نام بت های مورد پرستش عرب

از زمان حضرت ابراهیم  و حضرت اسماعیل آیین یکتا پرستی همراه با یک سلسله فضایل اخلاقی و سنن مذهبی و آداب اجتماعی در میان ملت عرب منتشر گردید که مراسم پرشکوه احترام خانه خدا از آن سنن بود، اما با گذشت زمان و دوری از تعالیم  پیامبران یک رشته خرافات میان آنان رایج گردید و بت پرستی جای خدا پرستی را گرفت. عمرو بن لحی خزاعی پس از بیرون کردن قبیله جرهم از مکه، ریاست مکه را به عهده گرفت و سفری به سوی شام نمود و در آنجا «عمالقه» را دید که مجسمه های زیبایی را می پرستند، پرسید اینها چه هستند؟ گفتند این بت ها خدایان ما می باشند و ما آنها را می پرستیم و برای ما باران می فرستند و گرفتاریهای ما برطرف می کنند. عمرو که شیفته خواص و فواید بت ها شده بود درخواست کرد که بتی در اختیار او بگذارند، تا همراه خود ببرد، آنان  پذیرفتند و بت زیبایی به نام هبل به او دادند، عمرو  آن را به مکه آورد و مردم را برای پرستش و احترام آن تشویق نمود و دستور داد تا برای «هبل» قربانی کنند. از آن زمان به تدریج بت پرستی جای خداپرستی را گرفت و در سراسر مکه و حجاز، بت پرستی آیین رسمی گردید. جامعه عرب علاوه بر بت های کوچک و بزرگ، خانگی و قبیلگی دارای بت های مشهوری به شرح ذیل بودند:

1. هبل

برجسته ترین بت های عرب، و از نظر قیمت گرانبهاترین آنها بود و در فتح مکه این بت از پشت بام کعبه سرنگون گردید و به دست علی علیه السلام شکسته شد.
2 و 3. إساف و نافله

اینها یک جفت خدانما بودند که در کنار کعبه نزدیک چاه زمزم نگهداری می شدند.
4. لات

لات گرامیترین بت جامعه عرب، و مایه افتخار مردم طایف بود و در  آنجا در بتکده مخصوص نگهداری می شد.
5. عزی

عزی بت مشترک قریش و بنی کنانه و در محلی به نام «نخیله» نصب شده و قبیله شیبانی از آن پاسداری می کردند.

6. منات

منات بت قبایل اوس و خزرج بود، موقعیت این بت ها (لات و عزی و منات) در نظر مردم به اندازه ای بود که آنها را دختران خدا می دانستند حتی هنگام طواف نام آنها را می بردند. قرآن مجید در انتقاد از عقاد آنان می فرماید: «أفرأ یتم اللات و العزی* و مناة الثالثه الأخری* أ لکم الذکر  و له  الأنثی* تلک إذا قسمه ضیزی»، (سوره نجم/ آیات 9-14)، «آیا بت های لات و عزی و سومین آنها «منات» را دید، آیا برای شما جنس ذکور و برای خدا جنس اناث است. این تقسیم ناروا است.»

7. عمیانس

این بت متعلق به قبیله عمیانس بود، و آنان از فراورده های کشاورزی و دامداری سهمی برای خدا و سهمی برای بت ها معین می کردند، سپس سهم خدا را به شرکاء داده ولی سهم شرکاء به خدا نمی رسید.

8. سعد

این بت متعلق به قبیله بنی ملکان بود، و آن بر فراز تپه ای قرار داشت که مردم به عنوان بت سعد می پرستیدند.

9. ذوالخلصه

تخته سنگ سفید و زیبایی که تاجی بر سر داشت میان مکه و یمن در محلی به نام «تباله» نصب شده بود. این بت از آن قبائل دوس و خثعم و بجله بود.

10. مناف

یکی از بت های مشهور عرب مناف بود و میان قریش محبوبیت داشت ولی محل نصب آن معلوم نیست. گذشته از اینها، بت های دیگری بود که مورد پرستش جامعه عرب بود که از ملت های مجاور یا زمان های پیشین به عرب جاهلی رسیده بود. مانند فلس، بعل، یعوث، نسر، وشد و سراع که نام برخی در قرآن آمده است. بت های تراشیده را اصنام و اوثان، و به سنگ هایی که در صحرا و بیابان مورد پرستش بودند انصاب می گفتند.

Sources

Keywords