الشعر و الشعرا من الذریعه

این کتاب یکی از آثار و تألیفات آقا بزرگ تهرانی است. این کتاب جزء هفتم از کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه است که مختصری از تاریخ شعر و شعرا است. در این کتاب دیوان شاعران که به صورت مستقل چاپ گردیده است، ذکر شده و به ترتیب حروف الفبا آورده شده اند که ابتدا آن دیوان آئینه مشروطه است و خاتمه آن دیوان دیهیم است و تعداد 1991 دیوان در این کتاب ذکر گردیده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
آیت الله شیخ محمد محسن (آغا یا آقا بزرگ) تهرانی، عالم بزرگ شیعه، کتابشناس و رجالی بزرگ، در 11 ربیع الاول سال 1293 هـ ق در تهران به دنیا آمد. پدرش ملاعلی تهرانی و مادرش "بیگم" دختر حاج سیدعطار، از سادات جلیل القدر بود. قابل توجه است که نام خانوادگی پدر ایشان منزوی بود ولی هیچوقت آقابزرگ به این اسم و رسم نامیده نشد. در چهار و پنج سالگی هر روز قرآن را می آموخت. شیخ در سال 1303 هـ ق معمم شد و تا سال 1315 در تهران ساکن بود. مراحل مقدماتی را در مدرسه دانگی شروع کرد و بعد در مدرسه پامنار و سپس مسجد فخریه (مروی) امروز سایر علوم را تحصیل کرد. در طی این 12 سال علوم مختلفی چون: ادبیات، منطق، تجوید قرآن، فقه، اصول، خط نسخ و نستعلیق را فرا گرفت و از اساتید مجرب و بزرگواری بهره مند شد. ایشان در سن 22 سالگی هجرت خود را آغاز کرده و وارد عراق و نجف شد. در درس علمای بزرگی چون آخوند خراسانی و سید محمد کاظم یزدی و علمایی دیگر به تکمیل فقه و اصول پرداخت و به اجتهاد رسید. علم حدیث را نزد حاج میرزا حسن نوری و بقیه علوم را در محضر عالمان بزرگوار آموخت. به طور کلی دوران زندگی این شخصیت بزرگ عالم تشیع یکسره در مطالعه و تحقیق و تألیف گذشت. مردی منزوی بود که با روحی سرشار از ذوق ایمان و عشق به علم و با پشتکاری عجیب، بزرگترین کتاب شناسی تشیع را تدوین کرد و در نجف چاپخانه ای تأسیس کرد به نام مطبعة السعادة تا تألیف بزرگ خود الذریعه را به چاپ برساند. آقا بزرگ 2 بار ازدواج کرد و دارای 5 پسر و 4 دختر شد. ایشان در سال 1385 هـ ق در سن 96 سالگی پس از یک بیماری طولانی در نجف اشرف درگذشت و بر طبق وصیتش در کتابخانه خود که آن را برای استفاده علما و طلاب وقف کرده بود به خاک سپرده شد. شیخ آقابزرگ از آنجا که اهمیت زیادی به روایت و نقل حدیث می داد، از اکثر علمای بزرگ شیعه و سنی اجازه روایت داشت و بسیاری از علمای شیعه از او اجازه روایت داشتند. ایشان بعد از "محدث نوری" سرشناس ترین شیخ روایت است.

ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل 1991 دیوان است که به ترتیب حروف الفبا ذکر شده اند که برخی از آنها عبارتند از:
دیوان آئینه مشروطه: دیوان آبانی- آتش و...
دیوان آتش پاره: دیوان آتشی بغدادی- آتشی شیرازی- آتشی شیروانی و...
دیوان آغور لوخان- دیوان آغولی شیرازی- دیوان آقائی- دیوان آملی- دیوان ابراهیم ادهم- دیوان ابن حجة- دیوان ابن معصوم- دیوان ابن هانی الاهوازی- دیوان ابی تراب- دیوان السلطان ابوسعید ابوالخیر- دیوان احمد اصفهانی- دیوان احمد دیلمی- دیوان اختر- دیوان الاخستیکی- دیوان ادیب الممالک- دیوان ادیب نیشابوری- دیوان اردستانی- دیوان اسیری لاهیجی- دیوان اشعری- دیوان اعتصامی- دیوان اقبال لاهوری- دیوان امامی هروی- دیوان امیر حسن دهلوی- دیوان بحرالعلوم- دیوان تائب تبریزی و...

Sources

Keywords