مناجات های عاشقانه امام علی علیه السلام

وقتی امام علی (ع) از کار مردم فارغ شده است، اوست و خدای خودش. اوست و خلوتش. اوست و راز و نیازهای عاشقانه و عابدانه اش. برخی از مناجات هایش در نهج البلاغه هست: «اللهم انک انس الانسین لاولیائک و احضرهم بالکفایة للمتوکلین علیک تشاهدهم فی سرائرهم و تطلع علیهم فی ضمائرهم و تعلم مبلغ بصائرهم فاسرارهم لک مکشوفه و قلوبهم الیک ملهوفة؛ خدایا تو برای دوستانت نزدیک ترین همدمی و برای کارسازی آنان که بر تو توکل دارند از همه کس حاضرتری. آنان را در پس پرده رازهایشان می بینی و در عمق درونشان بر آنان آگاهی و اندازه بینش آن ها را می دانی. پس راز های ایشان بر تو آشکار و دل هایشان به سوی تو در سوز و گداز است.» (نهج البلاغه/ خطبه 227)
دعای کمیل که دعای علی است، از نظر مضمون در اوج عرفان است، یعنی شما از اول تا آخر این دعا را که بخوانید، نه دنیا در آن پیدا می کنید و نه آخرت. (مقصود از آخرت همان بهشت و جهنم است.) چه می بینید؟ مافوق دنیا و مافوق آخرت: خدا، روابط یک بنده خالص و پرستنده و واله و شیدا نسبت به ذات اقدس الهی، یعنی حقیقت عبادت؛ و خودش هم می گوید عبادت حقیقی همین است. ببینید علی در دعای کمیل با خدای خودش چگونه راز و نیاز می کند! چگونه مناجات می کند! ببینید امام علی (ع) در سحرهای ماه رمضان در دعای ابوحمزه ثمالی چگونه با خدای خود راز و نیاز و مناجات می کند! این، قدم اول مسلمانی ماست، قدم اول ما این است که به خدای خود نزدیک شویم و با نزدیک شدن به خدای خودمان است که آن وقت سایر مسئولیت هایمان و از آن جمله مسئولیت های اجتماعی را می توانیم به خوبی انجام دهیم. کوشش کنیم که این گرایش های یک جانبه را که همیشه اسلام دچار این درد گرایش های یک جانبه ملت خودش بوده است کنار بگذاریم تا دین دچار این بیماری گرایش یک جانبه نشود. ارزش عبادت را هرگز کم نگیریم. در لحظات آخر که امام صادق (ع) در حال مرگ بودند، دستور دادند همه خویشان نزدیک را جمع کردند. چشمهایشان را برای آخرین بار باز کردند و یک جمله گفتند و رفتند. جمله این بود که: «لن تنال شفاعتنا مستخفا بالصلوة؛ شفاعت ما شامل کسی که نماز را کوچک بشمارد، نمی شود.»