محبت اولیاء و مؤمنان خدا در قرآن

عشق و محبت تنها منحصر به عشق حیوانی جنسی و حیوانی نسلی نیست بلکه نوع دیگری از عشق و جاذبه هست که در جوی بالاتر قرار دارد و اساسا از محدوده ماده و مادیات بیرون است و از غریزه ای ماورای بقاء نسل، سرچشمه می گیرد و در حقیقت فصل ممیز جهان انسان و جهان حیوان است و آن عشق معنوی و انسانی است، عشق ورزیدن به فضایل و خوبی ها و شیفتگی سجایای انسانی و جمال حقیقت و این عشق است که در آیات بسیاری از قرآن، با واژه محبت و احیانا "ود" یا "مودت" از آن یاد شده است.
این آیات در چند قسمت قرار گرفته اند :
1- آیاتی که در وصف مؤمنان است و از دوستی و محبت عمیق آنان نسبت به حضرت حق، یا نسبت به مؤمنان سخن گفته است: «و الذین آمنوا اشد حبا لله» آنان که ایمان آورده اند در دوستی خدا سخت ترند :«و الذین تبوؤا الدار و الایمان من قبلهم یحبون من هاجر الیهم و لا یجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا و یؤثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصة؛ و آنان که پیش از مهاجران در خانه (دار الهجرش، خانه مسلمانان) و در ایمان (خانه روحی و معنوی مسلمانان) جایگزین شده، مهاجرانی را که به سوی ایشان می آیند دوست دارند و در دل خودشان از آنچه به آنها داده شده است احساس ناراحتی نمی کنند و آنها را بر خویش مقدم می دارند هر چند خود نیازمند بوده باشند.»
2- آیاتی که از دوستی حضرت حق نسبت به مؤمنان سخن می گوید: «ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین؛ خدا دوست دارد توبه کنندگان و پاکیزگان را» (بقره/222) «و الله یحب المحسنین؛ خدا دوست دارد نیکوکاران را» (آل عمران/148) «ان الله یحب المتقین؛ خدا دوست دارد خود نگه داران را» (توبه/4-7) «و الله یحب المطهرین؛ خدا دوست دارد پاکیزگان را» (توبه/108) «ان الله یحب المقسطین؛ خدا دوست دارد عدالت کنندگان را» (حجرات/9 و ممتحنه/8)
3- آیاتی که متضمن دوستی های دو طرفی و محبت های متبادل است: دوستی حضرت حق نسبت به مؤمنین و دوستی مؤمنان نسبت به حضرت حق و دوستی مؤمنین یکدیگر را: «قل ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله و یغفر لکم ذنوبکم؛ بگو اگر دوست دارید خدا را، از من پیروی کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهانتان را برایتان ببخشاید.» (آل عمران/31) « فسوف یأتی الله بقوم یحبهم و یحبونه؛ خدا بیاورد قومی را که دوستشان دارد و آنها او را دوست دارند.» (مائده/54)
محبت مؤمنان نسبت به یکدیگر:
«ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا؛ آنان که ایمان آورده اند و شایسته ها انجام داده اند خداوند بخشایشگر برایشان دوستی قرار می دهد.» (مریم/96) «و جعل بینکم مودش و رحمة؛ در میان شما با همسرانتان دوستی قرار داد و مهر افکند.» (روم/21) و همین علاقه و محبت است که ابراهیم برای ذریه اش خواست (ابراهیم/37) و پیغمبر خاتم نیز به دستور خداوند برای خویشانش طلب کرد» (شوری/23) و آنچنان که از روایات بر می آید، روح و جوهر دین غیر از محبت چیزی نیست.
مردی به امام صادق (ع) گفت: «ما فرزندانمان را به نام شما و پدرانتان اسم می گذاریم، آیا این کار، ما را سودی دارد؟ حضرت فرمودند: آری به خدا قسم «و هل الدین الا الحب؛ مگر دین چیزی غیر از دوستی است؟ سپس به آیه شریفه «ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله؛ بگو اگر دوست دارید خدا را، از من پیروی کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهانتان را برایتان ببخشاید» (آل عمران/31) استشهاد فرمود.» اساسا علاقه و محبت است که اطاعت آور است. عاشق را آن یارا نباشد که از خواست معشوق سر بپیچد. ما این را خود با چشم می بینیم که جوانک عاشق در مقابل معشوقه و دلباخته اش از همه چیز می گذرد و همه چیز را فدای او می سازد. اطاعت و پرستش حضرت حق به نسبت محبت و عشقی است که انسان به حضرت حق دارد.
همچنان که امام صادق (ع) فرمود: «تعصی الاله و انت تظهر حبه هذا لعمری فی الفعال بدیع لو کان حبک صادقا لاطعته ان المحب لمن یحب مطیع؛ خدا را نافرمانی کنی و اظهار دوستی او کنی؟! به جان خودم این رفتاری شگفت است. اگر دوستیت راستین بود اطاعتش می کردی زیرا که دوستدار، مطیع کسی است که او را دوست دارد.»

منـابـع

کلیــد واژه هــا