ساده زیستی و وارستگی از دنیا

رسول گرامی (ص) امور عادی و غیر عبادی زندگی خود را همانند مسایل عبادی بر اساس توجه به قرآن تنظیم می کرد. چنانکه درباره بی توجهی به دنیا و ساده زیستی آن حضرت، از امام باقر و صادق (ع) نقل شده است که مخازن عالم و کلیدهای آن به رسول اکرم (ص) ارائه شد و او را در انتخاب آنها مخیر کردند بدون اینکه از مقام آن حضرت کاسته شود، ولی آن بزرگوار در بیان راز انتخاب زندگی ساده برای خود، و نیز عدم پذیرش آن پیشنهاد، فرمود: «الدنیا دار من لا دار له ولها یجمع من لا عقل له.»
همچنین نقل شده است که بستر خواب رسول اکرم (ص) حصیر زبری بود که هرگاه بر روی آن استراحت می کردند، آثار تار و پود درشت و خشن حصیر در صورت مبارک آن حضرت نمایان می شد، به آن حضرت عرض شد: «چرا قیصر و کسری باید در چنان آسایشی باشند و شما بر روی چنین حصیر زبری بخوابید تا آن که تار و پودش در رخسارتان اثر گذارد؟» پیامبر گرامی (ص) فرمودند: «آیا نمی پسندید که دنیای زودگذر برای آنان باشد و سرای جاویدان آخرت برای ما، شکی نیست که من از آنان برترم و نزد خداوند گرامیتر، لیکن مرا با تعلقات دنیوی کاری نیست، زیرا زندگی ما در دنیا به مسافری می ماند که لحظاتی در سایه ی درختی می آرمد و آنگاه که سایه زایل شد آن مسافر برخاسته، به سوی مقصد خود رهسپار می شود.»
این وارستگی و بی رغبتی به مظاهر دنیا، نشان توجه تام رسول اکرم (ص) به معارف قرآنی و از جمله آیاتی است که آن حضرت را به ساده زیستی ترغیب می کند، مانند دو آیه ی ذیل:
الف: «فلا تعجبک أموالهم و لاأولادهم؛ داراییها و فرزندان کفار و متکاثران دنیا زده تو را به شگفت درنیاورد.» (توبه/ 55) زیرا خدای سبحان عده ای را با مال و فرزند که فتنه اند عذاب می کند: «إنما أموالکم و أولادکم فتنة» (تغابن/ 15) کسانی که در جمع مال و پیدایش و پرورش اولاد، حدود الهی را رعایت نکنند، گرفتار فتنه اند. از این رو خداوند سبحان به شیطان دستور می دهد تا با آنها در مال و اولادشان شریک باشد: «وشارکهم فی الأموال و الأولاد؛ با آنان در اموال و اولاد شركت كن.» (إسراء/ 64)
ب: «ولا تمدن عینیک إلی ما متعنا به أزواجا منهم زهرة الحیوة الدنیا لنفتنهم فیه؛ ای پیامبر چشمانت به سوی متمکنان گشوده نشود، زیرا زرق و برق دنیا در حد شکوفه (زهرة) است و برای کسی میوه نخواهد شد.» (طه/ 131)
دنیا مانند منطقه ی سردسیری است که شکوفه اش به بار نمی نشیند، از این رو اگر کسی به متاعی یا مقامی نایل شود ناچار است بر اثر علل طبیعی، مانند مرض و کهنسالی و مرگ، یا علل سیاسی و اجتماعی آن را به دیگری بسپارد. با ساده زیستن، راه مستقیم به آسانی طی خواهد شد، از این رو رسول اکرم (ص) فرمود: «نجی المخفون؛ سبکباران بهتر به مقصد می رسند و اهل نجاتند.» با توجه به این حقیقت است که امیرالمؤمنین علی (ع) می فرماید: «تخففوا، تلحقوا؛ سبکبار شوید تا به واصلان ملحق شده و به مقصد برسید.» سنگین بارها از فضایل اخلاقی بی بهره اند، زیرا دنیا طلبی با آخرت خواهی جمع نمی شود و فاصله آن دو مانند دوری مشرق و مغرب است که اگر یک کفه سنگین شد کفه دیگر سبک می شود.