نظم اللئالی

این کتاب یکی از آثار بسیار نفیس و گران قدر علامه ملا محمد باقر مجلسی است که گویای مقام علمی و اجتماعی ایشان است و نشانه ای است از مقام فقاهت و مرجعیت ایشان در دوران خویش. این کتاب جنبه رساله علمیه برای زمان حاضر ندارد بلکه جنبه مقام فقهی و نظری علامه مجلسی ملحوظ است و برای اطلاع از نظریات فقهی ایشان می توان به این کتاب مراجعه نمود و این کتاب مخصوص صاحب نظران و اهل علم و مجتهدان می باشد.

معرفی اجمالی نویسنده:
ملا محمد باقر فرزند علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول). این پدر و پسر هر دو علامه بودند ولی علامه مجلسی به طور مطلق، همین (ملامحمد باقر مجلسی اصفهانی) صاحب کتاب گران سنگ بحارالانوار است. او از بزرگان فقهای اثنی عشریه و علمای امامیه، محقق، متکلم جامع معقول و منقول و در تفسیر و حدیث و درایه و علم رجال و اصول فقه و کلام و سایر علوم دینی، متبحر و محیی آثار ائمه طاهرین و امام جمعه و جماعت شهر اصفهان و از طرف سلاطین وقت "شیخ الاسلام" و دارای نفوذ کامل بود. سال 1037 هـ ق در یک خانواده عالم در اصفهان متولد شد. از همان اوایل کودکی در سایه توجه خاص پدر دانشمندش به تحصیل علم پرداخت و در علوم متداول آن زمان در حوزه درسی پدر در اصفهان، باهوش و استعداد فوق العاده اش، توانست خیلی زود در مدتی کوتاه مراحل مختلف علمی را طی کند و با دو برادر بزرگترش، "ملا عزیزالله" و "ملا عبدالله" در میان علما مشهور شود. خدمات دینی متنوع او از حیث تألیف و تدریس و احقاق حقوق و ترویج و احیای شریعت و نشر آثار و اخبار فقه و ادعیه و قصص و دیگر شرعیات که به زبان فارسی ترجمه کرده و در تمام بلاد اسلامی مخصوصا بلاد عجم، بوده است. او علاوه بر این خدمات و اجرای احکام شرع و تمشیت امور مسلمین، در حفظ و حراست کشور و مملکت که آن روزها به واسطه قلت تدبیر شاه سلطان حسین صفوی رو به انحطاط رفته بود، سهم به سزایی داشت و در واقع به وجود او بسته بود و از همین رو، در دهه نهم از قرن یازدهم هجری، از طرف شاه سلیمان صفوی در شهر اصفهان (که در آن موقع پایتخت ایران) بود، اجرای امور، به عهده علامه مجلسی واگذار شد و او نیز چنانچه باید و شاید، به انجام وظایف لازمه، مشغول شد.
علامه از محضر بزرگانی چون ملاحسنعلی شوشتری، آقا حسین محقق خوانساری، میرزا رفیع الدین طباطبائی نائینی، شیخ عبدالله بن جابر عاملی، شیخ محمد جبل عاملی (نوه شهید ثانی)، ملا محمد صالح مازندرانی (شوهر خواهرش) و بسیاری دیگر از علما و فضلا کسب فیض کرد و اجازه گرفت. مدتی نیز در خدمت فقیه و حکیم نامی "ملا محسن فیض کاشانی" در فنون مختلف علمی بود و از او نیز اجازه گرفت. از میان 211 نفر شاگردان مسلم او که در یک کتاب نامشان آمده، بعضی از شاگردانش را که مشهور ترند، نام می بریم: 1- سید نعمت الله جزایری، 2- میرمحمد صالح خاتون آبادی، 3- ملا ابوالحسن شریف عاملی، 4- حاج محمد اردبیلی، 5- میرزا عبدالله تبریزی اصفهانی (مؤلف ریاض العلماء)، 6- ملا محمد سراب تنکابنی، 7- میرمحمد حسین خاتون آبادی (نوه دختری علامه)، 8- ملا رفیعا گیلانی، 9- سید ابوالقاسم خوانساری. اگر چه به گفته بزرگانی چون سید نعمت الله جزایری، شاگردان مجلسی را بیش از هزار نفر گفته است، از دانشمدان و مردان نامی معاصر با علامه مجلسی هم می توان فقط به نام چند نفر از جمله ملا محمد باقر سبزواری، شیخ حر عاملی، سید هاشم بحرانی، آقا جمال الدین خوانساری، شیخ محمد علی حزین لاهیجی اشاره کنیم. باید گفت از آنجا که زندگی این شخصیت علمی و دینی و تأثیر وجود او، بسیار شگرف و مهم و عظیم است، شایسته می باشد که برای اطلاع و آگاهی به زندگینامه او به طور دقیق و کامل مراجعه شود. تألیفات او را به عربی و به فارسی بیش از 100 جلد گفته اند. وفات این بزرگمرد عالم اسلام، در 27 رمضان سال 1110 هـ ق و مزارش در کنار مسجد جامع، پایگاه و نزدیک خانه اش، جنب پدر علامه اش، مرحوم ملا محمد تقی مجلسی در اصفهان می باشد.

