فضایل و مقامات حضرت زکریا علیه السلام در قرآن

مقامات حضرت زکریا (ع)

1. زکریا (ع)، دارای مقام قضاوت و حکم:
خداوند می فرماید: «و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس ...* اولـئک الذین ءاتینـهم الکتاب والحکم والنبوه؛ و همچنین زکریا و یحیی و عیسی و الیاس.... آنها کسانی بودند که کتاب و حکمت و پیامبری به آنها داده بودیم.» (انعام/ 85 و 89)
2. برخورداری زکریا (ع) از مقام نبوت و تلقی وحی:
در سوره انعام خداوند می فرماید: «و زکریا ...* و من ءابائهم وذریـتهم واخونهم واجتبینـهم وهدینـهم الی صراط مستقیم* اولـئک الذین ءاتینـهم الکتاب والحکم والنبوه؛ و همچنین زکریا و یحیی و عیسی و الیاس... آنها کسانی بودند که کتاب و حکمت و پیامبری به آنها داده بودیم (انعام/ 85 و 87 و 89)

فضایل حضرت زکریا (ع)

خداوند در قرآن در مورد فضایل حضرت زکریا (ع) می فرماید:
1. زکریا (ع)، در زمره صالحان:
خداوند در سوره انعام می فرماید «و زکریا و یحیی و عیسی و إلیاس کل من الصالحین؛ و همچنین زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را که همگی از صالحان بودند.» (انعام/ 85)
2. زکریا (ع) الگو و اسوه هدایت یافتگی برای پیامبر اسلام (ص):
خداوند می فرماید: «وزکریا...*...  وکلا فضلنا علی العــلمین* اولـئک الذین هدی الله فبهدهم اقتده؛ و همچنین زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را که همگی از صالحان بودند. و اسماعیل و یسع و یونس و لوط را، جملگی را بر جهانیان برتری دادیم. و از پدران و فرزندان و برادرانشان [نیز مشمول برتری قرار دادیم] و آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم.» (انعام/ 85 و 86 و 90)
در سوره انبیاء می فرماید: «وزکریا اذ نادی ربه رب لا تذرنی فردا وانت خیر الورثین؛ و زکریا را [یاد کن]، هنگامی که پروردگار خود را خواند: پروردگارا! مرا تنها [و بی فرزند] مگذار و تو بهترین وارثانی.» (انبیاء/ 89)
3. برتری زکریا(ع) بر مردم زمان خود: این مورد را نیز از آیات 85 و 86 سوره انعام می توان فهمید.

رسالت

4. برگزیده شدن زکریا (ع) از جانب خداوند برای رسالت و پیامبری:
خداوند در سوره انعام می فرماید: «ومن ءابائهم وذریـتهم واخونهم واجتبینـهم و هدینـهم الی صرط مستقیم؛ و از پدران و فرزندان و برادرانشان [نیز مشمول برتری قرار دادیم] و آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم.» (انعام/ 87)
5. بهره مندی زکریا (ع) از حکمت اعطایی خداوند به او:
در سوره انعام آمده «اولـئک الذین ءاتینـهم الکتاب والحکم؛ آنها کسانی بودند که کتاب و حکمت و پیامبری به آنها داده بودیم پس اگر اینان [قریش] به این [اصول و شرایع آسمانی] کفر ورزند [آئین حق متروک نمی ماند بلکه]، قومی [دیگر] را نگاهبان آن می کنیم که بر آن کافر نباشند.» (انعام/ 89)
6. زکریا (ع) بنده شایسته خدا و برخوردار از رحمت خاص او:
خداوند در سوره مریم می فرماید: «ذکر رحمت ربک عبده زکریا؛ این، یادکرد رحمت پروردگار تو درباره ی بنده اش زکریاست.» (مریم/ 2)
7. زکریا (ع)، در زمره انبیای برخوردار از نعمت خاص الهی:
در سوره مریم آمده: «ذکر رحمت ربک عبده زکریا* اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین من ذریة ءادم وممن حملنا مع نوح ومن ذریة ابرهیم واسرءیل وممن هدینا واجتبینا اذا تتلی علیهم ءایـت الرحمـن خروا سجدا وبکیا؛ این، یادکرد رحمت پروردگار تو درباره ی بنده اش زکریاست. آنان گروهی از پیامبران بودند که خداوند به آنها نعمت [هدایت] داد از فرزندان آدم و از کسانی که همراه نوح بر کشتی سوار کردیم و از فرزندان ابراهیم و یعقوب و از کسانی که هدایت نمودیم و برگزیدیم، که هرگاه آیات خدای رحمان برایشان تلاوت می شد سجده کنان و گریان به خاک می افتادند.» (مریم/ 2 و 58)

