قانون علیت

در بسیاری از پدیده های جهانی، سخن علم و دید مردم، هماهنگی ندارند و هر کدام به راهی می روند. علم می گوید زمین به گرد خورشید می گردد ولی دید مردم، می گوید خورشید به گرد زمین می گردد. در اثر همین دوگانگی، دانشمندان، رنجها برده و می برند ولی در یک جا، سخم و دید مردم هماهنگ می باشند و هر دو با هم یک نظر دارند و آن در مورد قانون علیت است. علم می گوید هیچ پدیده ای بدون علت بوجود نمی آید و هر انگیخته ای، انگیزه ای دارد. دانش پزشکی می گوید بیماریها دارای عللی هستند، از این جهت دانشوران، بهداشت و پیشگیری را، پیشنهاد می کنند تا بدین وسیله از پیدایش بیماریها جلوگیری کنند. اصول فقه می گوید: وقتی اصلی در سبب جاری شد، نوبت به اجرای اصل در مسبب نمی رسد.
یکی از مباحث مهم علوم طبیعی، جستجوی علل زمین لرزه می باشد. فلسفه می گوید رویدادهای اتفاقی نداریم، هر چه هست معلول علتی است و بدون علت نمی باشد. دید مردم نیز با این سخنان، موافق است. فطرت انسانی نیز چنین حکم می کند. شما اگر دیدید سنگی پرتاب شد، ناخودآگاه به دنبال سنگ انداز می گردید. اگر کسی بگوید سنگ خودبخود، پرتاب شده به وی می خندید، سخنش را باور نمی کنید. اگر آوازی را شنیدید از خواننده اش می پرسید، نقش و نگاری را که دیدید، سراغ نقاش آن را می گیرید. نه تنها شما چنین هستید، همه افراد چنینند.
پیدایش واژه چرا و مرادفهای آن در زبانهای بشر، نماینده این معنی است که هر پدیده ای پدید آورنده ای دارد پس چرا کسانی هستند که برای بوجود آمدن زمین، آسمان، ستارگان، کهکشانها، انسانها، حیوانها، درختها، گیاهها، دریاها، کوه ها، و ... پدید آورنده ای را نمی پذیرند. اینان، برخلاف وجدان خود سخن می گویند. وجدان بشر، سخن آنها را باطل می داند لذا شب و روز می گردند که برای دعوای باطل خود، گواهی پیدا کنند ولی پیدا نکرده اند و نخواهند کرد. فلسفه و علم سخن آنها را باطل می داند. آری جهان را، جهان آفرینی است بسیار دانا، بسیار توانا، بسیار بینا به شهادت علم، به گواهی فلسفه، به دلیل فطرت انسان، یعنی قانون علیت.