تاریخ پیامبران علیهم السلام

این کتاب یکی از آثار و تألیفات با ارزش علامه محمدباقر مجلسی است که به زبان فارسی نوشته شده است. این کتاب در 10 جلد تدوین شده و از حضرت آدم آغاز و به حضرت محمد (ص) ختم گردیده است. موضوع این کتاب قصه های قرآنی است و داستان پیامبران است که در قرآن آمده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
ملا محمد باقر فرزند علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول). این پدر و پسر هر دو علامه بودند ولی علامه مجلسی به طور مطلق، همین (ملامحمد باقر مجلسی اصفهانی) صاحب کتاب گران سنگ بحارالانوار است. او از بزرگان فقهای اثنی عشریه و علمای امامیه، محقق، متکلم جامع معقول و منقول و در تفسیر و حدیث و درایه و علم رجال و اصول فقه و کلام و سایر علوم دینی، متبحر و محیی آثار ائمه طاهرین و امام جمعه و جماعت شهر اصفهان و از طرف سلاطین وقت "شیخ الاسلام" و دارای نفوذ کامل بود. سال 1037 هـ ق در یک خانواده عالم در اصفهان متولد شد. از همان اوایل کودکی در سایه توجه خاص پدر دانشمندش به تحصیل علم پرداخت و در علوم متداول آن زمان در حوزه درسی پدر در اصفهان، باهوش و استعداد فوق العاده اش، توانست خیلی زود در مدتی کوتاه مراحل مختلف علمی را طی کند و با دو برادر بزرگترش، "ملا عزیزالله" و "ملا عبدالله" در میان علما مشهور شود. خدمات دینی متنوع او از حیث تألیف و تدریس و احقاق حقوق و ترویج و احیای شریعت و نشر آثار و اخبار فقه و ادعیه و قصص و دیگر شرعیات که به زبان فارسی ترجمه کرده و در تمام بلاد اسلامی مخصوصا بلاد عجم، بوده است. او علاوه بر این خدمات و اجرای احکام شرع و تمشیت امور مسلمین، در حفظ و حراست کشور و مملکت که آن روزها به واسطه قلت تدبیر شاه سلطان حسین صفوی رو به انحطاط رفته بود، سهم به سزایی داشت و در واقع به وجود او بسته بود و از همین رو، در دهه نهم از قرن یازدهم هجری، از طرف شاه سلیمان صفوی در شهر اصفهان (که در آن موقع پایتخت ایران) بود، اجرای امور، به عهده علامه مجلسی واگذار شد و او نیز چنانچه باید و شاید، به انجام وظایف لازمه، مشغول شد.
علامه از محضر بزرگانی چون ملاحسنعلی شوشتری، آقا حسین محقق خوانساری، میرزا رفیع الدین طباطبائی نائینی، شیخ عبدالله بن جابر عاملی، شیخ محمد جبل عاملی (نوه شهید ثانی)، ملا محمد صالح مازندرانی (شوهر خواهرش) و بسیاری دیگر از علما و فضلا کسب فیض کرد و اجازه گرفت. مدتی نیز در خدمت فقیه و حکیم نامی "ملا محسن فیض کاشانی" در فنون مختلف علمی بود و از او نیز اجازه گرفت. از میان 211 نفر شاگردان مسلم او که در یک کتاب نامشان آمده، بعضی از شاگردانش را که مشهور ترند، نام می بریم: 1- سید نعمت الله جزایری، 2- میرمحمد صالح خاتون آبادی، 3- ملا ابوالحسن شریف عاملی، 4- حاج محمد اردبیلی، 5- میرزا عبدالله تبریزی اصفهانی (مؤلف ریاض العلماء)، 6- ملا محمد سراب تنکابنی، 7- میرمحمد حسین خاتون آبادی (نوه دختری علامه)، 8- ملا رفیعا گیلانی، 9- سید ابوالقاسم خوانساری. اگر چه به گفته بزرگانی چون سید نعمت الله جزایری، شاگردان مجلسی را بیش از هزار نفر گفته است، از دانشمدان و مردان نامی معاصر با علامه مجلسی هم می توان فقط به نام چند نفر از جمله ملا محمد باقر سبزواری، شیخ حر عاملی، سید هاشم بحرانی، آقا جمال الدین خوانساری، شیخ محمد علی حزین لاهیجی اشاره کنیم. باید گفت از آنجا که زندگی این شخصیت علمی و دینی و تأثیر وجود او، بسیار شگرف و مهم و عظیم است، شایسته می باشد که برای اطلاع و آگاهی به زندگینامه او به طور دقیق و کامل مراجعه شود. تألیفات او را به عربی و به فارسی بیش از 100 جلد گفته اند. وفات این بزرگمرد عالم اسلام، در 27 رمضان سال 1110 هـ ق و مزارش در کنار مسجد جامع، پایگاه و نزدیک خانه اش، جنب پدر علامه اش، مرحوم ملا محمد تقی مجلسی در اصفهان می باشد.

