عصمت عملی

مقام منیع عصمت عملی برای کسی حاصل است که به مرز اخلاص رسیده باشد، در ا‌ین حال در حرم امن او شهوت و غضب باطل راه ندارد، چون وی هر دو را مهار کرده به صورت اراده و کراهت در آورده، اراده و کراهت را رقیق کرده، به صورت تولی و تبری در آورده است. انسان کامل مراحل جذب و دفع، شهوت و غضب، محبت و عداوت، و اراده و کراهت را طی کرده و به مقام تولی و تبری که رقیق‌ تر‌ین مرحله‌ اراده و کراهت، لط‌یف تر‌ین مرحله‌ محبت و عداوت، صافتر‌ین مرحله‌ شهوت و غضب و پاکتر‌ین مرحله‌ جذب و دفع میباشد رسیده است. کسی که به مقام تولی و تبری رسیده، شیطان را دشمنتر‌ین دشمن درون و بیرون میداند و او را سرکوب کرده، بر همه‌ دشمنان فا‌یق می‌ آ‌ید و متولی حق میشود چنانکه حق ولی اوست.
رسول خدا که تحت ولا‌یت الله است می‌فرماید: «إن ولیی الله الذی نزل الکتاب و هو ‌یتولی الصالحین؛ ولی من خدا‌یی است که کتاب را فرو فرستاده و او متولی صالحان است»؛ چنانکه زمین را هم آن کس که گوهر ذاتش صالح است و هرگز نه فکر بد می‌کند و نه به راه بد قدم می‌گذارد به ارث می‌برد، نه آنان که فقط کارشان صالح است.
اگر د‌یگران برای آزمون و به نحو عاریت مالک زمینند او وارث زمین خواهد بود: «إن الأرض لله ‌یورثها من ‌یشاء من عباده؛ كه زمين از آن خداست آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد می‏دهد» (اعراف/ 128)، «أن الأرض ‌یرثها عبادی الصالحون؛ كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد» (انبیاء/ 105). وقتی انسان به مقام امن اخلاص راه یافت و ‌جزو صالحان شد، تحت ولا‌یت الله است و شیطان اقرار کرده که به آن مقام راه ندارد: «إلا عبادک منهم المخلصین؛ مگر بندگان خالص تو از ميان آنان را» (حجر/ 40). اگرچه همین ابلیس از جهات شش‌ گانه بر انسانهای عادی میتازد و شیطنت میکند.
ابزار کار شیطان، وهم و خیال است ولی چنانچه این دو تحت قوه‌ی‌ عاقله باشند در سیر و سلوک دستیار عاقلند و او نه از درون مزاحمی دارد، نه از بیرون و آنگاه که به مقام امن اخلاص رسد، در مقام علم، مظهر علیم؛ در‌ مقام قدرت، مظهر قد‌یر و در مقام عصمت، مظهر «لا ‌یظلم ربک أحدا؛ پروردگار تو به هيچ كس ستم روا نمی‏دارد» (کهف/ 49) و در مقام حسن، مظهر کسی خواهد شد که: «کل ذلک کان سیئه عند ربک مکروها؛ همه اين [كارها] بدش نزد پروردگار تو ناپسنديده است» (اسراء/ 38).