طول عمر در روایات

سنت رسول خدا (ص) نیز بر طول عمر انسان، صحه مى‏ گذارد و آن را امرى ممکن مى ‏شمارد. یکى از کسانى که در سنت پیامبر، به طول عمر او اشاره شده، «دجال‏» است. اهل سنت، بر اساس همین روایات، عقیده دارند که دجال در عصر پیامبر (ص) متولد شده و به زندگى خود ادامه مى‏ دهد تا در آخرالزمان خروج کند. احمد بن حنبل، با ذکر سند، به نقل از رسول خدا (ص) مى ‏نویسد: «لقد اکل الطعام ومشى فی الاسواق، یعنى الدجال؛ دجال زنده است و غذا مى ‏خورد و در بازارها راه مى‏ رود.»
در روایت دیگرى آمده است. «هو ابن صائد الذی ولد بالمدینة؛ دجال، همان ابن صیادات که در مدینه متولد شده است.» بخارى آورده است: «عن محمد بن المنکدر، قال: «رایت جابر بن عبدالله یحلف بالله ان ابن الصائد الدجال.». قلت: «تحلف بالله؟ «قال: «انی سمعت عمر یحلف على ذالک عند النبی (ع)، فلم ینکره النبى (ع)؛ محمد بن منکدر مى‏ گوید: «جابر بن عبدالله را دیدم که سوگند یاد مى‏ کرد بر این که ابن صیاد، همان دجال است.» گفتم: «به خدا سوگند مى‏ خورى؟». گفت: «من شنیدم که عمر، نزد رسول خدا سوگند یاد کرد (که ابن صیاد، همان دجال است) و رسول خدا سخن او را انکار نکرد.».
در سنن ابى داود آمده است: «عن ابن عمر، انه کان یقول: «والله! ما اشک ان... الدجال ابن صیاد؛ عبدالله بن عمر همواره مى ‏گفت: «به خدا سوگند! تردیدى ندارم که... دجال همان ابن صیاد است.». عبدالله بن عمر، در حدیث دیگرى نقل مى ‏کند که رسول گرامى (ص) با شمارى از یاران خود از کنار ابن صیاد مى‏ گذشت، حضرت به او فرمود: «اتشهد انى رسول الله؟  فنظر الیه ابن صیاد فقال:اشهد انک رسول الامیین...؛ آیا گواهى مى ‏دهى که من فرستاده خدایم؟». این صیاد نگاهى به رسول خدا کرد و گفت: «شهادت مى ‏دهم که تو رسول درس نخوانده‏ ها هستى‏»... چنان که ملاحظه مى ‏کنید، در همه‏ این مصادر، به صراحت آمده که دجال، همان ابن صیاد است که در روزگار رسول خدا در مدینه متولد شده است. این مطلب نیز مسلم و مورد اتفاق است که خروج دجال، در آخر الزمان خواهد بود. پس به ناچار، باید او در همه این زمان‏ هاى طولانى، زنده باقى بماند تا زمان خروج او فرا رسد.
جالب این که این روایات را فقط منابع روایى اهل سنت نقل کرده ‏اند. حال اگر این احادیث صحیح باشد. چنان که اهل سنت‏ بر این باوراند، در این صورت، شایسته نیست که آنان در حیات و عمر طولانى امام مهدى (ع) تردید کنند، به خصوص با توجه به این که در احادیث ابن صیاد تردید وجود دارد، ولى در احادیث مهدى (ع)، هیچ تردیدى وجود ندارد. نیز، حال که دشمن خدا، به خاطر مصالحى، مى ‏تواند بیش از هزار سال زنده بماند، چرا بنده و خلیفه و ولى خدا نتواند عمر طولانى داشته باشد؟ ثوبان، از رسول خدا (ع) نقل مى‏ کند که فرمود: «فاذا رایتموه فبایعوه ولو حبوا على الثلج; فانه خلیفة الله المهدى (ع)؛ هرگاه او را دیدید، با او بیعت کنید حتى اگر لازم باشد سینه‏ خیز از روى برف عبور کنید، چرا که مهدى، خلیفه خدا است.»

عوامل معنوى طول عمر و کوتاهى آن
یک سلسله عوامل طبیعى در افزایش یا کوتاهى عمر دخالت دارند که بسیارى از آنها براى بشر تاکنون شناخته شده است، همانند تغذیه صحیح دور از افراط و تفریط، کار و حرکت مداوم، پرهیز از هر گونه مواد مخدر و اعتیادهاى خطرناک و مشروبات الکلى، دورى از هیجانات مداوم، و داشتن ایمان قوى که بتواند انسان را در ناملایمات زندگى آرامش و قدرت بخشد ولی طبق تعالیم اسلامی، علاوه بر اینها عواملى وجود دارد که ارتباط ظاهرى آن با مسئله طول عمر بر ما چندان روشن نیست، اما در روایات اسلامى دقیقا روى آن تأکید شده است به عنوان نمونه:
«صدقه دادن، از عواملی است که طبق بیان صریح روایات، موجب افزایش طول عمر می شود: پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «ان الصدقة و صلة الرحم تعمران الدیار، و تزیدان فى الاعمار!؛ انفاق در راه خدا و صله رحم خانه‏ ها را آباد و عمرها را طولانى مى‏ کند.» و در حدیث دیگرى از همان بزرگوار آمده است: «من سره ان یبسط فى رزقه و ینسى له فى اجله فلیصل رحمه؛ کسى که دوست دارد رزقش افزون و اجلش به تأخیر افتد صله رحم به جا آورد.» در مورد بعضى از معاصى مانند زنا مخصوصا وارد شده است که از عمر انسان مى ‏کاهد از جمله در حدیث معروف پیامبر (ص) که مى ‏فرماید: «یا معشر المسلمین ایاکم و الزنا فان فیه ست خصال: ثلاث فى الدنیا، و ثلاث فى الآخره، اما التی فى الدنیا فانه یذهب بالبهاء، و یورث الفقر، و ینقص العمر؛ اى مسلمانان از زنا بپرهیزید که شش پیامد سوء دارد: سه چیز در دنیا و سه چیز در آخرت، اما آن سه که در دنیا است بهاء و نورانیت را از انسان مى‏ برد، فقر و تنگدستى به بار مى ‏آورد و از عمر انسان مى‏ کاهد.»
امام باقر (ع) مى‏ فرماید: «البر و صدقة السر ینفیان الفقر و یزیدان فى العمر و یدفعان عن سبعین میتة سوء؛ نیکوکارى و انفاق پنهانى فقر را بر طرف ساخته، عمر را افزون مى‏ کند و از هفتاد گونه مرگ و میر بد جلوگیرى به عمل مى ‏آورد. درباره بعضى از گناهان دیگر مانند ظلم بلکه مطلق گناهان نیز در احادیث‏ اشاراتى آمده است.»