تفسیر مارکسیستی از جهت گیری مبارزاتی قرآن

جهت گیری قرآن در مبارزه میان مستضعفان و مستکبران که پیروزی نهایی را در نبرد این دو گروه -همان طور که ماتریالیسم تاریخی بر اساس منطق دیالکتیک نوید می دهد- از آن مستضعفان می داند. قرآن در این جهت گیری، در حقیقت، جهت سیر ضروری و جبری تاریخ را ارائه می دهد که طبقه ای که بالذات خصلت انقلابی دارد، در مبارزه پیگیر خود با طبقه ای که با لذات و به حکم موضع طبقاتی خود خصلت ارتجاعی و کهنه گرایی دارد پیروز می شود و وارث زمین می گردد: «و نرید أن نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم أئمة و نجعلهم الوارثین»؛ «اراده ما بر این است که بر مستضعفان تاریخ منت نهیم و آنان را پیشوا و وارثان زمین قرار دهیم.» (قصص/5)
همچنین است آیه 137 از سوره اعراف: «و أورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الارض و مغاربها التی بارکنا فیها و تمت کلمت ربک الحسنی علی بنی اسرائیل بما صبروا و دمرنا ما کان یصنع فرعون و قومه و ماکانوا یعرشون»؛ «و آن گروهی را که تضعیف می شدند، وارث مشرق ها و مغرب های (آن) سرزمین نمودیم که در آن برکت نهاده بودیم و وعده نیک پروردگار تو در حق بنی اسرائیل، به پاس صبوریشان تحقق یافت و آنچه فرعون و قوم او می ساختند و آنچه را بر می افراشتند ویران کردیم.»
این برداشت قرآنی -که تاریخ در جهت پیروزی محرومان و به اسارت رفتگان و استثمار شدگان سیر می کند- کاملا منطبق است با اصلی که قبلا از مادیت تاریخی استنتاج کردیم که خصلت ذاتی استثمارگری، ارتجاع و کهنه گرایی است و این خصلت چون بر ضد سنت تکاملی آفرینش است، لاجرم محکوم به فناست و خصلت ذاتی استثمارشدگی، روشن فکری و جنبش و انقلاب است و چون این خصلت هماهنگ با سنت تکاملی آفرینش است، لاجرم پیروز است.

Sources

Keywords