صلح حدیبیه

حدیبیه نام محلی است در دو فرسخی مکه. در نزدیکی حدیبیه درختی است که در سال ششم هجرت، در زیر آن بیعت رضوان صورت گرفت. پیامبر اکرم (ص) در ماه ذیقعده سال ششم هجری به قصد به جا آوردن عمره راهی مکه شد، اما وقتی به حدیبیه رسید با جلوگیری مشرکان مکه مواجه شد و در همان جا پیمان معروف حدیبیه را با قریش امضا فرمود. پس از آنکه یاران پیامبر (ص) در حدیبیه با پیامبر (ص) بیعت کردند که به (بیعت رضوان) معروف است، تکلیف مسلمانان روشن شد، زیرا قریش یا با زیارت آنها از خانه خدا موافقت می کرد یا مخالفت؛ که در صورت دوم درگیری میان دو گروه حتمی بود.
عثمان که آخرین نماینده اعزامی پیامبر (ص) به مکه بود برگشت و پیام قریش را رساند و اظهار داشت: مشکل قریش سوگندی است که یاد کرده اند که نگذارند شما و یارانتان با زور وارد مکه شوید. در همین هنگام سهیل بن عمرو نیز از سوی قریش برای مذاکره به حضور پیامبر رسید. پیامبر پس از کمی گفتگو، امام علی (ع) را فرا خواند و دستور داد که پیمان صلح را این گونه بنوسید: «بسم الله الرحمن الرحیم.» سهیل در همان ابتدای نامه مخالفت کرد؛ و قرار بر این شد که بنویسند "باسمک اللهم" و نیز وقتی علی (ع) به دستور پیامبر (ص) نوشت: این پیمانی است که "محمد رسول الله" با سهیل، نماینده قریش، بست، سهیل گفت: ما اگر "رسالت" تو را قبول داشتیم که با تو جنگ نمی کردیم. پیامبر به علی (ع) فرمود: کلمه "رسول الله" را پاک کن. علی (ع) عرض کرد: من قدرت چنین جسارتی را ندارم. پیامبر از علی خواست که انگشت او را روی همان نقطه بگذارد تا شخصا آن را پاک کند.

تعهدات صلح حدیبیه
1- به مدت ده سال دست از جنگ بردارند تا امنیت در نقاط عربستان مستقر شود و اگر هر فردی از قریش از مکه گریخت و به مسلمانان پیوست باید او را به سوی قریش بازگردانند، ولی اگر یکی از مسلمانان به سوی قریش گریخت، قریش موظف به بازگرداندن او نیست.
2- مسلمانان و قریش آزادند که با هر قبیله ای که خواستند پیمان ببندند.
3- محمد و یارانش امسال به مدینه باز می گردند ولی در سال های آینده می توانند به زیارت خانه خدا بیایند، به شرط این که: سه روز بیشتر در مکه نمانند و سلاحی جز شمشیر همراه نداشته باشند.
4- مسلمانان مقیم مکه می توانند شعائر مذهبی خود را آزادانه به جا بیاورند و قریش حق مزاحمت ندارد.
5- اموال دو طرف برای همدیگر محترم است و مال و جان مسلمانانی که از مدینه وارد مکه می شوند در امنیت خواهد بود.
این پیمان در دو نسخه تنظیم شد و گروهی از شخصیت های قریش و اسلام به آن گواهی دادند. یک نسخه از آن به پیامبر اکرم (ص) و سلم تقدیم شد و نسخه دیگر را به سهیل بن عمرو دادند. رسول خدا (ص) پس از این صلح، در همان جا قربانی کرد و سر تراشید و مسلمانان نیز چنین کردند و از احرام خارج شدند و راه مدینه را در پیش گرفتند.