متناسب بودن عمل و نتیجه آن از زبان مولوی

شما اگر تخم سیب در زمین کاشتید، درخت سیب میدهد و آن درخت، سیب میدهد. هر نوع سیبی، تخم مخصوصی دارد: سیب سرخ، سیب زرد، سیب گلاب، سیب قندک، سیب لبنانی، سیب خراسانی، سیب شمیرانی، و محال است کسی تخم سیب زرد بکارد و درخت سیب سرخ بیرون آید و یا تخم سیب گلاب بکارد و سیب خراسانی بار دهد. و همچنین محال است کسی تخم سیب بکارد و درخت گلابی و یا آلبالو و یا زردآلو بیرون آید و محال است کسی تخم کدو بکارد، بادنجان ثمر دهد؛ تخم هنداونه بکارد، خربزه بیرون آید. و این از سنت های غیر قابل تبدیل و غیر قابل تحویل خداست. بلی در اثر پیوند زدن، جوانۀ پیوند رشد میکند و از تنۀ درخت بادام تلخ با جوانۀ بادام شیرین، بادام شیرین و مطبوع و منقی بیرون می آید. و از تنۀ توت نرک، با جوانۀ توت معروف کن و یا ونک، توت درشت و شیرین و آبدار بدست می آید. مولوی فرماید:
گر تو این انبان ز نان خالی کنی *** پر زگوهرهای إجلالی کنی
طفل جان از شیر شیطان باز کن *** بعد از آنش با ملک انباز کن
تا تو تاریک و ملول و تیره ای *** دانکه با دیو لعین همشیره ای
لقمه ای کان نور افزود و کمال *** آن بود آورده از کسب حلال
روغنی کاید چراغ ما کشد *** آب خوانش چون چراغی راکشد
علم و حکمت زاید از لقمۀ حلال *** عشق و رقت زاید از لقمة حلال
تو زلقمه چون حسد بینی و دام *** جهل و غفلت زاید آنرا دان حرام
هیچ گندم کاری و جو بر دهد *** دیده ای اسبی که کرۀ خر دهد
لقمه تخم است وبرش اندیشه ها *** لقمه بحر و گوهرش اندیشه ها
زاید از لقمة حلال اندر دهان *** میل خدمت عزم رفتن آن جهان
زاید از لقمۀ حلال ای مه، حضور *** دردل پاک تو و در دیده نور (دیوان مثنوی)

Sources

Keywords