تفضیل امیرالمؤمنین علیه السلام

یکی دیگر از آثار ارزشمند و ماندگار شیخ مفید رساله تفضیل امیرالمومنین می باشد که به زبان عربی تألیف یافته است. مسئله تفضیل امیرالمومنین یکی از مسائلی است که از قدیم میان متکلمان مسلمان مورد بحث بوده است. این رساله نیز یکی از تألیفاتی است که به این موضوع می پردازد. شیخ مفید (ره) متکلم بزرگ امامیه در اواخر قرن چهارم و ابتدای قرن پنجم چندین کتاب در این باره تألیف کرده است که یکی از این تألیفات "رساله تفضیل" می باشد. این رساله نمودار اعتقاد و باور اکثر متکلمان شیعه است که در آن به اثبات برتری امیرالمومنین علی (ع) بر همگان به جز حضرت ختمی مرتبت پرداخته است.
شیخ در مقدمه این رساله با آزاداندیشی خاص خود بدون هیچ تعصبی به ذکر اقوال گروه های مختلف شیعه در این مسئله پرداخته و تألیفاتی را که در موضوع تفضیل پیامبر و خاندان پاک ایشان بر دیگر انسان ها نگاشته شده، ذکر کرده اند. سپس در هفت فصل به اثبات اندیشه و اعتقاد خود یعنی تفضیل و برتری امام علی (ع) می پردازد. رساله تفضیل با همه اختصار، نشانگر غنای دانش و روش مولف آن است چرا که با استناد به روایات عامه و خاصه و شواهد تاریخی و مقامات و ویژگی های امیرالمومنین (ع) مدعای خویش را اثبات می کند.
لازم به ذکر است که این کتاب توسط علیرضا بهاردوست و محمد حسین شمسایی ترجمه و در موسسه پژوهش و مطالعات عاشورا به چاپ رسیده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
محمد بن محمد نعمان بغدادی ملقب به شیخ مفید در ذیقعده سال 336 هجری قمری در ده فرسنگی بغداد متولد شد. وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم الهدی بود. فقیه و علم کلام شیعی که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه متعزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود. گویند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد. در حدود 200 اثر به او نسبت داده شده که این کتاب ها از جمله آنهاست: ارکان فی دعائم الدین، العیون و المحاسن، اصول الفقه، الکلام فی وجوه اعجاز القرآن، تاریخ الشریعه.
ابن الندیم در فن دوم از مقاله پنجم الفهرست که درباره متکلمین شیعه بحث می کند از او به عنوان "ابن المعلم" (فرزند معلم) یاد می کند و ستایش می نماید. ابویعلی جعفری که داماد مفید بوده است گفته است که مفید شب ها مختصری می خوابید، باقی را به نماز یا مطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآن کریم می گذرانید. شیخ بزرگوار شیخ مفید در شب جمعه 3 رمضان سال 413 هـ.ق در بغداد، پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تـجـلـیـل فـراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسى که خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گـریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضى علم الهدى بر او نمازگزارد و در حرم مطهر امام جواد (ع) پائین پاى آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون گردید. می گویند سخنوران غیر شیعه که از تأثیر سخن شیخ و استحکام منطق او در دعوت به مذهب تشیع به تنگ آمده بودند با درگذشت وی آسوده شدند.

ساختاربندی کتاب:
- مقدمه: بیان اقوال شیعه در این باره
- فصل 1: استدلال به آیه مباهله در برتری امام علی (ع) بر همگان به جز نبی اکرم (ص)
- فصل 2: استدلال از طریق این مطلب که پیامبر (ص) دوستی و محبت علی را دوستی خود و خشم و کینه ورزیدن با علی (ع) را خشم و کینه ورزیدن با خود و جنگ با علی را جنگ با خود قرار داده است.
- فصل 3: استدلال به حدیث مرغ بریان
- فصل 4: استدلال بر برتری علی (ع) در دنیا با بر مقام ایشان در قیامت
- فصل 5: استدلال بر روایات شیعه بر برتری امام علی (ع)
- فصل 6: استدلال بر روایات اهل سنت
- فصل 7: استدلال بر افضل بودن علی (ع) به واسطه جهاد و کوشش ایشان.

Sources

Keywords