8. پیشگامی زکریا (ع) در انجام کارهای خیر:
خداوند می فرماید: «و زکریا ...*انهم کانوا یسـرعون فی الخیرت؛ و زکریا را [یاد کن]، هنگامی که پروردگار خود را خواند: پروردگارا! مرا تنها [و بی فرزند] مگذار و تو بهترین وارثانی. پس دعای او را اجابت نمودیم و یحیی را بدو بخشیدیم، و همسرش را برای او شایسته [و آماده ی حمل] کردیم همانا آنها در کارهای نیک پیشقدم بودند و با بیم و امید ما را می خواندند و در برابر ما خاشع بودند.» (انبیاء/ 89- 90)
9. توجه ویژه زکریا (ع) به دعا برای رفع مشکلات خویش:
خداوند می فرماید: «ولم اکن بدعائک رب شقیا؛ گفت: پروردگارا! استخوانم سست و سرم از پیری سپید گشته است و هرگز در دعای تو (ای پروردگار من) [از اجابت] بی بهره نبوده ام.» (مریم/ 4)

تواضع

10. زکریا (ع)، از خاشعان درگاه الهی:
در قرآن آمده «وزکریا ...* وکانوا لنا خـشعین؛ و زکریا را [یاد کن]،.... و در برابر ما خاشع بودند.» (انبیاء/ 89- 90)
11. خوشبختی و سعادتمندی زکریا (ع) در پیشگاه خداوند:
خداوند در سوره مریم می فرماید: «ذکر رحمت ربک عبده زکریا* قال رب انی وهن العظم منی واشتعل الرأس شیبـا ولم اکن بدعائک رب شقیا؛ این، یادکرد رحمت پروردگار تو درباره ی بنده اش زکریاست. گفت: پروردگارا! استخوانم سست و سرم از پیری سپید گشته است و هرگز در دعای تو ای پروردگار من [از اجابت] بی بهره نبوده ام.» (مریم/ 2 و 4) و اجابت دعای زکریا (ع) از جانب خداوند، دلیل خوشبختی او نزد خدا بوده است.
12. عبادت و راز و نیاز خالصانه و پیوسته زکریا (ع)، از ویژگیهای برجسته آن حضرت:
خداوند می فرماید: «هنالک دعا زکریا ربه قال رب هب لی من لدنک ذریة طیبة انک سمیع الدعاء* فنادته الملـئکة وهو قائم یصلی فی المحراب؛ این جا بود که زکریا پروردگارش را بخواند و عرضه داشت: بار الها! از جانب خود فرزندی پاک عطایم کن که تو شنوای دعایی. پس در حالی که در محراب به نماز ایستاده بود، فرشتگان او را ندا دادند که خداوند تو را به یحیی نوید می دهد که تصدیق کننده ی کلمه خدا (عیسی) است و بزرگوار و پارسا و پیامبری از صالحان است.» (آل عمران/ 38- 39)
و نیز در سوره مریم می فرماید: «قال رب انی وهن العظم منی واشتعل الرأس شیبـا ولم اکن بدعائک رب شقیا* فخرج علی قومه من المحراب فاوحی الیهم ان سبحوا بکرة وعشیا؛ گفت: پروردگارا! استخوانم سست و سرم از پیری سپید گشته است و هرگز در دعای تو ای پروردگار من [از اجابت] بی بهره نبوده ام. پس زکریا از محراب به میان قوم خویش بیرون آمد و به آنها اشاره کرد که صبح و شام خدا را تسبیح گویید.» (مریم/ 4 و 11)
و نیز «و زکریا اذ نادی ربه رب لا تذرنی فردا وانت خیر الورثین* فاستجبنا له ووهبنا له یحیی واصلحنا له زوجه انهم کانوا یسـرعون فی الخیرت ویدعوننا رغبـا ورهبـا وکانوا لنا خـشعین؛ و زکریا را [یاد کن]، هنگامی که پروردگار خود را خواند: پروردگارا! مرا تنها [و بی فرزند] مگذار و تو بهترین وارثانی. پس دعای او را اجابت نمودیم و یحیی را بدو بخشیدیم، و همسرش را برای او شایسته [و آماده ی حمل] کردیم همانا آنها در کارهای نیک پیشقدم بودند و با بیم و امید ما را می خواندند و در برابر ما خاشع بودند.» (انبیاء/ 89- 90)
13. زکریا (ع)، بهره مند از هدایت خاص خداوند به صراط مستقیم:
خداوند می فرماید: «وهدینـهم الی صرط مستقیم* ذلک هدی الله یهدی به من یشاء من عباده* اولـئک الذین هدی الله فبهدهم اقتده؛ و آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم. این هدایت خداست که هر کس از بندگان خویش را بخواهد بدان هدایت می کند، و اگر [آنها] شرک می ورزیدند، قطعا آنچه انجام می دادند تباه می شد. آنان کسانی بودند که خدا هدایتشان کرد، پس به هدایت آنان اقتدا کن. بگو: برای این [رسالت] از شما مزدی نمی خواهم، که این جز اندرزی برای جهانیان نیست.» (انعام/ 87- 90)