شبهه عدم امکان علمی طوفان نوح علیه السلام (اصل شبهه)

شبهه

برخی بر اساس مبانی عقلی شبهه ای را در مورد طوفان نوح در قرآن ذکر می کنند که وقوع طوفان در زمان حضرت نوح به دلایل علمی ممکن نیست. آنها بیان می دارند که با مقایسه ای تطبیقی و علمی، باید پرسید که مثلا چگونه جناب نوح موفق شده اند که «از میان پنجاه میلیارد نوع موجود زنده ای که بر روی کره زمین زندگی می کرده اند و به دلیل انقراض بخش اعظمی از این مجموعه عظیم، مجموعه ای عظیم تر مشتمل بر چهل میلیون گونه موجود زنده ای که به وسیله دانشمندان علوم طبیعی به دقت طبقه بندی شده اند» را، از هر گونه یک جفت گردآوری و در یک کشتی آن هم به طول سیصد و عرض پنجاه و ارتفاع سی ذراع نگه داری کرده باشد؟! و چگونه غذا و آب این حیوانات را تأمین کرده است؟ و یا چگونه ممکن است که با ریزش چهل شبانه روز باران، تمامی کره زمینی که در بعضی از مناطق آن حتی بیش از این مدت و مقدار در طول سال باران می بارد را آب پوشانده باشد؟!
و یا این که چگونه ممکن است طوفانی که در 22 قرن قبل از میلاد مسیح در کره زمین واقع شده، اهرام ثلاثه و هرم معروف و بزرگ آن «کئوپس» را که 29 قرن پیش از میلاد مسیح ساختش به پایان رسیده را از بین نبرده باشد و تمامی آثار موجود از جمله مومیایی ها و سنگ نبشته ها و دیگر اشیای متعلق به دوران فراعنه موجود در اهرام را نابود نکرده باشد؟!
با تحلیل متن فوق، خرده گیری های موجود در آن را می توان به این صورت فهرست کرد:
1- چه طور ممکن است، جفتی از تمامی گونه های موجودات در فضای یک کشتی با ابعاد فوق الذکر جا بگیرند؟
2- چه طور می توان برای چنین جماعت عظیمی از موجودات در این مدت نسبتا طولانی آب و غذا فراهم کرد؟
3- ریزش چهل شبانه روز باران، حجمی از آب تولید نمی کند که تمام کره زمین را آب بپوشاند، همان طور که در بعضی از نقاط بیش از این مقدار در طول سال باران می بارد، اما تمام کره ی زمین را فرا نمی گیرد!
4- چطور این طوفان سهمگین آثار تاریخی مربوط به زمانهایی بس پیشتر از وقوع خود را از بین نبرده است؟
5- محاسبه شده که اگر حجم تمام بخار آب جو زمین به هم ضمیمه شود و بر سطح زمین جاری گردد، ارتفاع آن از چند سانتی متر تجاوز نمی کند. بنابراین؛ این همه آب از کجا آمد که حتی قله های شامخ کوه ها را فرو برد و پرندگان آسمان مردند، چون جایی نیافتند که بر آن بنشینند؟
6- اولا این همه آب با علم کنونی غیر ممکن است مگر اینکه از کرات دیگر آورده شده باشد. ثانیا این همه آب بعد از فرونشستن طوفان کجا رفت؟! مگر ممکن است که فضای داخلی کره زمین، گنجایش مقداری آب به حجم کراتی با شعاع هایی بسی بزرگتر (که منطقا بر آن محاط بوده) را داشته باشد؟!
7- اگر این گونه باشد که به دلیل ایمان نیاوردن انسانها، خداوند همه موجودات را نابود کرده باشد، این سؤال پیش می آید که آیا نابودکردن مرغان هوا و... به خاطر گناه انسان خلاف حکمت نیست؟

عناصر منطقی شبهه

1- طوفان نوح در قرآن کریم ذکر شده است.
2- ولی به دلایل علمی نمی توان وقوع این توفان را در زمان نوح (ع) ممکن دانست.
3- بنابراین قصه توفان نوح به دلایل علمی ممکن نیست.