ساختار بندی کتاب:
جلد اول: تاریخ پیامبران (1) حضرت آدم (ع)؛ 135 ص
- حضرت آدم (ع):
1. فصل اول: در بیان فضیلت حضرت آدم و حوا (ع) و علت تسمیه ایشان و ابتدای خلق ایشان و بعضی از احوال ایشان است.
2. فصل دوم: در خبر دادن جناب مقدس ایزدی، ملایکه را از خلق آدم و امر کردن ایشان را به سجده او و امتناع نمودن ابلیس لعین
3. فصل سوم: در بیان ترک اولی که حضرت آدم و جواد (ع) صادر شد و آنچه بعد از آن جاری شد تا فرود آوردن ایشان به زمین.
4. فصل چهارم: در بیان فرود آمدن حضرت آدم و حوا (ع) به زمین و کیفیت آن و توبه ایشان و سایر احوالی که بعد از فرود آمدن بود تا هنگام وفات ایشان
5. فصل پنجم: در بیان احوال اولاد آدم (ع) و کیفیت به هم رسیدن نسل از ذریه آدم
6. فصل ششم: در بیان وحی هایی که به آدم (ع) نازل شد
7. فصل هفتم: در بیان وفات حضرت آدم (ع) و مدت عمر شریف آن حضرت و وصیت- حضرت ادریس (ع)
در بیان قصص حضرت ادریس (ع) است.

جلد دوم: تاریخ پیامبران (2) حضرت ابراهیم (ع)؛ 128 ص
- حضرت نوح (ع):
1. فصل اول: در بیان ولادت و وفات و مدت عمر و نام ها و نقش نگین و احوال و اولاد و اخلاق پسندیده و بعضی از مجملات احوال آن حضرت
2. فصل دوم: در بیان مبعوث شدن حضرت نوح (ع) است بر قوم و آنچه میان او و قوم او گذشت تا غرق شدن ایشان و سایر احوال آن حضرت.
- حضرت هود (ع): در قصه هود (ع) و قوم او عاد است.
- حضرت صالح (ع): در بیان قصه های حضرت صالح (ع) و ناقه آن حضرت و قوم اوست.
- حضرت ابراهیم (ع):
1. فصل اول: در بیان فضایل و مکارم اخلاق و نام های جلیل و نقش نگین آن حضرت است
2. فصل دوم: در بیان قصه های آن حضرت از هنگام ولادت تا شکستن بت ها و آنچه گذشت میان آن حضرت و ظالمان آن زمان خصوصا نمرود، آزر
3. فصل سوم: در بیان آنکه حق تعالی به ابراهیم (ع) نمود ملکوت آسمان ها و زمین را و سؤال کردن آن حضرت از خدا زنده کردن مرده را و آنچه وحی به آن حضرت رسید و علومی که از او ظاهر شده است
4. فصل چهارم: در بیان مدت عمر شریف و کیفیت وفات و بعضی از نوادر احوال آن حضرت
5. فصل پنجم: در بیان احوال اولاد و ازدواج مطهرات آن حضرت و کیفیت بنا کردن خانه کعبه و ساکن گردانیدن اسماعیل (ع) در آن مکان
6. فصل ششم: در بیان مأمور شدن ابراهیم (ع) به ذبح فرزندش

جلد سوم: تارخ پیامبران (3) حضرت یوسف (ع)؛ 128 ص
- حضرت لوط (ع): در بیان قصص حضرت لوط (ع) و قوم آن حضرت است.
- حضرت ذوالقرنین (ع): در قصص ذوالقرنین (ع) است.
- حضرت یعقوب (ع): در بیان قصه های حضرت یعقوب و حضرت یوسف (ع)
- حضرت ایوب (ع): در بیان غرایب قصص ایوب (ع)
- حضرت شعیب (ع): در قصه های حضرت شعیب (ع)

