کتاب تلخیص ارسطوطالیس فی الشعر

کتاب حاضر یکی دیگر از تلخیصات ابن رشد به حساب می آید که به زبان عربی تألیف یافته است. کتاب شعر ارسطو از مهمترین کتابهایی است که عرب ها از آثار این فیلسوف نقل کرده اند. آثاری که در آن عصاره فکر یونانی زمان وی منعکس است. اثری که ادبیات اروپای قدیم و جدید و ادبیات عرب از آن تاثیر پذیرفت. موضوع کتاب ارسطو صناعت شعر و انواع شعر می باشد. ارسطو از شعر به عنوان فنی از فنون نقل قول سخن می گوید و هدف شعر را لذت بخش بودن آن می داند آن هم نه لذت بردن صانع و شاعر بلکه لذت ناظر و شنونده.
در قرن 7 ه فیلسوفی به نام ابن رشد سر برآورد که به تلخیص کتاب شعر ارسطو پرداخت. کسی که شیوه ی ارسطو را به عربی نقل کرد و شرح داد. سعی وی بر آن بوده که قواعد ارسطو را بر شعر عربی تطبیق دهد.

معرفی اجمالی نویسنده
ابوالولید محمد بن احمد بن رشد، معروف به ابن رشد، در سال 520 هجری قمری/ 1126 میلادی در قرطبه یکی از مراکز اندیشه و علم در اسپانیا متولد شد. او در خانواده ای که سال ها مهد علم و فقاهت بود، پرورش یافت. پدر و جد پدری وی، هر دو منصب قاضی القضاة اندلس را به عهده داشتند. ابن رشد در جوانی به اکثر علوم زمان خود دست یافت و در ریاضیات، طبیعیات، نجوم، منطق، فلسفه و طب مهارت یافت. در سال 548 هجری به دعوت "عبدالمؤمن" که در صدد تأسیس مدارس علمی بود، به مراکش رفت و در آن جا کتابی در طب عمومی، موسوم به "الکلیات" نوشت.
آنچنان که مشهود است، ابن رشد بنا به توصیه "ابن طفیل" در زمان ابویعقوب (پسر و جانشین عبدالمؤمن) که مردی با فرهنگ و مطلع از فلسفه بود، به شرح آثار ارسطو پرداخت. معروفترین کتاب وی، تفسیر او بر کتاب مابعدالطبیعه ارسطو است. در سال 565 هجری قاضی "اشبیلیه" شد و پس از دو سال، به قرطبه بازگشت و منصب قاضی القضاتی را بر عهده گرفت. پس از مرگ ابویعقوب در سال 580 هجری، پسرش ابویوسف ملقب به "المنصور" به جای او نشست. در آغاز، او ابن رشد را که دیگر مقامی بسیار ارجمند یافته بود، سخت مورد تکریم و احترام قرار داد؛ اما پس از 10 سال بر اثر فشار افکار عمومی و یا به واسطه غرض ورزی های شخصی، ابن رشد مورد اتهام کفر و زندقه قرار گرفت و ناگهان از چشم خلیفه افتاد لذا فرمان داد کتاب هایش را بسوزانند.
سپس او را با جمعی از اهل فلسفه و علم به قبیله یهودی نشینی در 50 کیلومتری جنوب شرقی قرطبه موسوم به "السیانه" تبعید کردند. البته ابن رشد پس از مدتی با شفاعت جمعی از بزرگان اشبیلیه مورد عفو خلیفه قرار گرفت و به مراکش فرا خوانده شد. ابن رشد در مراکش در صفر سال 595 هجری قمری/ 1198میلادی، در سن هفتاد و دو سالگی وفات یافت و بعد از سه ماه جسد او را به قرطبه بردند و در آنجا به خاک سپردند.

ساختاربندی کتاب
ابن رشد در این کتاب سخن ارسطو را بیان کرده و سپس برای روشن شدن مطلب و توضیح آن از اشعار عربی به عنوان نمونه و مثال می آورد. وی این اثر را به درخواست امیر مراکش ابی یعقوب بن عبدالمؤمن در دولت موحدین تألیف کرده است.
مقدمه ای بر این کتاب توسط دکتر محمد سلیم سالم نوشته شده است که در آن عقاید کلی ارسطو در کتاب شعرش را بازگو می کند و مطالب مهمی را در این خصوص به خواننده ارائه می دهد چرا که به شیوه ای منسجم و مفید نظرات وی و استادش افلاطون را با هم مقایسه می کند.

Sources

Keywords