پاسخ شبهه

در مورد طوفان نوح یاد آوری چند نکته ضروری است:
الف) حادثه طوفان نوح، یک حادثه طبیعی نبوده است تا بتوان آن را در چارچوب حوادث طبیعی زمین بررسی کرد؛ بلکه امری استثنایی و خارق العاده بوده و طبیعتا به طور خارق العاده نیز پایان یافته است.
ب ) اطلاعات بشری در مورد حوادث گذشته زمین، هنوز به آن اندازه نیست که بتواند قضاوتی صحیح و کلی درباره همه رخدادها داشته باشد. بسیاری از مسائل تاریخی و طبیعی، هنوز برای بشر به شکل معما باقی مانده است. چگونگی ساختن اهرام مصر، چگونگی احداث مناطق وسیع و مسطح بر فراز کوه های بعلبک لبنان، سرنوشت جزیره آتلانتیس (که بقایای آن در قعر دریاهاست) و ده ها اثر دیگر که هنوز توجیهی متناسب با علوم و ابزارهای عادی بشری ارائه نشده است.
ج ) باستان شناسان در بین النهرین، آثار تمدن هایی را از اعماق زمین به دست آورده اند که نشان از مدفون شدن آثارفراوانی در زیر سیلاب های مهیب دارد و احتمال این که مربوط به مردم زمان نوح باشد، بعید به نظر نمی رسد.
با توجه به مقدمات فوق، اکنون به آیات قرآن نظری می افکنیم تا ببینیم که قرآن در این مورد چه فرموده است: در سوره هود آیه 44 می فرماید: «وقیل یا أرض ابلعی ماءک و یا سماء أقلعی؛ به زمین گفته شد آب خود را فرو ببرد، و ای آسمان از بارش باز ایست.» از این آیه چنین برمی آید که بخشی از آب های درونی زمین به روی زمین آمده است می دانیم که در زیر زمین مقادیر بسیار عظیمی آب قرار دارد که گاهی حجم آن چندین میلیون متر مکعب است. این آب ها در طبقات زیرین زمین و به مقادیر بسیار زیاد، یافت می شوند. بخشی از اینها را آب شیرین تشکیل می دهد و در زیر آن منابع عظیم آب شور قرار دارد. حال اگر این منابع فوران کند، هیچ جا از سیلاب در امان نخواهد بود. این موضوعی است که از نظر علمی هیچ منعی ندارد.
نکته دیگر آن که در آیه خداوند خطاب به زمین فرمود: آب ها را فرو ببر و در آیات قبل نیز به فوران آب از زمین اشاره شده است. بنابراین مقادیر زیادی از آب به جای اصلی خود (زیر زمین) باز گشته است. و به آسمان نیز فرمود: «اقلعی» که به معنای جذب کردن چیزی است به گونه ای که اثری از آن باقی نماند. بر این اساس، می توان گفت مقادیر زیادی آب نیز تبخیر شده است.
در روایتی نیز در همین زمینه آمده است که: «آب زمین در زمین فرو رفت و آب آسمان به سوی دریاها روان شد.» در هر صورت با توجه به این که هم اکنون «سه چهارم» زمین دریا می باشد، ممکن است که در گذشته این رقم حتی بیش از این بوده باشد، هیچ ایرادی از نظر طبیعی برای در خود دادن آب های نازل شده از آسمان، باقی نمی ماند. چنان که در همین دوران نیز، گاه آب دریاها چندین سانتیمتر بالا و پایین می رود (غیر از جزر و مد).

