آئین فتیشیسم یا روح پرستی

یکى از ادیان بسیار ابتدائى که برخى از جامعه شناسان مانند اسپنسر آن را دین عمومى بشر مى دانند و معتقدند که ادیان دیگر از آن سرچشمه گرفته اند. دین فتیشیسم یا روح پرستى است که در ابتدا آن را دو دین مى دانستند و امروز بعضى از صاحب نظران آن را یکى مى دانند. فتیش اصولا یک اسم بدوى است. جامعه شناسان در مطالعه مذاهب قبائل، اسمهاى خاص همان مذاهب را گرفته اند و اصطلاح جامعه شناسى کرده اند. فتیش (Fetish) واژه اى پرتغالى به معناى جادو است.ایمان به فتیش، یعنى احترام به یک شىء مادى که نیرویى جادویى در آن نهفته است، در اقوام ابتدایى یافت مى شود. این شىء معمولا از سنگ ها و مواد معدنى است، که به عقیده آن اقوام همراه داشتن آن خوشبختى مى آورد. به هرحال فتیش شیئى یا اشیائى است مثل مهره ها، سنگ ریزه ها و مثل بعضى از اشیاء متبرکه که مورد پرستش بدوى بوده است. معابد اولیه انسان و عبادتگاه بدویان شکاف هاى کوه بوده است که پس از کشف آنها، مهره هایى یافتند که با دقت خاصى تراشیده و سوارخ شده، با رشته هاى مخصوصى نخ شده و در اشکال مختلف در آنجاها، نگهدارى مى شده است. بدوى با دست زدن و مس آنها و یا بوسیدن شان، آنها را عبادت مى کرده است فتیش به معناى اعتقاد به تقدس بعضى از اشیاء طبیعى است. فتیش به معناى اعتقاد به نیروى مرموز در وجود برخى اجسام و حیوانات نیز مى باشد. فتیش واژه پرتغالى است و به معناى جادو و سحر است.
فتیش دو جنبه دارد: الف؛ جنبه طلسمى، ب؛ جنبه تعویذى
طلسم ها چیزهائى هستند که ارزش فعال و مؤثرى دارند و تعویذها داراى ارزش تدافعى به ویژه در چشم زخم و امثال آن دارند، مانند خرمهره و شاخ حیوانات و... که براى جلوگیرى از آفات بکار مى رود. گروهى از جامعه شناسان این عقاید را در اثر اعتقاد به مانا یا نیروى نامشخصى که در همه جا پراکنده است و با اشیاء مقدس مشترکا در همه چیز وجود دارد، دانسته اند. اصطلاح فتیشیسم اولین بار توسط بروس در جهت معرفى عقاید و اعمال و مراسم و عبادات ابتدائى ترین آئینها بکار برده شد. آگوست کنت نیز این تعبیر را در مورد ابتدائى ترین آئین ها قبول کرده است.
بنا به عقیده تایلور، فتیشیسم روش ابتدائى بت پرستى در جوامع و اقوام غیر متمدن است که به حلول در برخى موجودات مادى باور داشتند دریانوردان پرتغالى در سفرهاى اکتشافى خود که با بومى هاى جزایر آفریقا روبرو مى شدند، مى دیدند که برخى از اشیاء، گیاهان، حیوانات، سنگ ها و مانند آنها مورد پرستش و ستایش آن مردم است و براى آن اشیاء نفوذ و تأثیرات خارق العاده اى قائل اند. از این رهگذر بود که پرتغالی ها لغت فتیش یا بت را مناسب این اشیاء دیده و آئین آنها را فتیشیسم نامیدند. بروس براى ارواح پرستى نام دیگرى وضع کرد. او اصطلاح آنى میسم را براى روح پرستى بکار برد.

Sources

Keywords