تشکیکی بودن مسئله وحی

از آیات کریمه قرآن کریم استفاده می شود که وحی که به انبیاء نازل می شود یک حقیقت و واقعیتی است که کم و بیش در همه اشیاء وجود دارد، حتی در جمادات، تا چه رسد به نباتات و حیوانات و انسان های غیر نبی، و آنچه از قرآن استفاده می شود از موارد استعمال وحی، این است که به نوعی از هدایت تعبیر می شود «و اوحی فی کل سماء امرها؛ و در هر آسمانی کار (مربوط به) آن را وحی نمود.» (فصلت/ 12) یا در باب حیوانات که تعبیر وحی دارد و در باب نباتات هم کلمه وحی نیست ولی کلمات دیگر نزدیک به این هست، این حالت خاص راهیابی که در اشیاء هست که آثار هم نشان می دهد که یک نور معنوی کأنه همراه همه اینها هست و اینها را در مسیر خودشان هدایت می کند، نامش وحی است، ولی البته درجات و مراتب دارد، وحی جمادات با وحی نباتات در یک درجه نیست، شاید اگر بتوانیم تشبیه بکنیم باید به نورهای ضعیف و قوی و قوی تر تشبیه بکنیم، همچنان که آن هدایتی که در نباتات هست، با هدایتی که در حیوانات هست یکسان نیست یعنی در یک درجه نیست، و آنچه که در حیوان است با آنچه در انسان ها، و آنچه در انسان های عادی است با آنچه که در نبی وجود دارد، که این دیگر حد اعلای از وحی و هدایت و ارشادی است که یک موجود طبیعی از غیب می شود.
از کلمات پیامبر اکرم (ص) هم می توان همین مطلب را فهمید که اساسا وحی با سایر القائاتی که مثلا به بشر می شود، از نظر ماهیت متفاوت نیست، از نظر درجه متفاوت است و لهذا این حدیث را هم شیعه نقل کرده است از پیغمبر اکرم (ص) هم سنی -اینکه می گویم "نقل کرده است" من درجه نقلش را نمی دانم که صحیح است یا نیست، ولی این را شیعه و سنی در کتاب هایشان نقل کرده اند- که پیغمبر اکرم (ص) فرمود رؤیای صادقه (قطعا بعضی از رؤیاها هست که با این توجیهات که مربوط به حالات طبیعی بدن یا سوابق ذهنی است قابل توجیه نیست، که آنها را می گوییم رؤیاهای صادقه، غیر آنها را قرآن هم خودش تعبیر می کند به "اضغاث احلام") جزئی است از هفتاد جزء نبوت. همین معنا را می خواهد بگوید، یعنی این مثل یک نور ضعیف است و او مثل یک نور قوی تر که هفتاد درجه از این قوی تر باشد. البته توجه داشته باشید کلمه "هفتاد" در زبان عربی نماینده کثرت است، وقتی می خواهند بگویند "خیلی زیاد" می گویند هفتاد، مثل اینکه ما می گوییم "هفتاد بار به تو گفتم"، مقصود این نیست که نه عدد 69، نه عدد 71، یعنی خیلی زیاد. آنچه که در انبیاء هست که در سایر افراد بشر نیست و یک درجه بسیار قوی هست، از طرف خود انبیاء با چه مشخصاتی توضیح داده شده است. بعد که آنها با مشخصاتی توضیح دادند ما می بینیم، از نظر خودمان یک فرضیه پیدا می کنیم برای توجیه وحی از نظر علمی و فلسفی.
 

Sources

Keywords