شیعه زیدیه

زیدیه پیروان زید شهید فرزند امام سجاد (ع) می باشند. زید در سال 121 هجرى بر خلیفه اموى هشام ابن عبدالملک قیام کرد و گروهى بیعتش کردند و در جنگى که در شهر کوفه میان او و کسان خلیفه درگرفت، کشته شد. وى به عقیده پیروان خود، امام پنجم از امامان اهل بیت شمرده می شود و پس از وى فرزندش یحیى بن زید که بر خلیفه اموى ولید بن یزید قیام کرده و کشته شد، بجاى وى نشست و پس از وى محمد بن عبدالله و ابراهیم بن عبدالله که بر خلیفه عباسى منصور دوانیقى شوریده و کشته گردیدند، براى امامت برگزیده شدند. پس از آن تا زمانى امور زیدیه غیرمنظم بود تا ناصر اطروش که از اعقاب برادر زید بود در خراسان ظهور کرد و در اثر تعقیب حکومت محل از آنجا فرار کرده، بسوى مازندران که هنوز اهالى آن اسلام را نپذیرفته بودند، رفت و پس از سیزده سال دعوت جمع کثیرى را مسلمان کرده به مذهب زیدیه درآورد. سپس به دستیارى آنان ناحیه طبرستان را مسخر ساخته و به امامت پرداخت و پس از وى اعقاب او تا مدتى در آن سامان امامت کردند.
به عقیده زیدیه هر فاطمى نژاد، عالم زاهد شجاع، سخى که بعنوان قیام به حق خروج کند، می تواند امام باشد. زیدیه در ابتداء حال، مانند خود زیدیه دو خلیفه اول را (ابوبکر و عمر) جزو ائمه می شمردند ولى پس از چندى جمعى از ایشان نام دو خلیفه را از فهرست ائمه برداشتند و از على (ع) شروع کردند. بنابر آنچه گفته اند زیدیه در اصول اسلام مذاق معتزله و در فروع، فقه ابی حنیفه رئیس یکى از مذاهب اهل سنت را دارند. اختلافات مختصرى نیز در پاره اى از مسائل در میانشان هست (این مطالب از ملل و نحل شهرستانی و کامل ابن اثیر مأخوذ است).