ابن عربی

نام او محمد حاتمی طایی، عارف و متفکر و محقق جهان اسلام که در رمضان سال 560 هجری قمری در مرسیه اندلس متولد شد. لقب او شیخ اکبر و مشهور به "محیی الدین عربی" از بزرگان صوفیه است. پدرش علی و جد اعلای او حاتم طائی است که به سخاوت مشهور بوده و پیامبر اکرم (ص) او را ستوده است. پدر او، از فقها و محدثین و مشاهیر تصوف و از دوستان فیلسوف مشهور "ابن رشد" بود.
ابن عربی، دوران کودکی را در خانواده ای گذراند که افراد آن به زهد و پارسایی و علم، شهرت داشتند. در هشت سالگی با خانواده به «اشبیلیه» پایتخت اندلس رفت و در آنجا به تحصیل علوم و معارف پرداخت تا جایی که به عنوان دبیر و کاتب حکومت شد. در همان جوانی به تصوف گرایش پیدا کرد و با بسیاری از بزرگان صوفیه و مشایخ دیدار و با "ابن رشد" نیز ملاقات کرد. در میان بزرگان بیشتر به "شیخ ابومدین" ارادت داشت به طوری که او را از رجال غیب می دانست و تا سرحد امکان او را ستود. در همین دوران به سراسر اسپانیا و مغرب، تونس، مراکش، قونیه، انطاکیه سفر کرد و پس از آن به خاور میانه رفت و از بیت المقدس، مکه، بغداد، حلب، و خلاصه آسیای صغیر دیدن کرد تا بالاخره در شهر دمشق وارد شد و پس از سال ها سفر و سیاحت، در آنجا مقیم شد و آنجا را مسکن خود قرار داد. در تمام این سفرها او به دیدن مشایخ طریق و عارفان بزرگ می رفت و با علما دیدار می کرد و استفاده معنوی از ایشان می برد. در همین سفرهایش بود که به تألیف آثاری کوتاه و بلند پرداخت و در دمشق، زمانی که مستقر شد آثار جاودان «فتوحات مکیه» و «فصوص الحکم» را تألیف کرد. او آثار بسیاری از خود به جای گذاشته که در نامه ای حدود 240 آثارش را ذکر می کند که به یادش مانده ولی محققان بیش از 500 اثر و رساله را به او نسبت می دهند. موضوعات اصلی رسالات او، تصوف، عرفان و حالات و واردات قلبی است ولی در واقع تمام علوم دینی اعم از حدیث و تفسیر، سیره، فقه و همچنین علومی از قبیل علم کیمیا، جفر و نجوم و دیوان شعر را در بر می گیرد.
پس از نشر افکار و آرا و آثار ابن عربی، عده بسیاری در زمان حیاتش دور او جمع شدند و از او تعلیمات زیادی کسب کردند. مریدانی که اکثرا عارف بالله بودند، از او بهره ها بردند و تربیت شدند و این آثار و عقاید و افکار در عالم تسنن و در عالم تشیع رواج یافت. اگرچه در عالم تشیع همراه با مدح کنندگان بسیار، برخی از علمای شیعه افکار او را نپسندیدند و او را سنی متعصب خواندند و بعضی عرفا به دلیل بی پروا بودنش در افشای اسرار عرفانی از او کناره گرفتند، اما غالبا او را از محبین اهل بیت و شیعه خالص می دانند که همانطور که شیخ بهائی در "کتاب اربعین" می گوید: ابن عربی در محیطی سکونت داشت که سالها تحت تسلط بنی امیه و مرکز خلافت آنها بود، لذا او مجبور به تقیه شده است. علمای موافق هم هر کدام به نحوی در تأیید "ابن عربی" سخن گفته اند که او نمی توانسته عقاید حقه امامیه خود را اظهار کند. وفات این مرد بزرگ در شب جمعه (28 ربیع الاخر سال 638 هجری قمری) در 78 سالگی در دمشق بود. قبر او در خارج دمشق، نزدیک به صالحیه در حوالی کوه قاسیون می باشد که سالها بعد به دستور سلطان سلیم خان عثمانی در آن محل، مدرسه و مسجدی تأسیس شد و محل قبرش تعمیر گردید.

Sources

Keywords