احمد کسروی تبریزی

احمد کسروی تبریزی (۸ مهر ۱۲۶۹، ۲۰ اسفند ۱۳۲۴) تاریخ نویس و پژوهشگر ایرانی بود. دو کتاب او به نام های "تاریخ مشروطه ایران" و "تاریخ هجده ساله آذربایجان" از مهم ترین آثار مربوط به تاریخ جنبش مشروطه خواهی ایران است و هنوز (در سال ۲۰۰۶ میلادی) به آنها استناد می شود. در کتاب آذری یا زبان باستان آذربایجان کسروی، برای نخستین بار این نظریه را مطرح کرد که زبان تاریخی منطقه آذربایجان ایران زبانی از خانواده زبان های ایرانی بوده است و زبان ترکی آذربایجانی بعدا در آن منطقه رایج شده است. وی با توجه به قراین تاریخی نام زبان را آذری دانست. این نظریه هنوز مخالفانی دارد اما در نزد زبان شناسان و ایران شناسان چه در شرق و چه در غرب پذیرفته است.

زندگی و فعالیت ها
اوایل زندگی
کسروی در ۸ مهر سال ۱۲۶۹ خورشیدی در محله همکاوار در شهر تبریز به دنیا آمد و از شش سالگی به مکتب رفت. در ۱۳ سالگی پدرش درگذشت و (بعد از دو سال کار قالیبافی) دوباره به مدرسه دینی بازگشت و طبق وصیت پدر آن را ادامه داد.

اتفاقات مهم
اتفاقاتی مهمی که به اذعان خود کسروی در جوانی مسیر زندگی او را تغییر دادند، عبارتند از: حفظ کل قرآن در حدود بیست سالگی، تکمیل درس دینی و ملا شدن در سن بیست سالگی، رصد دنباله دار هالی و اذعان به اعتبار علم تجربی. وی در تبریز عربی و انگلیسی آموخت و در مدرسه امریکایی تبریز عربی تدریس می کرد.

رفتن به تهران
کسروی در مدتی پس از رفتن به تهران عبا و عمامه اش را کنار گذاشت و در عدلیه استخدام شد و بعد از مدتی به خوزستان منتقل شد. او مدتی بعد از عدلیه برکنار شده و وکیل دعاوی شد. کسروی نشریه پیمان (از ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۰) و پس از اشغال ایران و برکناری رضا شاه پهلوی، نشریه پرچم را منتشر کرد و در آن ها به ترویج دیدگاه های خود درباره دین و زبان و باورهای ایرانیان پرداخت. کسروی حزب یا جمعیتی نیز تشکیل داد و آن را باهماد آزادگان نامید. وی مبلغ پاک دینی (زدودن خرافات از مذهب) بود. کسروی از طرفداران سره نویسی در زبان فارسی بود.

پایان زندگی
احمد کسروی در کاخ دادگستری تهران توسط فدائیان اسلام به اتهام الحاد و ارتداد، با ضربات متعدد چاقو به قتل رسید. آثار وی پس از انقلاب اسلامی در ایران از کتب ممنوعه بوده اند.

نظرات و مخالفت ها
کسروی انتقادات سنگینی به اعتقادات شیعه، تصوف، و بهائیت وارد کرد و با کتاب ورجاوند بنیاد تلاش کرد روش مذهب گونه ای را رواج دهد که آن را پاک دینی می نامید. کسروی به شعر و شاعران نیز تاخت و از جمله حافظ را «شاعرک یاوه گوی مفتخوار» و سعدی را «مرد ناپاک» خواند. کسروی و پیروانش در ۱ دی هر سال جشن کتاب سوزی برگزار می کردند و کتاب هایی را که مضر تشخیص داده بودند (از جمله دیوان حافظ، رمان ها، کتاب های دعا و کتاب های بهائیان) می سوزاندند.

Sources

Keywords