ساختار بندی کتاب:
این کتاب شامل عناوین زیر می باشد:
مقدمه: طریق امتیاز فیما بین مسائل مذکوره- کتاب علم، در طریقه استنباط استدلال آداب تحصیل علم و تقلید و حکم مجتهد متجزی- کتاب توحید، یعنی مطالب متعلقه به اصل توحید- رساله صفات ذات و فعل- رساله تحقیق مسئله بدا- رساله تحقیق مسئله جبر و تفویض- کتاب حجت، ذکر بعضی امور متعلقه به نبی و وصی- رساله تفسیر آیه کریمه «و السابقون الاولون ...» (توبه/ 100)- کتاب معاد- احکام نیست-  آداب صله رحم- کتاب ذکر و دعا و قرآن- بیان نجاسات- طریق تطهیر آب متنجس و یخ و برف نجس- طریق تطهیر ظروف و زمین و خشت و قالی و نمد و لحاف و ...- حکم غساله بدن و جامه و ...- احکام سرایت نجاسات- احکام شک در نجاسات- حکم بواطن و ...- اقسام طهارت- کیفیت وضو- کیفیت غسل- احکام حیض- کیفیت تیمم- اعداد صلوات آداب و احکام جبیره- اوقات صلوات- احکام قبله- احکام لباس مصلی و مکان مصلی- احکام اذان و اقامه- احکام نیت نماز- احکام تکبیرة الاحرام و قیام و قرائت و رکوع و سجود و تشهد و سلام و ...- کیفیت نماز بر وجه تفصیل- فرق زن و مرد در افعال نماز- قواطع صلاة- احکام سهو و شک در نماز- متفرقات احکام سهو و شک- احکام نماز جماعت- احکام نماز جمعه و نماز قضا و نیابت و نماز عید و نماز آیات و نماز استسفا و نافله و...- آداب صوم و توابع آن- اقسام سفر و قواطع سفر- کتاب زکاة و خمس- آداب فطره ماه مبارک رمضان- بیان مصارف زکات- مصارف خمس و شروط آن- کتاب حج و زیارت- کتاب جهاد- کتاب امر به معروف و نهی از منکر- احکام غیبت- احکام توبه- احکام بیع نقد به نسیه و احکام ربا- کتاب رهن- کتاب ضمان- احکام شرکت- احکام مضاربه- احکام وصیت- احکام وقف- احکام موصی- احکام رضاع- احکام نظر و لمس- آداب خلوت- احکام ایلاء- احکام نفقات- آداب و شرایط طلاق- کتاب تدبیر و ایمان و نذر و کفارات- احکام جامدات و مایعات- کتاب لقطه- کتاب احیای موات- کتاب میراث- کتاب قضاء، بیان صفات قاضی- کتاب شهادات- کتاب حدود- کتاب قصاص و دیات- کتاب نوادر- و...

منـابـع

کلیــد واژه هــا