حقیقت مقام رسول اکرم در شفاعت

مقام‌ حضرت‌ پیامبر اکرم، محمد بن‌ عبدالله‌ (ص) در فناء فی‌ الله‌ و بقاء به‌ حضرت‌ حق سبحانه‌ و تعالی‌ به‌ قدری‌ رفیع‌ و عالی‌ است‌ و به‌ قدری‌ دارای‌ سعه‌ و گنجایش‌ و عمومیت‌ است‌ که‌ تمام‌ انبیاء و مرسلین‌ زیر نگین‌ آن‌ حضرت‌ بوده‌ و مورد شفاعت‌ او هستند و این‌ مقام‌، درجه‌ و رتبه‌ اعتباری‌ نیست‌، بلکه‌ واقعیت‌ و موجودیتی‌ است‌ که موهبتا‌ و اکتسابا، خداوند به‌ آن‌ حضرت‌ عنایت‌ کرده‌ است؛ و این‌ همان‌ رحمت‌ واسعه‌ حق است‌ و نفس‌ رحمانیه‌ و حجاب‌ اقرب‌، که‌ محمود مطلق‌ است‌.
و این‌ حقیقت‌ را میتوان‌ از آیات‌ قرآن‌ کریم‌ استفاده‌ کرد، زیرا از طرفی‌ داریم: «یوم لا یغنی‌ مولی‌ عن‌ مولی‌ شیـا و لا هم ینصرون * إلا من‌ رحم الله؛ روزی‌ است‌ روز رستاخیز که‌ هیچ‌ دوستی‌ و صاحب‌ ارتباطی‌ نمی‌تواند دوست‌ و صاحب‌ ارتباط‌ با خود را بی‌نیاز کند، به‌ هیچ وجه‌ من‌ الوجوه و مردم‌ به‌ هیچ وجه‌ مورد نصرت‌ و یاری‌ واقع‌ نمی‌شوند، مگر آن‌ کسی‌ که‌ مورد رحمت‌ خدا قرار گیرد» (دخان/ 41-42) و این‌ رحمت‌ استثناء شده‌، همان‌ اذن‌ و اجازه‌ای‌ است‌ که‌ در آیات‌ دیگر استثناء شده‌ است‌ و بدین‌ جهت‌ به‌ دست‌ می‌آید که‌ آنچه‌ را که‌ ما شفاعت‌ می‌نامیم‌ به‌ رحمت‌ قائم‌ است‌ و حقیقت‌ اذن‌ رحمت‌ است‌ و موجب‌ شفاعت‌ و این‌ معنی‌ را میتوان‌ اجمالا از این‌ آیه‌ فهمید: «و رحمتی‌ وسعت کل شیء فسأکتبها للذین یتقون* الذین یتبعون الرسول النبی الامی؛ و رحمتم همه چیز را فرا گرفته است، همان کسانی که از این رسول، پیامبر درس ناخوانده پیروی می کنند» (اعراف/ 156-157) چون‌ آن‌ رحمت‌ خاصه‌ که‌ برای‌ متقیان‌ است‌ دارای‌ مزیتی‌ به خصوص است‌ و شاید همان‌ فناء باشد.
و از طرف‌ دیگر داریم: «و مآ أرسلنـ'ک إلا رحمة للعـ'لمین؛ و ای‌ پیغمبر ما نفرستادیم‌ تو را مگر رحمت‌ برای‌ تمام‌ عالمیان‌» (انبیاء/ 107) و البته‌ این‌ سخنی‌ است‌ که‌ به طور مطلق‌ می‌فهماند که‌ رسول الله (ص) از طرف‌ حضرت‌ حق عز وجل مقامی‌ دارند که‌ از شفاعت‌ رفیع‌ تر و عالی‌ تر است؛ و آن‌ مقام‌ اذن‌ مطلق‌ است‌ که‌ به‌ سبب‌ آن‌ و بعد از آن‌ شفاعت‌ پیدا می‌شود و بنابراین‌، آن‌ حضرت‌ شفیع شفیعان‌ هستند؛ همچنان که‌ در بحث‌ شهادت‌ روز قیامت: شهید شهیدان‌ هستند.
