انواع آداب صنفی در فرهنگ اسلامی

یکی از پدیده های تربیتی در فرهنگ اسلامی، مسائل و تعلیمات مربوط به اصناف است. البته آداب و رفتار فردی. جزو علم اخلاق است، لیکن در اسلام، برای فرد در رابطه با شغل و حرفه ای که دارد یک رشته  آداب و تکالیف تعیین گشته است، و علما و مولفان اسلامی این آداب را، مورد بحث مستقل قرار داده اند مثلا:

آداب کسب- بازرگانی (انواع کسبها و بازرگانیها).

آداب وعظ و تبلیغ

آداب عالمی و پیشوایی

آداب جنگ و دفاع و رفتار با سربازان و نوامیس و اموال دشمن

آداب سفر و سیاحت

آداب شرکت در مراسم عمومی و اعیاد

آداب مهمانی و مهمانداری و اطعام

آداب همسایه داری و همسایگی و استیفای حقوق مشترک

آداب کارفرمایی و کارگرگیری و رفتار با طبقات کارگر و رعایت حقوق آنان

آداب سلوک و صحبت با مردمان و خوشرفتاری با اهل ذمه و معاهدان

آداب رفتار و سلوک با مردمان بیگانه و در دیار غربت

آداب و وظایف مقرر درباره حیوانات و نگاهداری آنها و رسیدگی به آنها

آداب رفتار در مورد درختان و گیاهان و نهرها و آبها و چشمه ها و اماکن عمومی و....

در اینجا معلوم است که آداب رفتار با پدر، مادر و فرزند و دیگر بستگان و خویشان و ارحام و دوستان و همشهریان و هموطنان و همکیشان و دیگر مردمان، و لزوم و وجوب رعایت حقوق هریک، خود مسائل و مباحثی مفصل است، و از نظر اخلاق و سعادت اجتماعی و روابط انسانی اهمیت بسیار دارد و اینهمه در «علم اخلاق» و «تدبیر منزل» و....مطرح گشته است.