روح تمام حقیقت انسان

قرآن کریم روح را مجرد دانسته و می گوید: انسان که می میرد ذات اقدس تمام روح را توفی می کند. و اگر انسان، بدن را از دست بدهد، باز تمام حقیقت او محفوظ می باشد، و نتیجه این سخن آن است که: بدن عین ذات، جزو ذات و لازمه ذات نیست، بلکه ابزار ذات است. گرچه انسان چه در دنیا، یا در برزخ و یا قیامت، بدن مناسب با آن عالم را دارد، اما در هر سه مرحله، بدن ابزار کار است. دلیل این سخن آیات شهادت است، در آیات شهادت می فرماید: گمان نکنید شهیدانی که بدن خود را از دست می دهند، مرده اند، بلکه اینها حقیقتا زنده اند- با اینکه از بدن هیچ نمانده باشد. «و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله أمواتا بل أحیاء؛ هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندار، بلکه زنده اند.» (آل عمران/ 169) این حی همان شهیدان است که بدنش در میدان قتال افتاده است، و این که خدا می فرماید: او زنده است یعنی با بدن زنده است؟! آیا بدن تمام حقیقت یا جزو حقیقت یا لازمه حقیقت است؟ او بدون بدن این دنیایی زنده است و بدن ابزار کاری بیش نبوده، لذا اگر این بدن مفید نشد، بدن دیگری را برمی گزیند، و به هر حال او زنده است. در آیه دیگر می فرماید: «ولا تقولوا لمن یقتل فی سبیل الله أموات بل أحیاء؛ و کسانی که در راه خدا کشته می شوند، مرده نخوانید، بلکه زنده اند.» (بقره/ 154) زیرا آنان بدون بدن زنده اند. و در جواب آنها که گفتند: ما با مرگ، در زمین گم و نابود می شویم: «و قالوا إأذا ضللنا فی الارض ائنا لفی خلق جدید؛ و گفتند: آیا وقتی در دل زمین گم شدیم، آیا در خلقت جدیدی خواهیم بود؟» (سجده/ 10) خدای سبحان فرمود: «قل یتوفاکم ملک الموت الذی و کل بکم؛ بگو: فرشته مرگی که بر شما گمارده شده، جانتان را می ستاند.» (سجده/ 11) شما گم نمی شوید بلکه متوفی می شوید، تمام حقیقت شما را فرشته مرگ، توفی و اخذ می کند.
و در مقام پاسخ به این شبهه که اگر بدن نقشی ندارد، چرا آن را مورد خطاب قرار داده می فرماید: بدن شما از خاک بود، دوباره به خاک برمی گردد و سپس از خاک زنده می شود: «منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها نخرجکم تارة أخری؛ از زمین شما را آفریدیم، و در آن شما را باز می گردانیم و بار دیگر شما را از آن بیرون می آوریم.» (طه/ 55) باید گفت: این یک خطابی است که به – علاقظ ماکان- یا به- علاقه اول- به انسان اسناد داده می شود وگرنه به دلالت آیات شهادت و امثال آن، تمام حقیقت انسان را جان او تشکیل می دهد، و بدین سبب می گوید: شهید همچنان زنده است.