دلایل عدم تحریف قرآن با توجه به سوره انعام

خداوند در سوره انعام آیه 115 مى فرماید: «و تمت کلمة ربک صدقا و عدلا لا مبدل لکلماته و هو السمیع العلیم؛ کلام پروردگار تو با صدق و عدل تکمیل شد و هیچکس قادر نیست کلمات او را دگرگون سازد و او شنونده و دانا است.»
کلمة در لغت به معنى گفتار و هر گونه جمله اى است و حتى به سخنان مفصل و طولانى گفته مى شود و اگر مى بینیم گاهى به معنى وعده آمده است مانند «و تمت کلمة ربک على بنى اسرائیل بما صبروا؛ وعده پروردگارت درباره بنى اسرائیل در مقابل صبر و استقامتى که کردند انجام پذیرفت.» (اعراف/ 136) نیز از همین نظر است، زیرا انسان به هنگام وعده دادن جمله اى مى گوید که وعده را در بر دارد و نیز گاهى کلمه به معنى دین و آئین و حکم و دستور مى آید که آنها نیز به همین ریشه باز مى گردد در اینکه منظور از کلمه در آیه فوق، قرآن کریم است یا دین و آئین خدا یا وعده پیروزى که به پیامبر (ص) داده شده؟ احتمالات مختلفى داده اند، که در عین حال منافاتى با هم ندارند، و ممکن است آیه ناظر به همه آنها بوده باشد، ولى از آن نظر که در آیات قبل سخن از قرآن در میان بوده با این معنى مناسب تر است.
در حقیقت آیه مى گوید: به هیچ وجه قرآن جاى تردید و شک نیست زیرا از هر نظر کامل و بى عیب است، تواریخ و اخبار آن، همه صدق و احکام و قوانین آن همه عدل است و نیز ممکن است منظور از کلمه همان وعده اى باشد که در جمله بعد یعنى جمله لا مبدل لکلماته: هیچکس نمى تواند تغییر و دگرگونى در کلمات خدا ایجاد کند آمده است، زیرا نظیر این جمله در آیات دیگر قرآن دیده مى شود، مانند «و تمت کلمة ربک لاملئن جهنم من الجنة و الناس اجمعین؛ در قیامت وعده پروردگار تو انجام خواهد گرفت و دوزخ را از گناهکاران جن و انس پر خواهم کرد.» (هود/ 119) و یا در آیه دیگر مى خوانیم: «و لقد سبقت کلمتنا لعبادنا المرسلین انهم لهم المنصورون؛ وعده ما از پیش در باره پیامبران این بود که آنها پیروز خواهند شد.» (صافات/ 171-172) در اینگونه آیات جمله بعد توضیح وعده اى است که در جمله قبل با ذکر کلمه به آن اشاره شده است.
بنابراین تفسیر آیه چنین مى شود: وعده ما با صدق و عدالت انجام گرفت که هیچکس توانایى تبدیل دستورها و فرمان هاى پروردگار را ندارد. آیه مى تواند اشاره به تمام این معانى باشد. ذکر این موضوع نیز لازم است که اگر آیه اشاره به قرآن بوده باشد هیچگونه منافاتى با این موضوع ندارد که در آن موقع همه قرآن نازل نشده بود زیرا منظور از کامل بودن آیات قرآن این است که هر چه نازل شده بود بدون عیب و نقص و از هر نظر کامل بود. بعضى از مفسران با این آیه استدلال بر عدم امکان راه یافتن تحریف در قرآن کرده اند زیرا جمله "لا مبدل لکلماته" اشاره به این است که هیچکس نمى تواند تغییر و تبدیلى نه از نظر لفظ و نه از نظر اخبار و نه از نظر احکام در قرآن ایجاد کند و همیشه این کتاب آسمانى که باید تا آخر دنیا راهنماى جهانیان باشد از دستبرد خائنان و تحریف کنندگان مصون و محفوظ خواهد بود.
 

Sources

Keywords