روایاتی درباره معنای نظر در آیه «الی ربها ناظر» سوره قیامت

خداوند متعال در آیات 22-23 سوره مبارکه قیامت در وصف مومنان می فرماید: «الی ربها ناظره». درباره معنی «نظر» در این آیه شریفه روایاتی از حضرت معصومین (ع) ذکر شده است که ذیلا به آنها اشاره می شود:

امام رضا علیه السلام فرموده اند: «مقصود از آیه ی شریفه این است چهره هایی آن روز درخشانند و منتظر ثواب پروردگارشان می باشند».

مجمع البیان در حمل «نظر » بر معنای «انتظار» می گوید: «وهو المروی عن علی علیه السلام»، این معنی از علی علیه السلام روایت شده است. ضمن حدیثی از امام امیر المومنین علی علیه السلام است که می فرماید: «دوستان خدا ]که استحقاق دخول جنت دارند[ بعد از فراغت از حساب به سوی نهری می روند که حیوان نامیده می شود ]یعنی زنده و ذوالحیاة[. در آن خود را شستشو داده و از آن می آشامند. پس صورت هایشان سفید و روشن می گردد و هرگونه عیب و آلودگی که داشتند از ]جسم و روح[ ایشان زائل می شود. سپس دستور دخول به جنت درباره ی آنان صادر می گردد. آنگاه از این مقام به پروردگارشان می نگرند که چگونه پاداششان می دهد و این است گفتار خدا که «الی ربها ناظره»، همانا مقصود از نگاه به خدا، نگاه به ثواب و پاداش خدا ]تبارک و تعالی[ است».
تفسیر علی بن ابراهیم قمی گوید: «مراد از نظر و نگاه به خدا، نگاه به «وجه» خداست و مقصود از وجه خدا هم رحمت و نعمت خداست».

زیارت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم زیارت خداست

در اینجا مناسب است حدیثی که سخن از «زیارت خدا» در بهشت به میان آورده و تفسیرش کرده است، نقل و ترجمه گردد تا بر بصیرت و روشنی قلب دوستداران اهل بیت رسالت علیهم السلام افزوده شود:

از عبدالسلام هروی نقل است که می گوید: «خدمت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام عرض کردم، یا بن رسول الله! چه می فرمایید درباره ی حدیثی که اهل حدیث آن را نقل می کنند که اهل ایمان در منزل های بهشتیشان پروردگار خود را زیارت می کنند؟ امام علیه السلام فرمود: ای ابا صلت ]کنیه راوی است[ حقیقت آنکه خدای تبارک وتعالی پیغمبر خود محمد صلی الله علیه وآله وسلم را برجمیع خلق از پیامبران و فرشتگان برتری داده است و اطاعت امر او را اطاعت امر خود و تبعیت از وی را تبعیت از خود و زیارت او را در دنیا و آخرت زیارت خود قرار داده است و فرموده است: هر که رسول را اطاعت کند به طور مسلم خدا را اطاعت کرده است و فرموده است: محققا کسانی که با تو]  ای رسول[ بیعت می کنند، همانا با خدا بیعت می کنند، دست خدا بالای دست آنهاست و نبی اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است: هر که مرا در زنده بودنم و یا بعد از مرگم زیارت نماید، در حقیقت خدا را زیارت کرده است. درجه ی پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در بهشت، ارفع درجات و برترین مقامات است، بنابراین کسی که از منزل خود در بهشت، رسول خدا را در درجه ی مخصوص به حضرتش زیارت کند، در واقع خدا را زیارت کرده است.

راوی گوید گفتم: یابن رسول الله پس معنای این خبر چیست که روایت کرده اند ثواب لا اله الا الله نگاه به وجه و روی خداست؟ فرمود: ای اباصلت هر که خدا را توصیف کند به صورتی مانند صورت ها ]برای خدا صورتی مانند انسان معتقد شود[ کافر شده است. ولیکن ]مقصود از[ وجه خد پیغمبران و رسولان و حجج خدا صلوات الله علیهم می باشند. همانان که به سبب ایشان ممکن می شود و رو به خدا نمود و ]در پرتو تعلیمات آنان[ با دین خدا و معرفة الله آشنایی می توان یافت. خدا فرموده است: هر آنکه بر زمین است فانی است و ]تنها[ وجه پروردگار تو ]مستمرا[ باقی است و فرموده همه چیز جز وجه او نابود است. بنابراین نگاه به انبیاء و رسولان خدا و حجت های علیهم السلام در درجات ]مخصوص به[ آنان بهره و حظ عظیمی است برای اهل ایمان در روز قیامت و ] لهذا[ پیغمبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است: هرکس با اهل بیت و عترت من دشمنی ورزد، در روز قیامت مرا نمی بیند و من هم او را نمی بینم و نیز فرموده است: در میان شما کسانی هستند بعد از اینکه] با مرگ[ از من جدا شدند دیگر مرا نمی بینند ] یعنی از حظ فوق العاده بزرگ و سعادت عظمای آن جهان که زیارت "وجه الله " است، محروم خواهند گشت و جایی در بهشت خدا نخواهند داشت و طبیعی است آنکس که خدا رو به وی نشان ندهد، در ظلمت جاودان به بدبختی بی پایان مبتلا خواهد بود و برای همیشه روی سعادت نخواهد دید. اعاذناالله من ذلک الحرمان والخسران العظیم[ ای اباصلت، آنچه مسلم است این است که خدا وصف به مکان نمی شود و چشم ها و وهم ها او را ادراک نمی کنند.

Sources

Keywords