اثبات همه صفات کمالی برای خداوند

کمال چیست؟
یک باب خانه، وقتی کامل است که همه نیازمندی های زندگی یک خانواده را در برداشته باشد، چنان که اتاق های کافی برای نشستن و پذیرایی مهمان و آشپزخانه برای طبخ غذا و نیز روشویی و منبع آب و غیره را شامل باشد و هر اندازه که این لوازم را فاقد باشد، به همان مقدار ناقص است. همچنین اگر یک فرد انسان آنجه را که در سازمان وجودی یک انسان طبیعی مورد نیاز است دارا باشد، کامل خواهد بود و اگر از این جمله، یکی را فاقد باشد -مثلا دست یا پا یا چشم نداشته باشد- از همان جهت ناقص است. بنا بر آنچه دانسته شد، صفت کمال چیزی است که نوعی از نیازمندی های هستی را رفع نماید و نقص را برطرف سازد، مانند صفت علم که تاریکی جهل را رفع نموده، معلوم را برای عالم روشن می سازد و مانند قدرت که مقاصد و خواسته های شخصی را که دارای قدرت است برای وی امکان پذیر می سازد و او را به آن ها مسلط می نماید و مانند صفت حیات و احاطه و غیر آن ها.
وجدان ما قضاوت می کند که آفریدگار جهان -یعنی کسی که هستی جهان و جهانیان از وی سرچشمه می گیرد و هر نیازی را که فرض شود او رفع می نماید و هر نعمت و کمال را او ارزانی می دارد- همه صفات کمال را دارا است، زیرا از نظر واقع بینی هرگز نمی توان تصور کرد کسی بتواند نعمتی را که خود ندارد به دیگران ببخشد و نقصی را که خود گرفتار آن است از دیگران رفع نماید. خدای متعال نیز در کلام خود، خویش را به همه صفات کمال می ستاید و از نقص، خود را منزه و پاک معرفی می فرماید: «و ربک الغنی ذوالرحمة؛ تنها او است که دارا و بی نیاز مطلق است و نیاز هر نیازمندی را رفع می کند» (انعام/ 133). و باز می فرماید: «الله لا اله الا هو له الاسماء الحسنی؛ نیکوترین و زیباترین صفات از خدایی است که غیر از او خدایی نیست» (طه/ 8)، اوست که زنده و دانا و بینا و شنوا و توانا و آفریدگار و بی نیاز است.
پس باید خدای متعال را دارای تمام صفات کمال، و ساحت مقدس او را از هر صفت نقص پاک و منزه دانست، زیرا اگر نقص داشت از همان جهت، نیازمند بود و خدایی بالاتر از او می بایست که نیازمندی او را رفع کند، «سبحنه و تعلی عما یشرکون؛ منزه است او و برتر است از آن همتایانی که قرار می دهند». (یونس/ 18).