حدیث منسوب به حضرت امیر در اثبات نسبیت اخلاق

اخیرا جمله ای به "امام علی (ع)" منسوب شده است به این عبارت: «لاتؤدبوا اولادکم باخلاقکم لانهم خلقو لزیان غیر زیانکم؛ فرزندان خودتان را به اخلاق خودتان تربیت نکنید برای اینکه آنها آفریده شده اند برای زمانی غیر از زمان شما». یعنی شما متعلق به یک زمان هستید و فرزندان شما متعلق به زمان آینده. اخلاقی که شما خودتان دارید خوب است ولی متعلق به زمان شماست اما اخلاقی که، فرزندانتان باید داشته باشند باید برای آینده و زمان خودشان خوب باشد. از نظر سند این حدیث باید گفت: این جمله که به شکل حدیث از امام علی (ع) روایت شده تاکنون نه در کتبی که قابل اعتماد باشد و نه در کتبی که قابل اعتماد نباشد دیده نشده است. یعنی در "نهج البلاغه" این جمله نیست، در "کتب اربعه" هم نیست، در کتابهای حدیث که بعد نوشته شده و در آنها حتی احادیث ضعیف را هم جمع آوری کرده اند مانند "بحارالانوار" هم نیست.
این جمله اخیرا شایع شده است. بیش از پنجاه سال نمی گذرد. حتی در کتابهائی که در صد سال قبل هم نوشته اند نمی باشد. من در چند سال پیش در یکی از کتاب های تاریخی قدیمی یعنی "ناسخ التواریخ" آن هم به طور تصادفی و در شرح حال "افلاطون" به آن برخوردم که افلاطون گفته است بچه هایتان را با اخلاق خودتان تربیت نکنید برای اینکه آنها برای زمان دیگری آفریده شده اند. آنجا فهمیدم که آن کسی که اول بار گفته است که این جمله مال امیرالمؤمنین است یا اشتباه کرده یا از افرادی بوده است که غرض دارند.
جمله هائی را که می دانند مال یک پیشوای دینی نیست، برای اینکه مطلب خودشان را مورد استفاده قرار بدهند به یک پیشوای دینی منتسب می کنند. علی الظاهر یک چنین جمله ای از امیرالمؤمنین صادر نشده است، البته نمی شود گفت قطعا امیرالمؤمنین چنین جمله ای نگفته است. چون به قول طلبه ها «عدم الوجدان لایدل علی عدم الوجود؛ پیدا نکردن دلیل بر نبودن نیست». هر جمله ای که حضرت امیر (ع) فرموده است که در دسترس نیست ولی می توان گفت ما هیچ مدرکی برای این جمله نداریم.

Sources

Keywords