سرانجام آب توفان

اما این که آن همه آب کجا رفته؟ مشکل مهمی نیست زیرا:
اولا آب های فراوانی در اقیانوس ها هم اینک وجود دارد.
ثانیا، اگر بخشی از آن آب ها به امر خداوند در زمین فرو رفته باشد برای ما قابل محاسبه نیست پس لزوما آن آب ها معدم نشده اند.
ثالثا، آنچه که محال است معدوم شدن ماده موجود است ولی تبدل ماده ای به ماده دیگر یا حتی ماده ای به مجرد نه تنها امری است ممکن بلکه ضروری و ثابت است. طبق نظر دانشمندان همه کره زمین در ابتدا پوشیده از آب بوده و بعد از زمان های طولانی دحوالارض صورت گرفته و زمین ها از زیر آب بیرون آمده اند. حال آن آب ها یا به صورت یخ در قطب ها درآمده اند. چنانچه اخیرا گفته می شود اگر یخ های قطب ذوب شوند بخش زیادی از زمین ها به زیر آب می روند یا تبدیل به ماده دیگری شده اند و تبدیل و تبدل غیر از مسأله انهدام است بین این دو مسأله خلط شده است.
با توجه به این نکات کاملا علمی و معقول است که در منطقه حضرت نوح آب های فراوانی (از زمین و آسمان) پدید آمده باشند و بعداز اتمام ماجرا بخشی تبخیر و بخشی به زمین فرو رفته باشند و بخشی به ماده دیگر (از قبیل گاز و بخار تجزیه شده باشند) از نظر جغرافیایی شکی نیست که شهر نجف اشرف دارای دریا بوده (بحر نجف) و مکان این بحر هم اکنون موجود است و در نجف از همان منطقه می باشد. در حالی که در این زمان هیچ آبی در این منطقه عظیم وجود ندارد.

بزرگی کشتى نوح

بدون شک کشتى نوح یک کشتى ساده اى نبود و با وسائل آن روز به آسانى و سهولت پایان نیافت، کشتى بزرگى بود که به علاوه بر مؤمنان راستین یک جفت از نسل هر حیوانى را در خود جاى مى داد و آذوقه فراوانى که براى مدتها زندگى انسانها و حیوانهایى که در آن جاى داشتند حمل مى کرد، چنین کشتى با چنین ظرفیت حتما در آن روز بى سابقه بوده است، به خصوص که این کشتى باید از دریایى به وسعت این جهان با امواجى کوه پیکر سالم بگذرد و نابود نشود، لذا در بعضى از روایات مفسرین مى خوانیم که این کشتى هزار دویست ذراع طول و ششصد ذراع عرض داشت! (هر ذراع حدود نیم متر است)
در بعضى از روایات اسلامى آمده است که مدت چهل سال قبل از ظهور طوفان یک نوع بیمارى به زنان قوم نوح دست داد که دیگر از آنان بچه اى متولد نشد و این در واقع مقدمه اى براى مجازات و عذاب آنان بود.

سرنشینان کشتی نوح (ع)

از آن جا که طوفان نوح (ع) جهانی بود و سراسر کره زمین را فرا می‎گرفت، بر نوح (ع) لازم بود که برای حفظ نسل حیوانات و حفظ گیاهان، از هر نوع حیوان، یک جفت سوار کشتی کند و از بذر یا نهال گیاهان گوناگون بردارد. روایت شده؛ امام صادق (ع) فرمود: «پس از پایان یافتن ساختمان کشتی، خداوند بر نوح (ع) وحی کرد که به زبان سریانی اعلام کن تا همه حیوانات جهان نزد تو آیند. نوح اعلام جهانی کرد و همه حیوانات حاضر شدند. نوح (ع) از هر نوع حیوانات یک جفت (نر و ماده) گرفت و در کشتی جای داد.»
در قرآن، این مطلب را چنین می‎خوانیم که خداوند می‎فرماید: «هنگامی که فرمان ما (به فرا رسیدن عذاب) صادر شد، و آب از تنور به جوشش آمد، به نوح گفتیم: از هر جفتی از حیوانات (نر و ماده) یک زوج در آن کشتی حمل کن، هم چنین خاندانت را بر آن سوار کن، مگر آنها که قبلا وعده هلاکت به آنها داده شده (مانند یکی از همسران و یکی از پسرانش) و هم چنین مؤمنان را سوار کن.» (هود/ 40) به این ترتیب مسافران کشتی عبارت بودند از: نوح (ع) و حدود هشتاد نفر از ایمان آورندگان به او، و یک جفت از هر نوع از انواع حیوانات (از حشرات و پرندگان و چهارپایان و...) و مقداری بذر گیاهان و نهال.
مسافران هر کدام در جایگاه مخصوصی قرار گرفتند و همه آماده یک بلای عظیم بودند که نشانه‎های مقدمانی آن آشکار شده بود. از جمله در میان تنوری که در خانه نوح (ع) بود آب جوشید و ابرهای تیره و تار هم چون پاره‎های ظلمانی شب سراسر آسمان را فرا گرفت. صدای غرش رعد و برق از هر سو شنیده و دیده می‎شد و همه چیز از یک حادثه بزرگ و فراگیر خبر می‎داد.