باید دانست‌ که‌ مفاد آیه: «و ما أرسلنـ'ک إلا رحمة للعـالمین» که‌ از آن‌ استفاده‌ اشرفیت‌ و افضلیت‌ حضرت‌ خاتم‌ النبیین‌ بر تمام‌ مخلوقات‌ می‌شود؛ غیر از مفاد آیه‌ وارده‌ در سوره جاثیه‌ است‌ «و لقد ءاتینا بنی‌´إسراءیل الکتـ'ب والحکم والنبوة و رزقنـ'هم‌ من الطیبـ'ت و فضلنـ'هم علی‌ العـ'لمین؛ و به‌ تحقیق‌ که‌ ما به‌ بنی اسرائیل‌، کتاب‌ و حکم‌ و نبوت‌ را دادیم‌ و آنان را از طیبات‌ روزی‌ دادیم‌ و آنان را بر عالمین‌ تفضیل‌ و برتری‌ بخشیدیم» (جاثیه/ 16) زیرا ظاهر این‌ آیه‌ آنست که‌ خداوند به‌ جمع‌ آیات‌ باهرات‌ و براهین‌ بینات‌ چون‌ کتاب‌ و حکم‌ و نبوت‌ که‌ همه‌ را به‌ آنها عطا کرده‌ است‌، تفضیل‌ داده‌ است‌ و البته‌ هم‌، چنین‌ است‌ و اما تفضیل‌ در مقام‌ تقرب‌ به سوی‌ خدا و درجه‌ تقوی‌ و منزلت‌ الهیه‌ از آن‌ استفاده‌ نمی‌شود و دلیل‌ این‌ مطلب‌ آن است که‌ خداوند آنان را به‌ کثیری‌ از عذاب‌ های‌ دنیویه‌ معذب‌ کرد و نقمت‌ ها و سخط‌ های‌ خود را بر آنها نازل‌ کرد و رجز را از آسمان‌ بر آنها فرستاد.
و علاوه‌ معلوم‌ است‌ که‌ تفضیل‌ امت‌ و جماعتی‌ بر عالمیان‌ غیر از تفضیل‌ فرد واحدی‌ بر عالمیان‌ هست‌، به خصوص‌ که‌ آن‌ تفضیل‌ و جهت‌ مزیت‌ و برتری‌، رحمت‌ خاصه‌ تامه‌ الهیه‌ بوده‌ باشد که‌ بین‌ حضرت‌ حق جل و عز و بین‌ موجودات‌ است‌ و آن‌ رحمت‌ خاصه‌ عامه‌ تامه‌ کامله در بین‌ خدا و موجودات‌، در عین‌ آنکه‌ چیزی‌ است‌، چیزی‌ نیست؛ چیزیست‌ از جهت‌ آنکه‌ رحمت‌ مطلقه‌ حق است‌ و ظهور اقرب‌ و تجلی‌ اعظم‌ است‌ و چیزی‌ نیست‌ چون‌ غیر از موجودات‌ است‌ و اشیاء به‌ موجودات‌ گفته‌ می‌شود. او آئینه‌ و مرآت‌ است‌، او آیه‌ و تجلی‌ است‌، او معنای‌ حرفی‌ و فنای کلی‌ و اندکاک‌ سعی‌ است‌.
خداوند تبارک‌ و تعالی‌ هر چیزی‌ را از اشیاء عالم‌، خود می‌ آفریند و با ذات‌ اقدس‌ خود خلقت‌ می کند و مبدأ و معاد و تدبیر امور هر چیزی‌ را خود به‌ ذات‌ خود می کند، ولی‌ تمام‌ اینها را با رحمت‌ خود می کند، و رسول الله (ص) رحمت‌ خداست‌، این‌ است‌ که‌ می گوئیم: او تجلی‌ اعظم‌ و حجاب‌ اقرب‌ است‌، پس‌ او افضل‌ است‌.

Sources

Keywords