کتاب رساله بیان نافع

این رساله یکی از آثار و تالیفات میرزا احمد آشتیانی است. چون آیه 21 سوره مبارکه بقره از جمله آیات قرآنیه که مرشد به راه حق و مشتمل بر دعوت به خداپرستی است، این آیه به ضمیمه آیه دیگری هم که موصول به آن آیه و محتوی است بر اتمام حجت بر نزول قرآن از جانب خداوند به بیان تهدید آمیز مخبر از پیش آمد ناگوار برای منکرین بعد از تمامیت حجت بر آن، به خاطر استاد احمد آشتیانی رسید در بیان این دو آیه رساله ای را تحریر نمایند.

معرفی اجمالی نویسنده
میرزا احمد آشتیانی فقیه و فیلسوف شیعی امامی، چهارمین و کوچک ترین فرزند میرزا حسن مجتهد آشتیانی، فقیه سرشناس روزگار ناصرالدین شاه و مظفرالدین ‎شاه قاجار، به سال 1300 هجری قمری در تهران دیده به جهان گشود و پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول در خدمت پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت وی (1319 ق/ 1901 م)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزاهاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و... دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. در 1340 قمری رهسپار نجف اشرف گشت و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون علامه نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در 1350 قمری به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. وی هنگام وفات متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگترین حوزه علمیه تهران، بود. میرزا احمد افزون بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش های قدیم و دانش های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا می‎نوشت و با تخلص «واله» شعر می‎سرود. وی عارفی خلیق، متواضع، سلیم ‎النفس، متعبد و مثل اعلای پارسایی بود. میرزا احمد از 5 تن از مراجع زمان گواهی اجتهاد داشت. ثمره ازدواج ایشان دو پسر و چهار دختر بود. آیت الله آشتیانی روز سه شنبه سوم تیر ماه 1354/ چهاردهم جمادی الثانی 1359 هـ.ق در 95 سالگی پس از حدود 80 سال تعلیم و تعلم و تربیت انسان ها و خدمت به اسلام و مسلمانان چشم از جهان فرو بست. ایشان در مقبره خانوادگی ایشان در صحن حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شده اند.

ساختاربندی کتاب
این کتاب شامل متنی است که تفسیر آیه 21 سوره مبارکه بقره می باشد. در انتهای کتاب مولف دعایی را که مرحوم مجلسی در کتاب مقباس المصابیح از کلینی از امام صادق (ع) نقل فرموده و برای حفظ دین و جان و مال کاملا مفید است و از تعقیبات مشترکه نمازهای یومیه می باشد ذکر کرده است. این رساله قبلا یکبار به ضمیمه دو رساله دیگر مؤلف (عیدیه و یادآور در توحید) در سال ١٣٥١ و ظاهرا یکبار به صورت جداگانه و نیز در سال ١٤٠٣ چاپ شده است.