جانور درمانی

این کتاب یکی از آثار و تألیفات ابوعلی سینا در علم طب قدیم است. مطالب کتاب را در سه فصل گنجانده که ابتدا پیرامون اثر داروها سخن رانده سپس از ادویه مفرده گفته و در آخر نام یک صد داروی حیوانی و جانوری را آورده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
ابوعلی حسین، فرزند عبدالله بن سینا و معروف به ابن سینا، لقبش شرف الملک و شیخ الرئیس، فیلسوف، طبیب، شاعر، ریاضی دان و منجم ایرانی و مشهورترین دانشمند اسلامی و از بزرگترین دانشمندانی که تاکنون در عالم بوده اند. او در سال 370 هـ ق، در شهری از توابع بخارا متولد شد. در بخارا که آن زمان، پایتخت سامانیان بود، منطق، طب و ریاضیات را یاد گرفت. به دلیل استعداد زیاد و هوش سرشارش، توانست خیلی زود در موضوع های مختلف، شهرت علمی پیدا کند. در سن 17 سالگی، نوح ابن منصور سامانی را معالجه کرد و این امر باعث شد که مشهور شود و از همین رو به کتابخانه سلطنتی راه پیدا کرد. خودش می گوید: کتاب هایی که من در آنجا دیدم، کسی حتی نام آنها را نشنیده بود، آنها را خواندم و از آن بهره مند شدم و وقتی 18 ساله شدم از همه آن علوم، فارغ شدم. ابن سینا گرچه فیلسوفی بزرگ بود ولی از طرفی پزشکی پر مشغله و نفوذ کامل سیاسی داشت و به عنوان یک وزیر، به شاهزادگان حامی خود، خدمت می کرد. سال 403 هـ ق، کتاب "قانون در طب" خود را نوشت. در دوران زندگیش که بیشتر با حکومت غزنویان رو به رو بود، در شهرهای مختلفی مسافرت و خدمات گوناگونی ارائه داد تا اینکه بعد از مرگ شمس الدوله دیلمی جانشین او "سماء الدوله" چند ماه او را به زندان انداخت ولی ابوعلی سینا بعد از آزادی از زندان، به اصفهان رفت و آنجا بسیار مورد احترام بود و همانجا به تدریس و تألیف پرداخت و در واقع، چهارده سال آخر زندگی پر بار خود را در اصفهان گذراند و سرانجام در سفری که با "علاء الدوله" به همدان رفت در سال 428 هـ ق، در سن 58 سالگی، دارفانی را وادع کرد (برای آگاهی از زندگی کامل او به منابع مربوطه مراجعه شود).

ساختار بندی کتاب:
1. فصل اول پیرامون اثر داروها و مزاج آنها؛ شامل شش گفتار:
گفتار اول: مزاج داروهای مفرده
گفتار دوم: شناسایی قوای مزاج داروها از راه آزمایش
گفتار سوم: شناسایی مزاج داروهای مفرده از طریق قیاس
گفتار چهارم: شناسایی اعمال داروهای ساده
گفتار پنجم: تأثیر عوامل خارجی بر دارو
گفتار ششم: تولید دارو و نگهداری آن
2. فصل دوم درباره ادویه مفرده؛ شامل 12 لوح و یک قاعده:
لوح اول: لوح افعال و خواص
لوح دوم: کاربرد دارو در آرایش
لوح سوم: اثر دارو بر دمل ها و جوش ها
لوح چهارم: تأثیر دارو در زخم ها و قرحه ها
لوح پنجم: اثر دارو در مفاصل و ابزار مفاصل
لوح ششم: کاربرد دارو در بیماری های ناحیه سر
لوح هفتم: کاربرد دارو در بیماری های مربوط به چشم
لوح هشتم: کاربرد دارو در بیماری های دستگاه تنفسی و سینه
لوح نهم: کاربرد دارو در اندام های تغذیه
لوح دهم: در اندام های دفعی
لوح یازدهم: در انواع تب
لوح دوازدهم: در انواع سموم
3. فصل سوم شامل یک صد داروی حیوانی و جانوری؛ از جمله:
آفتاب پرست، آب دهان، ابریشم، اردک، اژدهای دریایی، اسب، استخوان الاغ، انسان، بال، بلدرچین، پرستو و...

Sources

Keywords