نبوت شناسی در دین زرتشت

نبى شناسى در سروده هاى گاهانى
در سروده هاى گاهانى تنها زرتشت به عنوان پیامبر دانسته شده است، اما به آخرین بودن و ظهور نکردن پیامبرى پس از او اشاره نشده است. هرچند زرتشت خود را نخستین برگزیده براى دین آموزى و پیام آورى معرفى مى کند و مى گوید: «منم نخستین کسى که بدین کار برگزیده شده ام.....». علاوه بر این، از دیگر ویژگیهاى زرتشت نیز  یاد شده است؛ نظیر اینکه: او مردى است که به زبانى شیوا و بیانى دلپذیر آراسته شد، تا منظومه هاى ستایش مزدا و اشه را به گوش مردم برساند، سروده هایى که تاکنون به گوش کسى نرسیده است. زرتشت مى گوید: هرچند این سروده ها براى شیفتگان و دلدادگان اهورامزدا خوشایند است، اما براى رهروان راه دروغ، ناگوار و ملال آور است. زرتشت در راه رسالت و برابر سختیها و مشکلات، آشکارا اعلام مى کند همچنان ثابت و استوار خواهد ماند و با همه توان و نیرو به مبارزه با دشمنان مزدا خواهد پرداخت: «منم سرود خوان که در پیروى از اشه پابرجا و استوارم». زرتشت در بازگویى هدف برانگیخته شدنش اعلام مى دارد که به منظور برقرارى صلح و سازش و نشان دادن راه اهورایى و همچنین مقابله با بازدارندگان گسترش راستى و درستى، برگزیده شده است. آرمان نهایى او آسایش و راحتى همه جهانیان از ظلم و ستم رهبران بداندیش و بدکنش است. و از اهورامزدا مى خواهد نیرویى به او ارزانى کند تا همه مردمان را به راه راست رهنمون سازد.

نبى شناسى در متون غیرگاهانى
در متون غیرگاهانى نیز از آمدن پیامبرى بعد از زرتشت سخنى به میان نیامده است، اما از شخصى به نام کیومرث به عنوان نخستین فردى که پیش از زرتشت پیام اهورامزدا را دریافت مى کرده نام مى برد:... فروشى کیومر (= Gayo – Maretan) پاک را مى ستاییم. نخستین کسى که به پیام اهورامزدا گوش فرا داد و از پى او بود که نژاد آریائى و سرزمین آریا شکل گرفت. زرتشت به عنوان پیامبرى است که تولد، زندگى و مرگ او صورت افسانه اى و اسطوره اى به خود گرفته است. به دنیا آمدن او به خاطر عمل نیک پدرش در تهیه شراب هوم دانسته اند.
پور شسپ (Pourushaspa) چهارمین فردى در جهان مادى بود که از هوم آشامیدنى مقدسى فراهم کرد و در عوض این کار نیک بود که زرتشت از او به وجود آمد. در زامیادیشت آمده است زرتشت کاملا از جهان مادى رخت برنبسته بلکه نطفه او در دریاچه چیچست (هامون) موجود است و در آخر زمان سه موعود از آنها به وجود مى آید. و از آن نطفه، 99999 فروشى نگهبانى مى کنند. علاوه بر آن زرتشت در این بخش از چنان مقامى برخوردار مى شود که همانند ایزدان مورد ستایش قرار مى گیرد.
مى ستاییم زرتشت پاک، رد (رتو Ratu) بزرگ را با مراسم دین و همه سزاوران ستایش جهانى را (ایزدان جهانى)، ستایشگریم فروشى پاک زرتشت را، گات هاى زرتشت را. و حتى ستایش زرتشت پس از اهورامزدا مطرح شده است:... مزدا و زرتشت را مى ستاییم. همچنین در بینش جدید، زرتشت تنها نیایش کننده اهورامزدا نیست، بلکه به ستایش شمارى از ایزدان نیز مى پردازد. در بهرام یشت آمده است که ایزد بانو اناهیت را مى ستاید و از او درخواست مى کند تا در تبلیغ دین به کى گشتاسپ موفق شود، و ایزد بانو هم وى را کامیاب مى سازد. زرتشت پاک بستود او ایزد بهرام را براى پیروزى در اندیشه و براى پیروزى در گفتار و براى پیروزى در کردار و براى کامیابى در امر رسالت خویش و براى موفقیت در اعلام برنامه هاى دین. و در ستایش ایزد چیستا آمده است: زرتشت وى ایزد چیستا را بستود و این چنین درخواست کرد: اى چیستاى راست کردار پاک اهورا آفرید! مرا در حمایت خود داشته باش.
و نیز گزارش شده است: زرتشت در آریاویچ... اشى ایزد اشى و نگوهى را مى ستاید و مى خواهد تا در تبلیغ هوته اسا Hutaosa، همسر کوى ویشتاسپ به آیین نیک مزدایى توفیق یابد و موفق شود. چنان که پیش رو دارید ستایش ایزدان در متن رسالت زرتشت جاى داده شد. و آداب و رسومى مانند قربانى، شراب هوما که در گاتها مورد مذمت قرار گرفته بود در متون غیرگاهانى جزو برنامه هاى نیایش او قرار گرفته است. در هوم یشت، زرتشت به نیایش هوم مى پردازد و از او یارى مى طلبد و مى گوید: پرورش این ماده سکرآور موجب سعادت و سلامتى پرورنده و خانواده او مى شود، و حتى مستى ناشى از مصرف آن را به دیده احترام نگریسته است: زرتشت گفت به رهبرى و راهنمایى بر من فرود آى تا دست یابم اى زرینه هوم به دانش و نیرومندى و پیروزمندى، به درمان و درستى، به افزایش و برکت، به تندرستى و بزرگى و فرزانگى تا در جهان چون شهریارى با کامیابى بدى و پلیدى و دروغ را در هم شکنم و براندازم.
و نیز آمده است:... هر مى چون نوشیده شود، مست یى در پى دارد که خشم و ستیز به بار مى آورد جز مستى هوم که با شادمانیى راستین همراه است که نوشنده راستین را سبک سازد و آرامش بخشد. هر کس که گیاه هوم را با مهر و توجه، چون فرزندى بپروراند، هوم به او و خانواده اش تندرستى و درمان بخشد. با این همه زرتشت آیین خود را کاملترین و بهترین آیین ها معرفى مى کند، چونان که هیچ دینى قابلیت همترازى با آن را ندارد. او مى گوید: مهى و بهى و زیبایى و برترى آن (دین زرتشت) مانند دریاى فراخ کرت (نام دریایى اسطوره اى است) نسبت به سایر آبها و یادرختى تناور که گیاهان خود در سایه سار او جاى گرفته اند و یا مانند آسمان که تمام زمین را فرا گرفته است.

Sources

Keywords