ملاک انتخاب پیامبران

چه امتیازی در کار بوده که یکی پیغمبر شود یکی نشود؟ در واقع سؤال این است که آیا افرادی که برای پیغمبری انتخاب می شوند یک امتیازی نسبت به دیگران دارند یا همین طور گزاف و گتره است، مثل اینکه قرعه بکشند یک کسی اسمش دربیاید؟
جوابش این است که خیر، گزافی و گتره ای نیست و لیاقت خاص در آن دخیل است و قرآن هم روی این مسأله تکیه دارد: «ان الله اصطفیه علیکم؛ خدا وی را بر شما برگزیده.» (بقره/ 247) کلمه "اصطفی" این را می فهماند. از همه صریح تر آیه ای است که می فرماید: «الله اعلم حیث یجعل رسالته؛ خدا خودش بهتر می داند که رسالت را کجا قرار دهد.» (انعام/ 124) این "بهتر می داند" یعنی بهتر تشخیص می دهد. پس معلوم می شود که همه افراد، آن صلاحیت را ندارند و این روی صلاحیت خاصی است.
اما مسأله این که چرا در سرزمین خاصی پیغمبر زیاد بوده، این بستگی پیدا می کند به همان «الله اعلم حیث یجعل رسالته» یعنی وقتی که این بستگی داشته باشد به استعدادهای مخصوصی که در افراد هست، مسلما سرزمین ها هم در پرورش استعدادها تأثیر دارد. امروز هم می گویند که شرق، سرزمین عرفان و اشراق است.
این یک امر گزاف و گتره نیست که مثلا غربی ها بیشتر به محسوسات می پردازند و شرقی ها بیشتر به نامحسوسات، یعنی اینها بیشتر به این سو کشانده می شوند آنها به آن سو. محیط جغرافیایی و اوضاع و احوال و گرمی آفتاب و اینها در پرورش جسم انسان مفید است و وضع جسم هم در پرورش های مخصوص روح تأثیر دارد.
این مانعی ندارد که بعضی از سرزمین ها آمادگی بیشتری داشته باشد برای پروراندن افرادی که اجمالا استعداد اشراق و الهام دارند. اما اینکه آیا بعضی سرزمین ها به کلی عاری بوده و فقط یک نقطه دنیا محل ظهور پیامبران بوده که همان سرزمین فلسطین و حجاز و اینها باشد، سرزمین های دیگر دنیا پیغمبر هیچ پرورش نداده؟ این را ما با تاریخ نمی توانیم اثبات کنیم که همه جا بوده و نمی توانیم اثبات کنیم که بعضی جاها قطعا نبوده.
قرآن می گوید: «و ان من امة الا خلافیها نذیر؛ در تمام ملت ها هشدار دهنده ای وجود داشته.» (فاطر/ 24) تاریخ هم نمی تواند ثابت کند که حتما نبوده. ولی قرآن می گوید همه جا بوده. منتها ما با تاریخ نمی توانیم اثبات کنیم که در فلان سرزمین آیا پیغمبری ظهور کرده یا نکرده، اما نمی توانیم نفی هم بکنیم که نبوده. قرآن هم به طور کلی می گوید: «و ان من امة الا خلافیها نذیر»