تاریخچه دین سیک

انشعاباتی در آیین هندو به وجود آمد که آیین سیک یعنى شاگرد، معروف ترین آنها است. برخورد اسلام و هندوئیسم در هندوستان در دورانهاى گوناگون مذاهب التقاطى چندى را پدید آورده است. یکى از عرفاى بزرگ مسلمان به نام کبیر (1440-1518) توحید اسلامى را با برخى عقاید هندویى در آمیخت و مریدان بى شمارى گردآورد. یکى از شاگردان وى نانک (nanak) بود که پایه گذار آیین سیک و نخستین گورو یعنى معلم است. پس از وى نه گوروى دیگر، یکى پس از دیگرى، آمده اند. این فرقه اندک اندک قوت گرفت و به گروهى سیاسى مذهبى تبدیل شد. سیک ها به تجارت گرایش دارند و افرادى از آنان به سراسر جهان مهاجرت کرده و به بازرگانى مشغولند. همچنین افرادى از ایشان به زاهدان و تهران آمده اند و در این دو شهر معبد (گورودواره) دارند. مرکز اصلى فرقه سیک ها در کشمیر است. این فرقه در کشورهاى دیگر به صورت اقلیت مذهبى وجود دارد. این مذهب یکى از مذاهب شناخته شده هند است. مذهب سیک؛ مذهب سیک (واژه اى پنجابى به معنى شاگرد) مدعى است که چکیده نخستین تعالیم باباگورونانک)، پیامبر این مذهب متولد 1469 م ) است. این فرقه یا مذهب، محصول اختلافات مذهبى هند قرن 15 میلادى است. به هر حال سرآغاز این آیین بستگی نزدیکی به تاریخ حیات ده گوروی اولیه آن دارد.

1. گورو نانک
قبل از مرگ خود در سال 1538 میلادی دریافت که هیچ کدام از دو پسرش برای جانشینی وی مناسب و واجد شرایط نیستند و لذا یکی از مریدان بسیار وفادار خود به نام لاهنیا را که حرفه طناب سازی داشت به جانشینین خود برگزید و نام آنگاد به معنای «بخشنده جسم» را برای وی انتخاب کرد.

2. گروو آنگاد (1538 تا 1552 میلادی)
در مبحث زبان شناسی، با الفبایی کردن حروف قدیمی گورو موکهی، خدمت شایان توجهی به همه پنجاب کرد. نامبرده به ابداع مهم دیگری نیز دست زد و آن اینکه «اولین کسی بود که نانک را همسطح خدا قلمداد کرد».

3. گورو آمارداس (1552 تا 1574 میلادی)
وی که فرد آرام و در عین حال پرشوری بود و تازه به دین سیک ها درآمده بود کوششهای بسیاری جهت سازماندهی، تمایز و تقویت جامعه سیک ها به عمل آورد.

4. گورو رامداس (1574 تا 1581 میلادی)
وی که یکی دیگر از کسانی بود که به مذهب سیک درآمده بود از افراد بسیار پرشوری بود که عبادت سیک ها را در هار مندیر یا «معبد خدا» متمرکز ساخت. وی ا ین معبد را در دریاچه کوچکی درسی مایلی جنوب شرقی لاهور بنا کرد. این محل، که بعدها به نام آمریستار یا «فناناپذیر» نامیده شد، از آن تاریخ معبد اصلی پیروان این دین تلقی می شود. نامبرده که خود دامادگوروی سوم بود، نظام جانشینی موروثی را در دین سیک برقرار ساخت که در نتیجه پسر خود را به عنوان جانشین خود و گوروی بعدی سیک ها معرفی کرد.

5. گورو آرجان (1581 تا 1606 میلادی)
نام گورو آرجان، به ویژه به خاطر جمع آوری کتاب گرانت در اذهان باقی مانده است. وی این کار را از روی نوشته های بر جای مانده از چهار گوروی پیش از خود، نوشته هایی مومنین والامقام دیگر و پاره ای از نوشته های شخص خود انجام داد. نامبرده رسم پوشیدن لباس مخصوص مذهبی را کنار گذاشت و لباسهای گران قیمت تری بر تن کرد و نظام دریافت مالیات مذهبی از تمام سیک ها را برقرار ساخت. وی با حرارت تمام به توسعه دین سیک پرداخت و در مصاف با پادشاه دهلی کشته شد.

6. گورو هرگوویند (1606 تا 1638 میلادی)
وی در آغاز کار، شمشیر را به عنوان نشانه رهبری خود برگزید و اولین قلعه محکم سیک ها را بنا کرد. همچنین افرادی را برای خدمت نظامی استخدام کرد و سیک ها را از صورت یک گروه افراد سرسپرده مذهبی به یک دست سربازی که در مقابل مغولان حکام اسلامی هند می جنگیدند متحول ساخت.

7. گورو هر رای (1638 تا 1660 میلادی)
به عملیات نظام علیه مهاجمین مغول و سلطان وقت اورنگزیب ادامه داد و در مقابل وی شکست خورد.

8. گورو هرکیشان (1660 تا 1664 میلادی)
به مجادله علیه حاکم مسلمان دهلی، اورنگزیب، ادامه داد.

