ازدواج امام علی و فاطمه علیهماالسلام

در تاریخ ازدواج امیرالمؤمنین علی (ع) و فاطمه بنت رسول الله (س) اختلاف نظر وجود دارد؛ لیکن شاید با کمی دقت، بتوانیم این اختلاف نظر را برطرف کرده بین روایات مختلف را جمع کنیم. این دقت و امعان نظر در اختلاف نقل ها، بدین صورت باید انجام شود که میان روایاتی که در آنها ازدواج به معنای عقد آمده با روایاتی که در آنها ازدواج به معنای زفاف و دخول مرد بر زن آمده تفاوت قائل شویم.
اما روایاتی که در آنها ازدواج به معنای عقد آمده:
1- در مصباح ص 465 از شیخ طوسی نقل شده است: «روز اول ذی الحجه روز ولادت ابراهیم خلیل (ع) بوده و در آن روز رسول خدا (ص) فاطمه (س) را به علی (ع) تزویج کرد».
2- یعقوبی در تاریخ یعقوبی ج 2، ص 41 آورده: «رسول خدا (ص) فاطمه (س) را به همسری علی (ع) درآورد در حالیکه تنها دو ماه از ورودش به مدینه می گذشت (یعنی دو ماه پس از هجرت).
3- مرحوم کلینی در روضة الکافی از سعید ابن مسیب نقل کرده است که گفت: «... پس به علی ابن الحسین گفتم: «چه زمان رسول خدا (ص) فاطمه (س) را به تزویج علی (ع) درآورد؟» گفت: «رسول الله (ص) یک سال پس از هجرت در مدینه چنین کرد در حالیکه فاطمه (س) نه ساله بود».
4- طبری از قول واقدی نقل کرده است: «ابوجعفر»، باقر ابن علی (ع)، فرمود: تزویج علی ابن ابی طالب و فاطمه (ع) در چند شب مانده از ماه صفر در سال دوم هجری رخ داد.»
5- از مسعودی نیز نقل شده: «و در ماه صفر از سال دوم هجری امیرالمؤمنین علی (ع) با فاطمه (س) ازدواج نمود».
مشابه این روایات از قول افراد دیگر نیز نقل شده که برای رعایت اختصار از نقل آنها چشم می پوشیم (رجوع شود به مقاتل الطالبین ص 30- بحارالانوار ج 43، ص 92).

روایاتی که در آنها ازدواج به معنای شب زفاف آمده:
1- طبری از واقدی و او از امام باقر (ع) نقل کرده است که فرمود: «ان علی ابن ابی طالب بنی بفاطمه (در زبان عربی دخول مرد بر زن در شب زفاف را بصورت بنی زید بفلانه بیان می کنند)، فی ذی الحجه علی راس الثنین و عشرین شهرا»؛ «علی ابن ابی طالب در ماه ذی الحجه درست پس از 22 ماه از هجرت بر فاطمه داخل شد».
2- تقریبا همان روایت بالا را با همان متن و سند دولابی در «ذریة الطاهره» از امام صادق (ع) نقل کرده.
3- مرحوم مجلسی نیز مشابه روایت فوق را در بحارالانوار ج 43 ص 92 آورده و نظیر این روایات در کتب دیگر نقل شده است.
شاید با توجه به روایات مختلف در این باب بتوانیم به این نتیجه برسیم که عقد امیرالمؤمنین و فاطمه (س) در سال اول یا اوایل سال دوم هجری و شب زفافشان در اواخر سال دوم بوده است، بنابراین اختلاف نقل ها اکثرا بخاطر تفاوت در موضوع که یکی عقد و دیگری زفاف است می باشد.
بد نیست که در اینجا به مناسبت ازدواج، ماجرای خواستگاری امیرالمؤمنین علی (ع) از فاطمه (س) را نیز نقل کنیم.
مرحوم مجلسی، از امالی شیخ طوسی نقل کرده است که علی (ع) فرمود: ابوبکر و عمر نزد من آمده و گفتند: «ای کاش محضر رسول خدا (ص) رفته و از فاطمه خواستگاری می کردی»، سپس امیرالمومنین (ع) می فرماید: «من محضر رسول خدا (ص) آمدم، وقتی مرا دید خندید و فرمود: «یا علی از این خانه چه قصدی داری؟ و چرا به منزل ما آمدی؟» گفتم: «ای رسول خدا (ص) من پسر عموی شما هستم، در اسلام سابقه دارم، شما را یاری کرده و در راه خدا جهاد کرده ام»، پس آن حضرت فرمود: «ای علی راست می گویی تو بالاتر از اینها هستی». گفتم: «ای رسول خدا (س) فاطمه را به من تزویج کنید». فرمود: «پیش از تو کسانی (منظور ابوبکر و عمر بوده اند) از فاطمه خواستگاری کردند اما در مورد همه آنها اظهار کراهت کرده است، تو منتظر باش تا برگردم». رسول خدا (ص) به اتاق فاطمه رفت، فاطمه بپا خاست، عبای آن حضرت را از دوشش گرفت، کفشش را بیرون آورد، آب وضو تهیه کرد، حضرت وضو گرفت، فاطمه پاهای مبارک ایشان را شست و آن حضرت نشست، آنگاه فرمود: «فاطمه جانم» عرض کرد: «لبیک یا رسول الله (ص)» فرمود: «علی ابن ابی طالب کسی است که قرابت و فضل و اسلام او را شناخته ای، من از خدایم خواسته ام تو را به بهترین و محبوبترین خلقش تزویج کند، علی از تو خواستگاری می کند نظرت چیست؟» فاطمه ساکت شده و سر به زیر انداخت ولی روی برنگرداند، رسول خدا (ص) در چهره او رضایت و قبول را دیده فلذا برخاست و گفت: «الله اکبر، سکوت فاطمه حاکی از رضای اوست». در این هنگام جبرئیل نازل شده و گفت: «ای رسول خدا (ص) فاطمه را به علی تزویج کن، خدا فاطمه را برای علی و علی را برای فاطمه پسندیده است». آنگاه حضرت فاطمه را به من تزویج کرد و دست مرا گرفت و فرمود: «برخیز به نام خدا و بگو: «علی برکة الله و ماشاءالله لا قوة الا بالله و توکلت علی الله» سپس مرا آورد و در نزد فاطمه نشاند، بعد فرمود: «خدایا علی و فاطمه محبوب ترین خلق تو نزد من هستند، خدایا علی و فاطمه را دوست بدار و در نسل آن دو برکت قرار بده و بر آن دو از جانب خود حافظی بگمار، من آن دو، و فرزندان آن دو را از شر شیطان رجیم در امان تو قرار می دهم».

منـابـع

کلیــد واژه هــا