ابراهیم بن عباس صولی

«ابراهیم بن عباس صولی» شاعری فصیح، ادیبی بلیغ و نویسنده ای بزرگ بود که در سال 176 در یک خاندان بزرگ ایرانی، در خراسان متولد شد. او در دستگاه خلافت بنی عباس رشد کرد و در دفاتر دیوانی آنها به کتابت مشغول شد، و در مناصب حکومتی در ولایات و شهرها کار کرد.
ابراهیم بن عباس در عین اشتغال به کارهای حکومتی و مناصب سیاسی، شعر هم می گفت و از شعرای بزرگ عصر خود و شاعران درجه ی اول ادبیات عرب به شمار می رود. او از یک خاندان بزرگ ایرانی و اهل خراسان بود و جد او صولی و فیروز هر دو برادر بودند و در جرجان (گنبد کاووس امروز) حکومت می کردند و دین مجوسی داشتند.
زمانی که یزید بن مهلب (سردار بزرگ مسلمانان در زمان بنی امیه) جرجان را فتح کرد، آن دو برادر که حاکمان آنجا بودند، به دست او مسلمان شدند. ابراهیم بن عباس، هنگام دیدار با امام رضا (ع) شعرهایی را در مدح آن حضرت سرود، اما پس از شهادت امام (ع) در فساد و گناه گرفتار و آلوده شد و شعرهایی را که در مدح اهل بیت (ع) سروده بود، از بین مردم جمع و در زیر خاک پنهان کرد.

ابراهیم و فضل بن سهل
ابراهیم بن عباس و برادرش، عبدالله، از تربیت شدگان ذوالریاستین فضل بن سهل بودند. آنها خود را به دستگاه فضل رساندند و در نزد او مقام پیدا کردند و به کارهای دیوانی مشغول شدند. ابراهیم در سامرا متصدی دفتر املاک و مخارج بود.

ابراهیم در حضور امام رضا (ع)
وقتی ابراهیم بن عباس شنید که امام رضا (ع) در خراسان ولیعهد مأمون شده است، از عراق به خراسان رفت و به دیدار آن حضرت شتافت. او اشعاری در فضیلت آل علی (ع) گفته بود و در نظر داشت آن اشعار را برای آن حضرت بخواند. ابراهیم در این اشعار تصریح داشت که حق با آل علی (ع) است و خلافت به آنها تعلق دارد. به این ترتیب او وارد مرو شد و حضرت رضا (ع) را زیارت کرد و اشعاری که در مدح آن حضرت گفته بود خواند و مسائل متعددی از آن حضرت سؤال کرد که سؤالات او از طریق محدثان شیعه و سنی در کتابهای حدیث نقل شده و نام او هم در زمره ی محدثان و راویان حضرت رضا (ع) درآمده است، اگرچه تعداد آنها کم است. از شرح حال او معلوم است که با امام رضا (ع) زیاد رفت و آمد داشته و مسائلی در موضوعات مختلف از آن بزرگوار روایت می کند.

بازگشت به عراق
به طوری که از حالات ابراهیم بن عباس معلوم می شود، او بعد از شهادت امام رضا (ع) از خراسان به طرف عراق رفت و در نزد مأمون به کارهای دیوانی مشغول شد. او دیگر امام رضا و آل علی (ع) را که در فضیلت آنها قصاید زیادی گفته بود، فراموش کرد و در فساد و گناه گرفتار و آلوده شد.
بعد از اینکه مأمون درگذشت و نوبت به معتصم رسید، ابراهیم بن عباس به سامرا منتقل شد. در زمان خلافت متوکل که نسبت به آل علی (ع) سختگیری شد، و متوکل دستور داد شیعیان و دوستان حضرت علی (ع) را تعقیب کنند و بر علویان سخت بگیرند، ابراهیم بن عباس هم اشعار خود را که در مدح اهل بیت و امام رضا گفته بود از میان مردم جمع آوری کرد و همه را در زیر خاک پنهان ساخت و لذا از اشعار او که در مدح امام رضا و اهل بیت گفته، اثری نیست.

اقامت در سامرا
او در پایان زندگی خود مقیم سامرا شد. در آن زمان متوکل عباسی که یکی از کثیف ترین خلفای بنی عباس بود، در سامرا زندگی می کرد. دوران خلافت او به باده گساری گذشت، به طوری که مورخان نوشته اند او اوقات خود را با کنیزان و خوانندگان و نوازندگان و شاعران هرزه و مسخرگان می گذراند.
در زمان متوکل به امامان اهل بیت (ع) سخت گذشت و آنان را در لشکرگاه زندانی کردند و امام هادی و عسکری (ع) تحت نظر بودند. ابراهیم بن عباس هم از ندیمان متوکل بود و برایش شعر می گفت و در شب نشینی ها شرکت می کرد و باده گساری می نمود، تا سرانجام در همین شهر در سال 243 درگذشت.