مدت ماندن کشتی نوح روی آب

اما در مورد اینکه کشتی حضرت نوح (ع) چه مدتی روی آب مانده و وقتی که به خشکی نشست، در کجا قرار گرفت و انسان ها و حیواناتی که در کشتی بودند, از چه تغذیه می کرده اند، باید گفت: مدت توقف در کشتی را سیزده و برخی شش ماه بیان کرده اند. یکی از نویسندگان می نویسد: مدت توقف در کشتی را سیزده ماه و 27 روز نوشته اند. نوح شش ماه در کشتی بود. کشتی نوح در نوروز در کوه جودی به خاک نشست. کوه جودی و فرات کنار کوفه است. در اینکه نوح و همراهانش چه مدت در کشتی بودند روایات مختلفی وجود دارد.
در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده که هفت روز در آن بودند (بحارالانوار، ج 11، ص 333) و سپس آب فرونشست و کشتی بر کوه جودی، که کوهی است در موصل، قرار گرفت. در روایت دیگر از آن حضرت این مدت بیش از یک ماه ذکر شده است. و در حدیث دیگری است که شش ماه در کشتی بودند و در تاریخ یعقوبی آمده است که از روزی که نوح داخل کشتی شد تا وقتی که از آن بیرون آمده یکسال و ده روز طول کشید.
سیدبن طاووس در کتاب «سعدالسعود» می گوید که در ترجمه تورات آمده که کشتی 150 روز بر روی آب بوده است. و قرآن کریم بدون آن که از مدت توقف نوح در کشتی سخن به میان آورد، جریان فرونشستن آب و قرار گرفتن کشتی را بر کوه جودی در یک آیه کوتاه بیان فرموده است.
در این آیه آمده است: «وقیل یا أرض ابلعی مائک ویا سماء أقلعی وغیض الماء وقضی الامر واستوت على الجودی؛ و گفته شد: ای زمین! فرو خور آب خویش، و ای آسمان! بایست و مبار بیش از این، و (آن گاه) آب کاسته شد و عذاب به پایان رسید و کشتی برکوه جودی قرار گرفت.» (هود/ 44)
جودی، به هرکوه و زمین سخت اطلاق می شود. در بعضی از تفاسیر، به کوهی در موصل (یکی از شهرهای عراق) اطلاق شده که به ارمنستان منتهی می شود و به آرارات موسوم است. تورات، محل فرود کشتی نوح را کوههای آرارات ذکر کرده است، که «ماسیس» نام دارد و در ارمنستان واقع شده است. از شهرهای عمده ای که در دامنه کوه آرارات قرار دارد، نخجوان است. عده ای نام این شهر را با ماجرای سفینه نوح مرتبط دانسته اند؛ زیرا در زبان ارامنه «نخ» به معنای کشتی و «جوان» به معنای جایگیر است. آنها معتقدند که حضرت نوح (ع) بعد از توفان در این شهر جای گرفت و به قولی دیگر، نوح نبی (ع) در این شهر مدفون است و قبر همسرش نیز در مرند بر سر راه تبریز است.

