تقسیم بندی مردم بر حسب نامه عملشان در آخرت

قرآن کریم در سوره یس آیه 12 می فرماید: «انا نحن نحیی الموتی و نکتب ماقدموا و آثارهم و کل شیء احصیناه فی امام مبین؛ به تحقیق که ما حقا خودمان مردگان را زنده می کنیم؛ و می نویسیم آنچه را که آنها از پیش فرستاده اند و آثار آنان را و هر چیز را در امام مبین شمارش می نمائیم» یعنی علاوه بر احیای مردگان، اعمال و آثار آنان نیز مورد نظر ماست و هر چیزی که نام شیئیت بر آن بتوان نهاد، و آن را چیز گفت، ما در امام مبین احصاء می کنیم و شمارش و خصوصیات عددی و کیفی و کمی آن نیز محفوظ است.
آیاتی در قرآن مجید داریم که دلالت دارد بر آنکه بعضی از افراد، نامه عملشان از سمت راست و دسته ای نامه عملشان از سمت چپ می باشد. «یومئذ تعرضون لاتخفی منکم خافیه* فاما من اوتی کتابه بیمینه فیقول هاؤم اقرؤا کتابیه* إنی ظننت أنی ملاق حسابیه* فهو فی عیشه راضیه *فی جنة عالیه* قطوفها دانیة* کلوا واشربوا هنیئا بما أسلفتم فی الایام الخالیة* و اما من اوتی کتابه بشماله فیقول یا لیتنی لم اوت کتابیه* و لم أدر ما حسابیه* یا لیتها کانت القاضیه* ما أغنی عنی مالیه*هلک عنی سلطانیه». (حاقه/ 18-29)
چون یکی از مقامات عالم قیامت عالم عَرْض است؛ انسان را به پیشگاه خداوند عزوجل عرضه می دارند. «آن روزی است که جملگی شما عرضه داشته میشوید و هیچ عملی و کاری از اسرار و پنهانی های شما پنهان نخواهد ماند. اما آن کسی که به سبب راست او نامه عملش داده شود، آنقدر مبتهج و مسرور و خوشحال است که پیوسته صدا میزند: ای مردم بیائید جمع شوید و نامه عمل مرا بخوانید! من به چنین روز حساب و جزایی اعتقاد و ایمان داشتم! چنین کسی پیوسته در عیش و زندگی دل پسند و خوشایند، متنعم است و در بهشت های عالی مرتبه و رفیع الدرجه زیست می کند؛ آن بهشت هایی که میوه هایش نزدیک و در دسترس است. و به آنان چنین خطاب میشود که: بخورید و بیاشامید گوارا باد بر شما این نعمت های خداوندی که به شما در مقابل آن اعمالی که در دنیا انجام دادید و سابقاً برای ما فرستاده اید ارزانی داشته است. (در آن ایامی که گذشت و سپری شد. در آن ایامی که متمردین و منکرین چنان می پنداشتند که تُو پُر است ولی خالی شد؛ از همة محتویات خالی شد؛ از شما و از همه آنان خالی شد و آن ایام ظرفی بود برای تربیت و تکامل شما! آن ایام شما را خالی کرد و به چنین مقام و موقفی فرستاد. گوارا باد بر شما که بیدار بودید! و در آن زمان، بدان زمان و زمانه، بدان ظرف و مظروف دل نبستید! و خود را برای کوچ کردن و بار سفر بستن به این منزلگاه تُو پُر و پر محتوی آماده نمودید!) و اما آن کسی که نامه عملش به دست چپ او داده شود با نهایت شرمساری و سر افکندگی و ذلت می گوید: ای کاش نامه عمل من به من داده نشده بود! ای کاش من از حساب و کتاب خود اطلاع پیدا نمی کردم و از سرگذشت خود چیزی نمی فهمیدم! ای کاش حکم خدا می رسید و نابودی و نیستی، مرا در کام خود فرو می برد و اثری از من باقی نمی گذاشت، و من خود را در چنین مقام و موقفی نمی دیدم! ای داد که مالی را که جمع کردم و اندوختم به کار من نیامد و دستی از من نگرفت و مرا بی نیاز ننمود؛ قدرت و سلطنت من نیز تباه شد و توانایی و اقتدار من دستخوش نابودی و هلاکت قرار گرفت.»
به چنین افراد متمرد و سرکش که مال و قدرت را وسیله تباهی قرار دادند و از راه عدالت تجاوز کردند و به حقوق ضعفاء و فقراء تعدی نمودند، از طرف فرشتگان عوالم عالیه و ارواح قدسیه، به فرشتگان مأمور عذاب خطاب می شود: بگیرید او را و در غل و زنجیر در آورید و سپس او را در آتش دوزخ و جهنم آتش زنید و بسوزانید و پس از آن به زنجیری که در ازای آن هفتاد ذراع است او را در سلسله بکشید! به علت آنکه او چنین کسی بود که به خداوند بزرگ ایمان نمی آورد و بر اطعام فقراء و مساکین کوشا و ساعی نبود؛ و بدین جهت در امروز هیچ یار و یاور و غمگساری برای او نیست و غذایی جز چرک و خون که طعام دوزخیان است ندارد؛ آن طعام و غذایی که جز خوراک دوزخیان و گناهکاران غذای کسی دیگر نیست و هیچکس از آن نمی خورد.
آن کسانی که در دنیا امور خود را گذراندند به عصیان و خطا، سرمایه های وجودی خود را از دست دادند، بر مسند غرور و استکبار تکیه زدند، و ایمان به خداوند عظیم نیاوردند، و در برابر فرامین و قوانین حضرت او سر تسلیم فرود نیاوردند، و بدین جهت دست به تعدی و تجاوز گشودند و حقوق ضعیفان و مستمندان را تاراج کردند، و فقرا و بیچارگان و محرومان را در سر سفره خود ننشاندند، و برای حفظ و حراست و مراقبت امور مادی و معنوی آنان اهتمام نکردند؛ باید امروز از این طعام؛ از غِسلین که چرک و خون عَفِن است و غذای تبهکاران و مُنغمران در شهوت و غضب است بخورند. آن کسانی که ایمان نمی آورند و عمل فاسد انجام می دهند، از دو نقطه نظر، هم از جهت باطن که قلبشان خراب است و هم از جهت ظاهر که فقدان عدالت در بین مردم ضعیف و مستضعف است، گرفتارند. از بین بردن حق محرومان و تعدی به فقیران و مسکینان، و از زندگانی مترفهانه بهرمند شدن در مقابل دیدگان آنها؛ همان بهرمند شدن از چرک و خون است که در آخرت به صورت غِسلین ظهور پیدا میکند. باری در این آیات مبارکات مردم را به دو دسته تقسیم کرده است: یک دسته افرادی هستند که نامه عمل به وسیلة طرف راست، و دسته دیگر افرادی هستند که نامه از جانب چپ به آنان داده میشود.