بررسی موضوعات عمده الهیات مسیحی (آخرت شناسی)

نجات شناسی
در بحث نجات شناسی در الهیات مسیحی این سه موضوع مفصلا مورد بررسی قرار می گیرند؛ انسان، گناه و نجات.

اول شناخت انسان
مهمترین مسأله در الهیات مسیحی در مورد انسان این است که خدا انسان را به شباهت خودش (خدا) خلق کرد. این بدان معناست که انسان از لحاظ روحانی، اخلاقی و عقلی به خدا شباهت دارد. شباهت های روحانی و اخلاقی خدا مانند قدوسیت، عدالت و معرفت در انسان دیده می شود. همجنان شباهت های دیگری الهی در انسان یافت می شود مثلا انسان خود موجود خالق است. او می سازد و طرح کرده اختراع میکند. بطور مثال به هنرهای نقاشی و موسیقی بنگرید. نقاشی که با دقت و عشق، منظره ای زیبای از طبیعت را روی تابلو نقاشی میکند در حقیقت تقلید از عمل خالق است. یک کامپونیست آهنگ را خلق می کند. شباهت دیگر این است که انسان قدرت حکومت و تسلط بالای طبیعت را دارد. ویژگی خاص انسان که او را از سایر موجودات متفاوت می سازد، روحانیت اوست. انسان یگانه مخلوقیست که میخواهد و میتواند با خالق اش مشارکت داشته باشد و محبت و اطاعت اش را در قالب پرستش به خدا بیان کند. انسان یگانه موجودیست که میتواند از زندگی و طبیعت لذت ببرد. او می تواند بگوید، وه، چه غروب زیبایی! در حالی که سایر حیوانات این خصوصیت را ندارند. او همچنان می تواند بگوید؛ صلح از جنگ بهتر است و بخشش از انتقام نیکوتر! وجه دیگر تمایز انسان، وجدان اوست. پیرامون اینکه انسان از چند بخش ساخته شده است، تفاوت های زیادی وجود دارد. عموما مسیحیان عقیده دارند که انسان از سه بخش ساخته شده یعنی بدن، روان و روح. ولی دانشمندان کتاب مقدس که واژه های روح و روان را مطالعه می کنند در این قسمت باهم نظر واحد ندارند. بهرحال، الهیات مسیحی تأکید می کند که گناه، شباهت خدا در انسان را به شدت ویران کرده است. بعضا به مشکل می شود شباهت های اخلاقی خدا را در انسان مشاهده کرد.