جلد چهارم: تاریخ پیامبران (4) حضرت موسی (ع)؛ 128 ص
- حضرت موسی و هارون (ع):
1. فصل اول: در بیان نسب و فضایل و بعضی از احوال ایشان است
2. فصل دوم: در بیان ولادت موسی و هارون (ع) و سایر احوال ایشان است تا نبوت ایشان
3. فصل سوم: در بیان مبعوث گردانیدن حضرت موسی و حضرت هارون (ع) است بر فرعون اصحاب او، و آنچه در میان ایشان گذشت تا غرق شدن فرعون و اتباع او
4. فصل چهارم: در بیان بعضی از فضایل و احوال آسیه زوجه فرعون و مؤمن آل فرعون، (س) است.
5. فصل پنجم: در بیان احوال بنی اسرائیل بعد از بیرون آمدن از دریا و حیران شدن ایشان در زمین و سایر احوالی که در این مدت بر ایشان وارد شد.
6. فصل ششم: در بیان نازل شدن تورات و گوساله پرستیدن بنی اسرائیل و سؤال رؤیت نمودن ایشان است
7. فصل هفتم: در بیان قصه هارون است.
8. فصل هشتم: در بیان قصه ی گاو کشتن بنی اسرائیل و زنده شدن آن به امر الهی
9. فصل نهم: در بیان قصه ملاقات موسی و خضر (ع) و سایر احوال و قصص خضر (ع) است.
10. فصل دهم: در بیان مواعظ و حکمت هایی است که حق تعالی به حضرت موسی (ع) وحی نموده یا از آن حضرت منقول گردیده و بعضی از نوادر احوال آن حضرت است.
11. فصل یازدهم: در بیان کیفیت وفات حضرت موسی و هارون و احوال حضرت یوشع (ع) و ذکر قصه بلعم بن باعور است.

جلد پنجم: تاریخ پیامبران (5) حضرت اسماعیل (ع)؛ 128 ص
- حضرت حزقیل (ع): در بیان قصص حضرت حزقیل (ع)
- حضرت اسماعیل (ع): در بیان قصص حضرت اسماعیل (ع) که حق تعالی او را در قرآن مجید "صادق الوعد" نامیده است.
- حضرت الیاس و یسع (ع) در بیان قصه های حضرت الیاس و یسع(ع)
- حضرت ذوالکفل (ع): در بیان قصه های حضرت ذوالکفل (ع).
- حضرت لقمان حکیم (ع): در بیان قصه ها و حکمت های حضرت لقمان حکیم (ع)
- حضرت اشمویل و طالوت و جالوت: در بیان قصه های اشمویل و طالوت و جالوت
- حضرت داود (ع):
1. فصل اول: در بیان فضایل و کمالات و معجزات و وجه تسمیه و کیفیت حکم و قضا و مدت عمر و وفات آن حضرت است
2. فصل دوم: در بیان ترک اولای حضرت داود (ع)
3. فصل سوم: در بیان وحی هایی است که بر آن حضرت نازل شده و حکمت هایی است که از آن جناب به ظهور رسیده و بعضی از نوادر احوال آن حضرت است.

جلد ششم: تاریخ پیامبران (6) حضرت سلیمان (ع)؛ 120 ص
- اصحاب سبت: در بیان قصه های اصحاب سبت است
- حضرت سلیمان (ع):
1. فصل اول: در بیان فضایل و کمالات و معجزات و حالات آن حضرت
2. فصل دوم: در بیان قصه گذشتن آن حضرت به وادی موران و سایر معجزات آن حضرت که در باب و حوش و طیور به ظهور پیوسته است
3. فصل سوم: در بیان قصه آن حضرت با بلقیس است
4. فصل چهارم: در بیان مواعظ و احکام و وحی هایی که به آن حضرت نازل گردیده و نوادر احوال آن حضرت است تا وفات او و آنچه بعد از وفات آن حضرت سانع شد.
- قوم سبأ و ثرثار: قصه های قوم سبا و اهل ثرثار
- حضرت حنظله (ع) و اصحاب رس: در بیان قصه های حنظله (ع) و اصحاب رس است.
- حضرت شعیا و حیقوق (ع): در بیان قصه های حضرت شعیا و حیقوق (ع)
- حضرت زکریا و یحیی (ع): در بیان قصه های حضرت زکریا و یحیی (ع) است.
- حضرت مریم (ع): در بیان قصه های حضرت مریم دختر عمران مادر عیسی (ع) است.

