التنقیح فی المنطق

این کتاب یکی از آثار و تألیفات محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی است. متن اصلی کتاب آنقدر خلاصه تنظیم شده است که به معما می ماند و این منظور و هدف مؤلف است که کتاب را بیشتر برای معلم و مرور او نوشته است همان گونه که هر کس که مایل به منطقی بودن است باید این معماها را به سادگی درک کند. مؤلف در مقدمه کتاب می نویسد: "در این کتاب به تو منطقی ارمغان می دهم فصولش از فصول پالوده و تو را به اصولی هدایت می کنم دست به نقصان نیالوده، منطقی که به یاری آن اگر هوش پیشه گیری و سخن نیک پذیری طریق بسط و تحقیق و بحث و تفصیل را بر تو آسان کند."

زندگینامه صدرالدین شیرازی (ملاصدرا):
محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتالهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت. 2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید. 3- مرحله تألیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تألیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تألیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میرابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل 9 اشراق به شرح زیر است:
- مقدمه مترجم
- ترجمه کتاب التنقیح فی المنطق
- مقدمه کتاب التنقیح فی المنطق
1- اشراق اول: در ایساغوجی
2- اشراق دوم: در اقوال شارحه
3- اشراق سوم: در باری ارمیناس
4- اشراق چهارم: در جهات قضایا و تصرفات در آنها
5- اشراق پنجم: در ترکیب ثانی
6- اشراق ششم: در قیاس خلف
7- اشراق هفتم: آنچه در اصناف به آن احتیاج می شود
8- اشراق هشتم: در برهان
9- اشراق نهم: در سوفسطیقی یا مغالطه
این کتاب در سال 1384 توسط انتشارات حسینیه ارشاد در تهران منتشر گردیده است. ترجمه کتاب بر عهده غلامرضا یاسی پور بوده است. ترجمه ای دیگر از استاد دکتر عبدالمحسن مشکوة الدینی نیز موجود است.

Sources

Keywords