9. گورو تق بهادر (1664 تا 1675 میلادی)
وی جنگجوی دلیری بود که شخصا دامنه نفوذ دین سیک را بسیار گسترش داد و به دورترین مناطق شمال شرقی هند و از طرف جنوب به سیلان گسترش داد. وی شخصا با دین اسلام مخالفتی نداشت، اما بخش اعظم از عمر خود را به جنگ موفقیت آمیز با مسلمانان پرداخت تا اینکه از یک جنگ خاص به بعد «مسلمانان دیگر جرائت جنگ با گورو را به خود ندادند». بعضی از نوشته های گوروی نهم بعدها بر چاپ آدی گرانت اضافه شد.

10. گورو گوویند سینگ (1675 تا 1708 میلادی)
او نیز به این تمایل که دین سیک را به یک حکومت نظامی الهی مبدل سازد ادامه داد. در زمان رهبری وی، شهر داکا، که اکنون مرکز ایالت بنگال شرقی و آسام است، به عنوان مرکز قدرت دین سیک شهرت یافت. او نام فامیل سینگ به معنی شیر را قبول کرده و از همه سیک ها نیز خواست که این نام را برگزینند تا بشود همه آنها را در یک خانواده دلیر خالص ها (خالصین) به یکدیگر پیوند داد. وی برای پذیرش رسمی یک فرد به دین سیک مراسم عشاء ربانی را برقرار ساخت. بدین ترتیب که از افراد تازه وارد خواسته می شود از آب شیرین شده ای که در یک لگن آهنی جوش آورده شده و با یک شمشیر آهنی نیز به هم زده شده، قدری بیاشامند و قدری هم به روی خود بپاشند. فرض می شود که این شراب ربانی، امریت، افراد را از نظر تشریفاتی پاک کرده و به آنها در جنگ مصونیت می بخشد. گورو گوویند سینگ، هنگامی که گرانت گوروی دهم را نوشته و آن را ضمیمه آدی گرانت کرد، بدعت دیگری در دین سیک برجای گذاشت. «گورو پی برد که پیروان دین سیک با خواندن گرانت اصلی بسیار ترسو و ضعیف الاراده می شوند. لذا تصمیم گرفت این گرانت جدید را بنویسید و به متن اصلی اضافه کند تا مریدانش با مطالعه آن، برای جنگاوری شایستگی کسب کنند. «پس از مرگ من به همه افراد سیک بگویید کتاب گرانت صاحب را گوروی خود بدانند» پس از مرگ دهمین گورو، در سال 1708 میلادی، پس از یک سلسله تغییرات برجسته که در خلال دو قرن پیش از آن و در زمان رهبری گوروهای دهگانه در دین سیک به وجود آمده بود، سرسپردگی دینی سیک ها از شخص گورو به کتاب مذهبیشان گرانت صاحب منتقل شد. پس از سقوط سلطنت سیک ها جامعه آنان به چند ایالت فئودالی تقسیم شد. لیکن در سال 1765 میلادی، کنگره ملی سیک ها، خالصا، در آمریتسار به ضرب سکه هایی پرداخت که روی آنها شعار «دنیا، شمشیر، و پیروزی لاینقطع» حک شده بود. بدین ترتیب، ایمان مطلق به دین سیک با پیروزی نظامی بر سراسر جهان پیوند خورد. اما سازمان سیاسی دین سیک به عنوان یک حکومت دینی نظامی در سال 1849 میلادی از بین رفت. در آن هنگام، پس از جنگ دوم سیک ها آخرین پادشاه خود مختار سیک به نام مهاراجه دولیپ سینگ به طور کامل به نیروهای انگلیسی تسلیم شد و جواهر معروف خود به نام کوه نور را به ملکه ویکتوریا تقدیم کرد. چند سال بعد (در سال 1858 میلادی) ملکه ویکتوریا سلطنت هندوستان را به دست آورد و مهاراجه مزبور نیز دین مسیحیت را اختیار کرد. در حال حاضرب نیز سیک ها هنوز از نام تاریخی خود«شیران پنجاب» با غرور یاد می کنند. اکثر آنها در محدوده جغرافیایی محل ظهور اولیه دین خود زندگی می کنند و به کار آرام کشاورزی روزگار می گذرانند. از زمان تجزیه هند و اعطای استقلال به مردم مسلمانی که بعدها کشور پاکستان را به وجود آوردند، در میان سیک ها نیز تحریکاتی وجود داشته که آنها نیز به تاسیس یک کشور مستقل سیک اقدام کنند، به ویژه که آنها روزگاری واحد سیاسی جداگانه ای را تشکیل می دادند.

تاریخچه سیاسى سیکها
سیک ها در زمان دهمین رهبر خود به نام گورو گوبیند سینگ بیعت هایى را براى امور سیاسى مرسوم کردند و افرادى جنگجو شدند و از آن هنگام نام خالصه یعنى بى آلایش، بر خود نهادند. آنان براى خود پنج شعار قرار دادند که هر یک در زبان پنجابى با حرف (ک) شروع مى شود:
1. کس: باقى گذاشتن موى سر و صورت
2. کونکا: همراه داشتن شانه
3. کاچک: پوشیدن زیر شلوارى کوتاه
4. کارا: داشتن دستبند (النگوى) آهنین
5. کاندا: حمل شمشیر یا خنجر فولادین.
سیکها با یکدیگر بسیار متحدند و براى تشکیل کشور مستقل به شدت مبارزه مى کنند. ترور خانم گاندى نمونه اى از فعالیتهاى سیاسى این قوم است. آنان تبلیغات مذهبى نیز دارند و کتبى هم در این باب به زیانهاى دیگر و از جمله فارسى منتشر کرده اند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا