ابودرداء

ابودرداء، عویمر بن زبد بن قیس بن عائش‍ـة بن امی‍ـة بن مالک خزرجی انصاری، از اصحاب پیامبر (ص) و از گردآورندگان قرآن. در ضبط نام پدر و سلسله نسب او اختلافاتی وجود دارد، چنانکه نام پدرش را ثعلبه، عامر و مالک نیز نوشته اند و همچنین برخی "عویمر" را لقب ابودرداء و نام او را عامر دانسته اند. ابودرداء پیش از بعثت پیامبر (ص) به تجارت اشتغال داشت و آخرین کس از خاندان خود بود که اسلام آورد. او را در خانه بتی بود که به دست عبدالله بن رواحه،‌ دوست صمیمیش در جاهلیت و اسلام، درهم شکسته شد و از آن پس بود که همراه با ابن رواحه به حضور رسول خدا (ص) رسید و مسلمان شد. پیغمبر (ص) میان او و سلمان فارسی ـ احتمالا پیش از جنگ بدر ـ مؤاخات و برادر خواندگی برقرار ساخت، اما به نقل سیوطی، وی در روز بدر اسلام آورد و در جنگ احد شرکت داشت. ابودرداء یکی از معدود کسانی بود که در گردآوری قرآن شرکت داشتند. وی به فرمان عمر،‌ برای تعلیم قرآن، به شام رفت و در دمشق اقامت کرد، چنانکه در حلقه قرائت او بیش از 1000 تن شرکت می کردند.

او در سفری از شام به مدینه، مصحف شامیان را با مصاحف مدینه مقابله نمود. ابودرداء همچنین احادیث فراوانی از پیامبر (ص) روایت کرده است و مجموعه قابل توجهی از این احادیث را می توان در مسند احمد دید. ابودرداء در قدیم ترین منابع به عنوان حکیمی عابد شناخت می شده و ابونعیم، ضمن وصف او به عارف متفکر و حکیم عابد، پاره ای از سخنان حکمت آمیز او را نقل کرده است. مواعظ ابودرداء در بسیاری از آثار اخلاقی مورد توجه قرار گرفته است. در جریان فتوح شام ابودرداء با سپاه اسلام به آن دیار رفت و سرپرست یکی از دو قرارگاه مسلمانان در آن ناحیه بود. وی همچنین در جنگ یرموک قضای سپاه اسلام را عهده دار بود. درباره تصدی قضای شام گفته شده است که عمر شخصا قضای دمشق را به او محول کرد و قاضی در غیاب امیر و والی، جانشین او به شمار می رفت‌ یا اینکه به فرمان عمر،‌ معاویه او را قاضی دمشق کرد. بنا به قولی دیگر او در زمان خلافت عثمان قاضی دمشق شد، ولی چنین به نظر می رسد که در زمان خلافت عثمان در منصب قضا ابقا شده باشد. گفته اند که ابودرداء در 27ق در فتح جزیره قبرس شرکت داشته است. در مورد دوران خلافت حضرت علی (ع) نصر بن مزاحم آورده است که وی در جنگ صفین پس از اعتراض بر معاویه و گفت و گو با حضرت علی (ع) همراه با ابوامامه باهلی از جنگ کناره گیری کرد. ابن کثیر نیز نام او و ابوامامه باهلی را در شمار کسانی آورده که مردم را به خونخواهی عثمان تشویق می کردند، ولی این روایتها تنها با قول غیر مشهور در مورد تاریخ وفات ابودرداء سازگاری دارد. وی در دمشق درگذشت و مقبره او در باب الصغیر تا مدتها زائرانی داشت. باید یادآور شد که در اطراف استانبول دو مزار منسوب به ابودرداء وجود دارد.

Sources

Keywords