محشور شدن افراد با پیشوایان خود در آخرت

در روز قیامت افرادی که در دنیا دنبال هر کسی رفتند و از او پیروی نمودند و هر کسی را امام و پیشوا و مقتدای خود قرار دادند، خواه از پیشوایان عدل بوده باشند و خواه از پیشوایان ظلم، این افراد با امامان خود محشور می شوند؛ این رعایا و افراد رعیت با پیشوایان خود محشور و به آنها ملحق می گردند. اگر آن ائمه بهشتی هستند با آنها به بهشت می روند و اگر جهنمی باشند با آنها به جهنم می روند. قرآن در این باره می فرماید: «یوم ندعوا کل أناس بإمـ'مهم فمن أوتی کتـ'به بیمینه فأولـ'ئک یقرءون کتـ'بهم و لا یظلمون فتیلا* و من کان فی هـ'ذه أعمی ' فهو فی الاخرة أعمی ' و أضل سبیلا؛ روزی خواهد رسید که ما هر دسته از افراد مردم را به امامشان می خوانیم؛ پس آن کسانی که نامه عمل آنها به توسط راست داده شود، این دسته نامه عمل خود را می خوانند و به مقدار کمی هم (به مقدار چرکی که بین انگشتان فتیله می شود) به آنها ظلم نخواهد شد. و کسی که در این دنیا کور باشد او در آخرت کور است و راهش نایاب تر و گم تر خواهد بود» (اسراء/ 71-72). آن کسانی که در دنیا چشم حقیقت و بصیرت خود را باز نکردند و به نابینایی نسبت به امور معنویه، دنیای خود را سپری کردند و به شهوات و هواجس نفسانیه خود را مبتلا ساختند، در آخرت هم نابینا هستند و راهی ندارند.
در این آیه مبارکه می فرماید: ما هر دسته را به سبب امامشان می خوانیم و نامه عمل کسانی که از ناحیه راست به آنها داده می شود چنانست. مردم سعادتمند به سبب و به وسیله امام خوانده می شوند و از ناحیه سعادت نامه عمل به آنها میرسد. امام مثل مغناطیس و آهن رباست که تمام اشیاء هم شکل خود را در طیف مغناطیسی خود جمع میکند. آهن ربا تمام ذرات آهن را به خود می گیرد، نه ذرات مس و روی و نیکل را. امامان حق و پیشوایان عدل، افراد حق و عادل و امامان باطل افراد منحرف و ستیزه جو و متعدی را به سمت خود می کشند.
ذره ذره کاندرین ارض و سماست *** جنس خود را همچو کاه و کهرباست
معده نان را میکشد تا مستقر *** میکشد مر آب را تف جگر
چشم جذاب بتان زین کویهاست *** مغز جویان از گلستان بویهاست
زانکه حس چشم آمد رنگش کش *** مغز و بینی میکشد بوهای خوش
زین کشش ها ای خدای راز دان *** تو به جذب لطف خودمان ده امان
(مثنوی، جلد ششم از طبع میرخانی، ص 601)
در این عالم کثرت و اعتبار، به صورت ظاهر همه با هم مخلوطند؛ ولی از نقطه نظر گرایش های باطنی مردم به دستجات و احزاب و فرق و ملل و نحل منقسم میشوند و هر دسته تابع امامی خاص و پیشوایی مخصوص به خود می باشند. در قیامت که موطن بروز حقایق است خداوند هر دسته و جمعیتی را به سبب امامشان می خواند؛ آن کسان که اهل سعادتند نامه عمل از ناحیه و موطن سعادت به آنها می رسد و به وسیله امام به حق، امام سعادت خوانده می شوند؛ و آن کسانی که اهل شقاوتند نامه عمل از ناحیه و موطن شقاوت و به وسیله امام باطل، امام شقاوت خوانده میشوند. پس امام به حق که سعید است دارای صفت سعادت است که راستی است، و یمین که سعادت است نعت و صفت امام است و بنابراین تفریع «فمن أوتی کتـابه و بیمینه؛ پس هر که نامه او به دست راستش داده شود»، تفسیر «یوم ندعوا کل أناس بإمـامهم؛ روزی که هر گروهی را با امامشان فرا می خوانیم» (اسراء/ 71) را می کند و می فرماید: چون امام محل جذب افراد هم سنخ میباشد کسانی که دارای سنخیت رحمت و عافیت هستند و این صفت در آنها مشهود است به وسیله امام به حق خوانده میشوند. و امام جائر و باطل که شقی است دارای صفت شقاوت است، و امام جائر با این صفت آنها را می خواند و جمع میکند.
در آیه وارد در سوره اسراء به جای «من أوتی کتـابه بشماله؛ کسی که کارنامه اش به دست چپ او داده شود (حاقه/ 25)» جمله «و من کان فی هـذه أعمی؛ و هر که در این دنیا کور (دل) باشد (اسرا/ 72)» استعمال شده است، استفاده میشود که اصحاب شمال در آخرت نور ندارند، نابینا و کور هستند، هم خودشان و هم امامشان؛ اهل شقاوت همه کورند، تابع و متبوع؛ تابعین کور به متبوعین کور ملحق میشوند و یک پارچه روی هم به جهنم می روند. آنجا برای اشقیاء، عالم نور نیست، عالم بینایی و بصیرت نیست، آنجا عالم گمراهی و گم شدن و نابود شدن و محروم بودن از تماشای آیات خدا و جمال خداست. چقدر در قرآن کریم نسبت به اهل شقاوت لفظ ضل استعمال شده است، یعنی گم میشوند، محو و نابود می گردند و در آن عالم انوار تاب مقاومت و توان ایستادگی را ندارند. در این آیه در مقابل اصحاب یمین، نابینایان را در آخرت بیان فرموده است، تا برساند که اصحاب یمین دارای نورند و دارای بصیرت عالم معنی و تجرد؛ چشم بصیرت در دنیا دارند و در آخرت این چشم به صورت چشم و بینایی ملکوتی در آنان خواهد بود. و چون در مقام تفصیل بر می آید و ذکر می کند که اهل سعادت به وسیله امامشان به سوی سعادت کشیده میشوند، و به عوض امام باطل و کتاب شقاوت، نابینایی آنان را در قیامت قیم قرار داده است؛ به خوبی روشن میشود که ائمه باطل نور ندارند. اهل سعادت امامشان و مأمومشان دارای نورند، و اهل شقاء و گمراهی امام و مأمومشان در ظلمت و کوری به سر می برند.

سخنان امام باقر (ع) در مورد محشور شدن
شخصی که اهل خراسان بود، از راه دور با رنج فراوان آمد خدمت امام باقر (ع) (عشق به اهل بیت او را کشانده بود) در حالی که چون پای پیاده آمده بود کفشهایش از بین رفته و پایش ترک خورده و پاشنه آن شکاف زیادی برداشته بود.
آمد خدمت امام با یک عشق و ولعی. خدا را شکر کرد که بالاخره به مقصود خودش رسید. بعد پایش را نشان داد با آن شکافها که خون آمده بود و عرض کرد: یا ابن رسول الله! نکشید مرا به اینجا جز محبت شما اهل بیت که از خراسان تا این جا پیاده آمده ام. امام این جمله را فرمود: هر کس هر چه را دوست داشته باشد، با هموست و حقیقتش همان می شود و با همان محشور می شود.