حیوانات و غذای آنها

در مورد غذای نوح و مردم و همین طور آذوقهء حیوانات، مشخص نیست که چه بوده است. این مطلب نیز ثابت نیست که از تمامی حیوانات یک جفت در کشتی جمع کرده باشد. ممکن است از حیوانات اهلی که در دسترس مردم بوده، جمع آوری کرده باشد. البته ظاهر آیه شریفه «قلنا احمل فیها من کل زوجین اثنین؛ به نوح گفتیم از هر زوجی سوار کشتن کن.» (هود/ 40) این است که از تمامی حیوانات روی کره زمین، از هر کدام یک جفت داخل کشتی سوار کرد، ولی به نظر می رسد پرندگان نیازی به سوار شدن در کشتی ندارند.
جمع آوری تمامی انواع حیوانات برای نوح غیر ممکن بوده مگر این که معجزه وار آن ها را در کشتی جمع کرده باشد. علامه طباطبایی فرموده: «ظاهر آیه این است که از هر نوع حیوانی یک جفت داخل کشتی سوار کرده است.» و از صاحب تفسیر المنار نقل است که مراد از آیه، حیواناتی که در آن منطقه بوده، از هر کدام یک جفت برداشته است.

دیدگاههای مختلف

به هر حال گفته اند در تاریخ طبیعی زمین دورانی به نام دوران بارانهای سیلابی دیده می شود که اگر آن را الزاما مربوط به قبل از تولد جانداران ندانیم، قابل تطبیق بر طوفان نوح هست. نظریه دیگری نیز در تاریخ طبیعی زمین هست که به گونه ای مربوط به طوفان زمان حضرت نوح (ع) است که محور کرهء زمین تدریجا تغییر پیدا می کند; یعنی قطب شمال و جنوب تبدیل به خط استوا و خط استوا جای قطب شمال و جنوب را می گیرد. در این صورت، روشن است که به هنگام گرم شدن یخ های متراکم قطبی، آب دریاها به اندازه ای بالا می آید که بسیاری از خشکی ها را فرا می گیرد و با نفوذ در لایه های زمین به صورت چشمه های خروشان از نقاط دیگر سربرمی آورد. گسترش آب ها باعث فزونی ابرها و بارش باران های زیادترمی گردد.
نیز گفته اند در یک دوره از زمین شناسی ثابت شده است که اول روی سطح زمین را آب فرا گرفته بود و بعد به علتی مثلا برخورد شهاب و سیاره ای به کرهء زمین، در زمین شکافی پدید آمد. قارهء آمریکا و آفریقا از دیگر قسمت ها جدا شد و حفره ای در این فاصله پدید آمد و آب های سطح کرهء زمین به این حفرهء بزرگ سرازیر شد و قسمتی از کرهء زمین از آب خالی شد. با این حادثه چند قاره و چند شبه جزیره و هزاران جزیره و ده ها خلیج به وجود آمد. این سخن اگر چه به صورت نظریه است، اما به ملاحظهء نقشهء کرهء زمین، به ویژه جزیرةالعرب و شاخ آفریقا و نیز قارهء آفریقا و قارهء آمریکا وجاهای فرورفتگی و برآمدگی این دو قاره، تا حدودی می توان برای این منظور بهره گرفت.
دربارهء داستان کشتی حضرت نوح (ع ) تحقیقات زیادی شده است. در این باره بیش از 180000اثر نوشته شده است. در سال 1833 میلادی یک گروه از محققان ترک دربارهء آتشفشانی کوه آرارات تحقیقاتی کردند. این گروه مدعی شدند قسمتی از جلوی کشتی حضرت نوح (ع ) را از میان یخبندان ها که خارج شده بود, کشف کردند. در سال 1892 میلادی دکتر نوری به کوه آرارات رسید و ادعا کرد که به طور تصادفی کشتی نوح را کشف کرده و چوب این کشتی قرمز تیره رنگ بود. در اثنای جنگ جهانی اول یک هوانورد روسی در یک پرواز اکتشافی، بقایای یک کشتی بسیار بزرگ را مشاهده کرد. با توجه به مطالب مذکور باید گفت: شبهات مذکور, پایه و اساسی ندارد, زیرا جزئیات این سیل، تا حدودی روشن نیست. حجم کشتی حضرت نوح (ع) چقدر بود؟ گرچه در تورات مطالبی وجود دارد, لیکن در صحت آن شک و تردید وجود دارد. چه مقدار جانور را در کشتی قرار داد؟ معلوم نیست، اگر چه در تورات آمده است که تعداد حیوانات حلال گوشت، هفت جفت و از پرندگان، هفت جفت و یک جفت از بقیه درون کشتی حضرت نوح (ع) قرار گرفت.