جلد هفتم: تاریخ پیامبران (7) حضرت عیسی (ع)؛ 128 ص
- حضرت عیسی (ع):
1. فصل اول: در بیان ولادت آن حضرت است.
2. فصل دوم: در بیان فضایل و کمالات و آداب و سیر و سنن و معجزات و تبلیغ رسالات و مدت عمر و سایر مجملات حالات آن حضرت است.
3. فصل سوم: در بیان قصه های تبلیغ رسالت آن حضرت و فرستادن رسولان به اطراف برای هدایت خلق و احوال حواریان آن حضرت است.
4. فصل چهارم: در بیان قصه نزول مائده بر قوم حضرت عیسی (ع) به دعای آن حضرت است.
5. فصل پنجم: در بیان وحی هایی که بر حضرت عیسی نازل گردیده و مواعظ و حکمت هایی که از آن حضرت صادر شده است.
6. فصل ششم: در بیان بالا رفتن عیسی (ع) به آسمان و فرود آمدن آن حضرت در آخر الزمان و احوال حضرت شمعون بن حمون الصفا است.

جلد هشتم: تاریخ پیامبران (8) حضرت یونس (ع)؛ 108 ص
- حضرت ارمیا و دانیال (ع): در بیان قصه های غرایب قصه های بخت النصر است.
- حضرت یونس (ع): در بیان قصه های حضرت یونس بن متی و پدر آن حضرت است.
- اصحاب کهف و اصحاب رقیم: در بیان قصه هایشان است.
- اصحاب اخدود و پیغمبر مجوس: در بیان قصه هایشان است.
- حضرت جرجیس (ع): در بیان قصه ایشان است.
- حضرت خالد بن سنان (ع): در بیان قصه های ایشان است.
- سایر پیامبران: در بیان احوال پیغمبرانی که تصریح به اسم شریف ایشان نشده است.

جلد نهم: تاریخ پیامبران (9) حضرت محمد (ص)؛ 111 ص
1. فصل اول: در بیان ابتدای پیدایش نور شریف آن حضرت است.
2. فصل دوم: حفر زمزم و قربانی کردن عبدالله
3. فصل سوم: ولادت و ایام شیر خوارگی تا زمان بعثت
4. فصل چهارم: فضایل حضرت خدیجه (ع) و ازدواج حضرت پیامبر (ص) با او
5. فصل پنجم: در ذکر اسامی شریف پیامبر (ص)
6. فصل ششم: فضایل پیامبر (ص) و بعضی از خصوصیات اخلاقی و جسمانی آن بزرگوار
7. فصل هفتم: اخلاق و رفتار پسندیده و سیرت پیامبر (ص)
8. فصل هشتم: کیفیت معراج پیغمبر اکرم (ص)
9. فصل نهم: هجرت به حبشه
10. فصل دهم: حوادث شعب ابوطالب و وفات حضرت خدیجه (ع) و حضرت ابوطالب (ع)

جلد دهم: تارخ پیامبران (10) حضرت محمد (ص)؛ 118 ص
1. فصل اول: در بیان کیفیت هجرت آن حضرت به سوی مدینه طیبه و علت آن است.
2. فصل دوم: در کیفیت جنگ بدر است.
3. فصل سوم: در بیان جنگ احد است.
4. فصل چهارم: در بیان جنگ خندق است که آن را غزوه احزاب می نامند.
5. فصل پنجم: در بیان فتح خیبر است و بازگشت جعفر طیار از حبشه.
6. فصل ششم: در بیان فتح مکه است.
7. فصل هفتم: در بیان قصه مباهله است.
8. فصل هشتم: در بیان حجة الوداع است و آنچه در آن سفر واقع شد.
9. فصل نهم: در بیان وصیت پیامبر (ع) و وقایعی که نزدیک وفات او واقع شد.

Sources

Keywords