درد خلق داشتن در سیره پیامبر اکرم و اولاد علی (ع)

آیا از نظر معیارهای اسلامی، انسان کسی است که درد دیگران را داشته باشد یا کسی است که فقط درد خدا را داشته باشد؟ از نظر معیارهای اسلامی، انسان کسی است که درد خدا را داشته باشد و چون درد خدا را دارد، درد انسانهای دیگر را هم دارد. شما دو سنت را در میان همه ائمه می بینید که به طور وضوح و روشن هویدا است. یکی عبادت و خوف از خدا و خداباوری است. یک خداباوری عجیب در وجود اینها هست، از خوف خدا می گریند و می لرزند، گوئی خدا را می بینند، قیامت را می بینند، بهشت را می بینند، جهنم را می بینند. درباره امام کاظم (ع) می خوانیم: «حلیف السجدة الطویلة و الدموع الغزیرة؛ هم قسم سجده های طولانی و اشکهای جوشان». تا یک درون منقلب آتشین نباشد که انسان نمی گرید.
سنت دومی که در تمام اولاد امام علی (ع) دیده می شود همدردی و همدلی با ضعفا، محرومان، بیچارگان و افتادگان است. اصلا انسان برای اینها یک ارزش دیگری دارد. امام حسن (ع) را می بینیم، امام حسین (ع) را می بینیم، امام سجاد (ع)، امام باقر (ع)، امام صادق (ع)، امام کاظم (ع) و ائمه بعد از آنها، در تاریخ هر کدام از اینها که مطالعه می کنیم، می بینیم اصلا رسیدگی به احوال ضعفا و فقراء، برنامه اینهاست، آن هم به این صورت که شخصا رسیدگی بکنند نه فقط دستور بدهند، یعنی نایب نپذیرند و آن را به دیگری موکول نکنند. بدیهی است که مردم اینها را می دیدند.
ببینید قرآن کریم (درباره درد دیگران داشتن) چگونه سخن می گوید. قرآن راجع به پیغمبر اکرم (ص) می فرماید: «فلعلک باخع نفسک علی اثارهم ان لم یؤمنوا بهذا الحدیث اسفا؛ چه بسا تو از پی (اعراض) آنها، اگر به این گفتار ایمان نیاوردند، خود را از اندوه هلاک کنی» (کهف/ 6).
پیغمبر آنچنان برای هدایت و سعادت مردم و نجات آنان از اسارتها و گرفتاریهای دنیا و آخرت حریص است که می خواهد خود را هلاک کند. خطاب می رسد که چه خبر است؟ مثل اینکه تو می خواهی خودت را به خاطر مردم تلف کنی. «طه* ما انزلنا علیک القران لتشقی* الا تذکرة لمن یخشی؛ طاها، ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که به مشقت افتی، مگر پندی برای آن کس که (از خدا) می ترسد» (طه/ 1-3).
در آیه ای دیگر می فرماید: «لقد جائکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رئوف رحیم؛ همانا شما را پیامبری از خودتان آمد که رنج و زیانتان بر او گران است، به (هدایت) شما اصرار دارد و به مؤمنان دلسوز و مهربان است» (توبه/ 128).
ببینید تعبیر قرآن چقدر عجیب و عالی است: مردم! پیامبری از میان شما و از جنس شما برای شما آمده است، اولین خصوصیتش این است که «عزیز علیه ما عنتم»؛ (عنت یعنی مشقت، رنج، ناراحتی) رنجهای شما بر او ناگوار است و او درد شما را دارد. پس مسلمان کیست؟ مسلمان کسی است که هم درد خدا را داشته باشد و هم درد خلق خدا را. «حریص علیکم»؛ قرآن تعبیر حریص را بکار برده است. گاهی بعضی پدرها که می خواهند بچه هایشان ملا بشوند، آنقدر (در این خواسته) افراط می ورزند که می گویند فلان کس حریص است به اینکه بچه اش باسواد بشود، مثل آدمی که حریص مال دنیاست، درست مثل آدمی که پول پرست و حریص جمع آوری پول است، پیغمبر حریص نجات مردم است، حریص بهبود بخشیدن به دردهای مردم است. این می شود درد خلق داشتن.