رسالة الطیر

این رساله که از مصنفات شیخ بوعلی سینا است به زبان عربی نگارش یافته. ابوعلی سینا رسائل و کتب متعددی در انفع معارف انسانی، اعنی معرفت النفس دارد که "رسالة الطیر" جزئی از این رسائل اوست که بر سبیل رمز و تمثیل تحریر نموده است که به اتفاق حی بن یقظان و سلامان و ابسال دوره ای از سیر و سلوک عقلانی و معنوی را بیان می کند. این رساله نیز در شمار آثاری است که به حکمت شرقی او مربوط می شود. ابن سینا آن را هنگام اوقات حبس در قلعه فردجان نگاشته است. در ابتدای این رساله مقدمه ای آمده است شامل پند و اندرز به برادران و شرایط سلوک سالکان.
در این مقدمه راوی ماجرا، از دوستان مخلص می خواهد که گوش فرا دهند تا وی طرفی از اندوه خویش باز گوید. آنگاه او ضمن خرده گیری و نکوهش از دوستی های روزگار خود که به رفتار بازرگانان با یکدیگر می ماند تنها برادری دوستانی را خالص و معتبر می داند که پیوندشان از قرابت الهی و مجاورت علوی مایه می گیرد. بعد از این مقدمه راوی، دوستان خود را نصیحت می کند و در این وصیت، نمونه ای از زیباترین و شاعرانه ترین سخن پارسی بیان شده است. راوی برادران حقیقت را به صیانت نفس و ریاضت تن سفارش می کند و دشواری کار آدمی را یاد آور می شود. بعد از این قسمت رسالة الطیر مؤخره ای دارد که ابن سینا به خواهش برخی دوستان نگاشته و در آن صفات حضرت ملک و شکوه زیبایی او را وصف کرده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
ابوعلی حسین، فرزند عبدالله بن سینا و معروف به ابن سینا، لقبش شرف الملک و شیخ الرئیس، فیلسوف، طبیب، شاعر، ریاضی دان و منجم ایرانی و مشهورترین دانشمند اسلامی و از بزرگترین دانشمندانی که تاکنون در عالم بوده اند. او در سال 370 هـ ق، در شهری از توابع بخارا متولد شد. در بخارا که آن زمان، پایتخت سامانیان بود، منطق، طب و ریاضیات را یاد گرفت. به دلیل استعداد زیاد و هوش سرشارش، توانست خیلی زود در موضوع های مختلف، شهرت علمی پیدا کند. در سن 17 سالگی، نوح ابن منصور سامانی را معالجه کرد و این امر باعث شد که مشهور شود و از همین رو به کتابخانه سلطنتی راه پیدا کرد. خودش می گوید: کتاب هایی که من در آنجا دیدم، کسی حتی نام آنها را نشنیده بود، آنها را خواندم و از آن بهره مند شدم و وقتی 18 ساله شدم از همه آن علوم، فارغ شدم. ابن سینا گرچه فیلسوفی بزرگ بود ولی از طرفی پزشکی پر مشغله و نفوذ کامل سیاسی داشت و به عنوان یک وزیر، به شاهزادگان حامی خود، خدمت می کرد. سال 403 هـ ق، کتاب "قانون در طب" خود را نوشت. در دوران زندگیش که بیشتر با حکومت غزنویان رو به رو بود، در شهرهای مختلفی مسافرت و خدمات گوناگونی ارائه داد تا اینکه بعد از مرگ شمس الدوله دیلمی جانشین او "سماء الدوله" چند ماه او را به زندان انداخت ولی ابوعلی سینا بعد از آزادی از زندان، به اصفهان رفت و آنجا بسیار مورد احترام بود و همانجا به تدریس و تألیف پرداخت و در واقع، چهارده سال آخر زندگی پر بار خود را در اصفهان گذراند و سرانجام در سفری که با "علاء الدوله" به همدان رفت در سال 428 هـ ق، در سن 58 سالگی، دارفانی را وادع کرد. (برای آگاهی از زندگی کامل او به منابع مربوطه مراجعه شود).

ساختار بندی کتاب:
در ابتدای این مجلد نسخه خطی رسالة الطیر آورده شده است سپس متن آن و بعد ترجمه رساله و سپس شرح آن توسط عمر بن سهلان ساوی و سپس شرح رساله توسط شخصی گمنام آورده شده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا