مهر خداوند بر دل و اندیشه خودپسندان

خداوند در توصیف چگونگی تادیب مستکبران و لزوم عبرت گیری از این قضیه می فرماید: «فأما عاد فاستکبروا فی‌ الارض بغیر الحق و قالوا من أشد منا قوة أولم یروا أن الله الذی‌ خلقهم هو أشد منهم قوة و کانوا بـایـاتنا یجحدون؛ و اما قوم‌ عاد در روی‌ زمین‌ بلند منشی‌ و استکبار نمودند بدون‌ حقی‌ که‌ داشته‌ باشند، و چنین‌ گفتند که: کیست‌ که‌ از ما قوت‌ و قدرتش‌ بیشتر باشد؟ آیا آنان‌ ندیدند که‌ آن‌ خداوندی‌ که‌ آنان‌ را آفریده‌ است‌ از آنان‌ قوت‌ و قدرتش‌ بیشتر است‌؟ و قوم‌ عاد چنین‌ بودند که‌ آیات‌ ما را انکار می‌ نمودند» (فصلت/ 15). «و قال موسی‌ إنی‌ عذت بربی‌ و ربکم‌ من‌ کل متکبر لا یؤمن بیوم الحساب؛ (چون‌ فرعون‌ اراده کشتن‌ موسی را نمود) موسی‌ گفت: من‌ پناه‌ میبرم‌ به‌ پروردگار خودم‌ و پروردگار شما از هر شخص‌ بلندمنش‌ و سرکش‌ و متکبری‌ که‌ ایمان‌ به‌ روز بازپسین‌ نمی‌ آورد» (غافر/ 27). «کذلک یضل الله من هو مسرف مرتاب* الذین یجادلون فی آیـات الله بغیر سلطـان أتباهم کبر مقتا عند الله و عند الذین ءامنوا کذلک یطبع الله علی‌ کل قلب متکبر جبار؛ (پس‌ از آنکه‌ خداوند فرمود: ما یوسف‌ را با آیات‌ و بینات‌ فرستادیم‌، و پیوسته‌ شما در آنچه‌ آورده‌ بود شک‌ آوردید، تا چون‌ بمرد گفتید: خدا بعد از او رسولی‌ نمی‌فرستد، می‌ فرماید:) اینطور است‌ ای‌ پیغمبر، که‌ خداوند هر شخص‌ اسراف‌ کننده‌ و متجاوز و شک‌ آورنده‌ و تردید کننده‌ را گمراه‌ میکند* آنانکه‌ در آیات‌ خداوند بدون‌ حجت‌ و دلیلی‌ که‌ داشته‌ باشند مجادله‌ می‌ کنند. این‌ گناه‌ و هلاکت‌ عظیمی‌ است‌ در نزد خدا و نزد کسانی‌ که‌ ایمان‌ آورده اند. اینطور است‌ ای‌ پیغمبر، که‌ خداوند مهر میزند بر تمام‌ دل‌ و اندیشه شخص‌ متکبر و سرکش‌ و جبار» (غافر/ 34-35).
در بسیاری‌ از آیات‌ قرآن‌، خداوند تمجید و تعریف‌ میکند کسانی‌ را که‌ تکبر و استکبار نمی‌ ورزند و از عبادت‌ و اطاعت‌ خدا سر باز نمیزنند و بلندمنشی‌ و بلندپروازی‌ ندارند؛ همچون‌ آیه: «ذلک بأن منهم قسیسین و رهبانا و أنـهم لا یستکبرون؛ (و می‌ یابی‌ ای‌ پیغمبر، نزدیکترین‌ اهل‌ مودت‌ را به‌ مؤمنین‌، آن‌ کسانی‌ را که‌ میگویند: ما نصاری‌ هستیم‌) به‌ علت‌ آنکه‌ از میان‌ آنها علماء روحانی‌ و معنوی‌ و رهبانان‌ هستند، و به‌ علت‌ آنکه‌ ایشان‌ استکبار ندارند» (مائده/ 82) و همچون‌ آیه: «إن الذین عند ربک لا یستکبرون عن عبادته و یسبـحونه و و له و یسجدون؛ حقا آنانکه‌ در نزد پروردگار تو هستند از عبادت‌ او استکبار نمی‌ ورزند، و تسبیح‌ او را بجای‌ می‌ آورند و برای‌ او سجده‌ می‌ کنند» (اعراف/ 206). و همچون‌ آیه: «إنما یؤمن بـایـاتنا الذین إذا ذکروا بها خروا سجدا و سبحوا بحمد ربهم و هم لا یستکبرون؛ این‌ است‌ و جز این‌ نیست‌ که‌ به‌ آیات‌ ما کسانی‌ ایمان‌ می‌ آورند که‌ چون‌ بدان‌ آیات‌ متذکر شوند، به‌ رو به‌ زمین‌ در سجده‌ بیفتند و به‌ حمد پروردگارشان‌ تسبیح‌ کنند، و ایشان‌ استکبار نمی‌ نمایند» (سجده/ 15) و محصل‌ مطلب‌ آنست‌ که: این‌ حس بلندپروازی‌ و سرکشی‌ و خودبینی‌ و خودمحوری‌ و خودنگری‌ که‌ بر أصالت‌ واقع‌ نیست‌، از نفس‌ اماره به‌ سوء و از حجاب‌ غلیظ‌ بین‌ بنده‌ و بین‌ خدا -در اثر تسویلات‌ شیطان‌ و ابلیس‌- پدیدار می‌ شود. و چون‌ وجود ابلیس‌ از آتش‌ است‌، لذا این‌ حجاب آتش‌ خواهد بود. و هر کس‌ بدین‌ حجاب‌ محجوب‌ گردد با ابلیس‌ هماهنگی‌ نموده‌، و در اثر اتحاد و هم‌ افق‌ شدن‌ با آن‌ کانون‌ آتش‌، آتشین‌ خواهد شد؛ و در روز قیامت‌ که‌ این‌ حجاب‌ به‌ صورت‌ آتش‌ جلوه‌ گر است‌، در آن‌ معذب‌ و مخلد خواهد بود.  عجیب‌ است‌ که‌ خداوند به‌ صورت‌ استفهام‌ تقریری‌ سؤال‌ میکند که: «ألیس فی‌ جهنم مثوی‌ للمتکبرین؛ آیا اینچنین‌ نیست‌ که‌ جهنم‌ محل و منزلگاه‌ متکبران‌ میباشد؟» (زمر/ 60).
و نیز به‌ صورت‌ حتم‌ و جزم‌ حکم‌ میکند که: «إن الذین یستکبرون عن عبادتی‌ سیدخلون جهنم داخرین؛ آن‌ کسانیکه‌ از عبادت‌ من‌ استکبار ورزند، بزودی‌ به‌ حال‌ ذلت‌ و خواری‌ در دوزخ‌ داخل‌ می‌ شوند» (غافر/ 60).

منـابـع

کلیــد واژه هــا