روشنایی قلب در پرتو ایمان به خدا

خداوند در قرآن به مؤمنین می فرماید: «یؤتکم کفلین من رحمته؛ دو سهم از رحمتش به شما ببخشد» (حدید/28) ایمان بعد از ایمان موجب می شود که شما دارای دو حظ و دو بهره از رحمت الهی بشوید، ایمان اول یک حظ و بهره مخصوص به خود به شما می رساند و ایمان دوم حظ و بهره جداگانه ای. «و یجعل لکم نورا تمشون به» (این همان اثری است که عمل روی ایمان می گذارد، روی قلب می گذارد که یک اصل مسلم در قرآن مجید است) تا خدای متعال برای شما و در قلب شما نوری قرار بدهد، به شما روشنایی ای بدهد که در پرتو آن روشنایی راه بروید، البته مقصود راه در خیابان نیست، یعنی روش شما این مثل این است که ما می گوییم "راه و روشی که فلانی در زندگی دارد"، مقصود آن قدم زدن در خیابان نیست که آیا قدم هایش را تند بر می دارد یا کند، یا خودش را کج می کند یا نمی کند، مقصود آن رفتاری است که در میان مردم و به طور کلی در زندگی دارد یعنی طاعت حق و طاعت پیامبر حق به انسان یک روشنایی می دهد که رفتارش در زندگی در پرتو آن روشنایی باشد که به این مضمون باز ما در قرآن داریم: «أو من کان میتا فاحییناه و جعلنا له نورا یمشی به فی الناس کمن مثله فی الظلمات لیس بخارج منها؛ آیا آن که مرده بود و ما او را زنده گردانیدیم و برای او نوری قرار دادیم که در میان مردم با آن نور راه می رود (مثل او) مانند کسی است که در تاریکی ها قرار دارد و راهی به خارج ندارد؟» (انعام/122) «آن مرده ای که زنده کردیم» مقصود مرده قبرستان نیست. سخن از مرده قبرستان نیست که مرده ای از قبرستان زنده شده، صحبت از به اصطلاح مرده اجتماع است، مرده به صورت زنده، آن که در پرتو ایمان زنده شده است یا در همین سوره حدید، قبلا خواندیم که «یوم یقول المنافقون و المنافقات للذین امنوا انظرونا نقتبس من نورکم قیل ارجعوا وارءکم فالتمسوا نورا»؛ «در قیامت مردان منافق و زنان منافق -چون آنجا حقایق آشکار می شود- وقتی که می بینند اهل ایمان در پرتو نور حرکت می کنند می گویند کمی مهلت بدهید که ما هم از نور شما اقتباس کنیم (خیال می کند نور اقتباس کردنی و عاریه گرفتنی است) آنها جواب می دهند متأسفانه این نور عاریه ای نیست باید برگردید به دنیا، این نور را از آنجا باید کسب کنید.» (حدید/13)
«و یجعل لکم نورا تمشون به؛ و قرار می دهد برای شما نوری که در پرتو آن نور رفتار کنید و راه بروید»، «و یغفرلکم» گفته ایم که مفهوم اصلی "غفران" پوشش یا به یک اعتبار "جبران" است. اصل مغفرت، اصلی است که شامل حال همه افراد انسان باید شود یعنی کسری ها و نقص هایی که در وجود شما هست و بوده است. خدای متعال روی آنها را می پوشاند، مثل شیء شکسته ای که از نو آن را ترمیم کنند و مثل دیوار که یک خرابی پیدا کرده، بعد یک استاد بنا می آید جایش را پر می کند و رویش را می پوشاند به گونه ای که مانند اول می شود. «و یغفر لکم» که خلاصه اش این است: شما را مانند اول سالم و پاک می گردانیم. «و الله غفور» ذات مقدس پروردگار آمرزنده است، غفور است، پوشاننده است «رحیم» مهربان است (حدید/28)
اجرهای متعدد برای اهل ایمان
قرآن کریم مطلبی دارد درباره اهل کتاب، یهودی ها و مسیحی هایی که در آن زمان بودند که آنها اگر به خاتم انبیاء ایمان بیاورند دارای دو اجر خواهند بود. قهری هم هست، باید هم دارای دو اجر باشند، برای اینکه آنها در ابتدا و در آن وقت وظیفه و تکلیفشان همین بود مثلا به حضرت عیسی (ع) ایمان آوردند چون ایمانشان ایمان صحیح بوده، اجری داشتند، بعد که پیامبر اکرم (ص) ظهور می فرماید و به ایشان ایمان می آورند این ایمان دومشان برای آنها اجر ثانوی ایجاد می کند. در آیه ای دارد که به اهل کتاب بگو که اگر ایمان بیاورند دو اجر خواهند داشت، این سؤال برایشان بود که آیا برای ما مزید اجری هست؟ قرآن فرمود «اولئک یؤتون اجرهم مرتین؛ دو بار پاداش داده می شوند» (قصص/54) البته اینچنین است. این موضوع بعد مسئله ای به وجود آورده بود. آن اهل کتابی که مسلمان می شدند به مسلمین می گفتند ما بر شما برتری داریم برای اینکه ما مثل کسی هستیم که دو بار متولد شده باشد، دو بار تشریف ایمان پیدا کرده ایم: یک بار ایمان به پیغمبر خودمان، بار دیگر به پیغمبر اسلام، ولی شما چون مشرک بوده اید و ایمان آورده اید، یک بار وارد حوزه ایمان شده اید، ما دارای دو اجر هستیم، شما صاحب یک اجر. این برای مسلمین سؤالی ایجاد کرده بود که آیا این فضیلتی است برای اهل کتاب نسبت به مسلمین اصلی یا نه؟ قرآن جواب می دهد که شما از این نظر که دو بار وارد ایمان شده باشید (یک بار ایمان به پیغمبری، بعد به این پیغمبر) مانند آنها نیستید، ولی ایمان در جهت قوس صعودی و در جهت اعتلاء، خودش درجات و مراتب دارد. شما از ایمانی وارد ایمان دیگر بشوید و از ایمانی وارد ایمان دیگر ولی در طول ایمان، به پیغمبر آخر الزمان، خودش یک امر صاحب درجات است. در واقع قرآن می خواهد بگوید شما می توانید اجر ده ایمان را پیدا کنید و اجر صد ایمان را پیدا کنید ولی به شرط اینکه این مراحل و مراتب ایمان را یکی بعد از دیگری طی کنید و به هر مرحله ای بالا بروید، که به فضلی و رحمتی جدید از پروردگار دست می یابید. پس، از این جهت ناراحت نباشید که ما در وضعی قرار گرفته ایم که فقط یک اجر و یک رحمت شامل حال ما می شود، نه، شما درجات و مراحل و مراتب ایمان را طی کنید تا دائما به فضلی بعد از فضلی و به رحمتی بعد از رحمتی برسید. این است که می فرماید: «لئلا یعلم اهل الکتاب الا یقدرون علی شی ء من فضل الله»؛ «تا اهل کتاب گمان نبرند (علم در اینجا به معنی زعم است)، اعتقاد نکنند و خیال نکنند -مخاطب خود پیغمبر اکرم (ص) است- که مؤمنین و مسلمانان، دیگر بر فضل و رحمت پررودگار دست نمی یابند (یعنی یک بار که ایمان آوردند کار تمام شده، نه، بدانند که در جهت صعودی هر چه بالا بروند باز جا دارد) «و ان الفضل بید الله» و اینکه فضل به دست خداست و به هر که بخواهد می دهد و خدا صاحب فضل عظیم است.» (حدید/29)