دوم شناخت گناه
یک تعریف از گناه چنین است: «عدم مطابقت با قانون اخلاقی خدا در عمل و فکر و حالت.» گناه سرکشی انسان از فرمان خداست. آنچه خدا منع کرده است ولی انسان تمرد کرده به آن دست زده است. گناه بی تقاوتی انسان از فرمان خدا است. آنچه خدا انتظار داشته ولی انسان بی مروت در عمل آن غفلت کرده است. سرچشمه گناه، در الهیات مسیحی غرور و خودخواهی انسان است. انسان بجای خداخواهی خودخواهی کرده است. الهیات محافظه کار بر اساس داستان آدم و حوا نقشی زیادی به شیطان می دهد. شیطان حوا را فریب داد تا از خدا نافرمانی کند و آدم به جای اتکأ به خدا به حرف زنش گوش داد و هر دو از میوه درخت ممنوع خوردند و در نتیجه به گناه گرفتار شدند. الهیات محافظه کار عقیده دارد که همه انسانها گناه را از آدم و حوا به ارث برده اند. هرطفل نوزاد، گناهکار بدنیا می آید. گناه صرف یک عمل نیست بلکه حالت است که انسان در آن قرار دارد و بنام حالت سقوط یاد میشود. عقیده گناه ارثی را اگوستین (430-354)، وارد الهیات کلیسا نمود. عقیده گناه ارثی و حالت سقوط انسان به آسانی وارد الهیات کلیسا نشد بلکه با مقاومت های شدیدی برخورد. یکی از این اشخاص بنام پلاگیوس (440-354)، بود. او به این باور بود که گناه آدم صرف به خودش تأثیر داشت و روح هرانسان مستقیما بوسیله خدا خلق می شود. خدا صرف گناهانی را در حساب شخص می اندازد که شخصا و عمدا انجام داده است. ناگفته نماند، کلیسای ارتودکس و نهضت میتودیست پروتستانت گرچه محافظه کار اند ولی به تیوری گناه ارثی عقیده ندارند. بلکه به این باور اند که انسان بیمار است و تمایل به گناه دارد. صرف وقتی انسان آگاهانه مرتکب گناه می شود، خطاکار محسوب می شود نه قبل از آن. مرگ، بیماریها، رنج، خشونت، شرارت اخلاقی و مصیبت های طبیعی همه پیامدهای گناه آدم و حوا هستند. زیرا خدا، هم جهان و هم انسان را لعنت کرده است. الهیات لیبرال و حتی بعضی از محافظه کاران امروزی عقیده گناه ارثی را رد می کنند. در ایام گذشته گناه یا جرم یک شخص تنها منخصر بفرد خودش نبود بلکه خانواده اش حتی تمام محل در جرم او شریک و پاسخگو بودند. اما در جوامع امروزی هرکس ضامن عمل خودش است. دیگر عادلانه نیست که فرزند، پدر و یا خانواده شخص را شریک و جرم او بدانیم. سوال مشکل این است که چرا خدا طفل بی گناه که هنوز هیچ خطای نکرده، بخاطر گناه آدم و حوا مجازات کند؟ گناه یک شخص در حساب دیگری انداختن عدالت نیست. در الهیات لیبرال گناه، خودخواهی وشرارت فردی خود شخص است که اکثرا بدلیل جهالت و عدم شناخت حقیقت و عدالت انجام می شود. لیبرال ها به وجود شیطان، موجود با شعور و رقیب خدا باور ندارند. شیطان یعنی عدم معرفت، شیطان یعنی خودخواهی، ظلم و شرارت انسان.

سوم نجات شناسی
نجات به معنی رستن از حالت گناه آلود و دست یابی به تجدید حیات. در الهیات مسیحی نجات وابسته به فیض خدا است. فیض به معنای عطای خدا به انسان گمشده که لایق آن نیست. فیض خدا برای انسان رایگان است ولی برای خدا خیلی قیمت تمام شده است. خدا پسرش عیسی مسیح را فرستاد تا بروی صلیب بمیرد و کفاره گناهان بشر را بپردازد. خون مسیح چون خون قربانی ریخت تا عدالت خدا برقرار شود. او مجازات گناهان بشر را بخود گرفت و بجای ما مرد. خدا او را بروی صلیب ترک کرد. این ترک شدن حق هرانسان گناهکار بود ولی عیسی مسیح آنرا بخود گرفت. وقتی مسیح قیمت گناهان ما پرداخت و رسالت اش را کامل گردانید خدا او را از مردگان برخیزانید. حال هرآنکه عیسی مسیح را به حیث جانشین خود می پذیرد و هرکه او را چون فدیه گناهان خود می پذیرد و هرکه او نجات دهند خود میداند میتواند مطمین باشد که خدا گناهانش را بخشیده و حیات جاودان به او عطا فرموده است. این است فیض خدا. نجات در الهیات مسیحی وابسته به اعمال خوب و کارهای ثواب خود انسان نیست بلکه وابست به ایمان شخص به عیسی مسیح و پذیرش فیض خدا. اعمال نیک ثمره و ثبوت نجات شخص است. پروسه نجات با توبه آگاهانه شخص شروع میشود. توبه از گناه و اعمال پلید گذشته نه بخاطر ترس از جهنم بلکه بخاطر محبت به خدا. قدم دوم ایمان است یعنی پذیرش آگاهانه فیض خدا. قدم سوم بازگشت است که هرمسیحی در عمل نشان میدهد که اراده، احساسات و دانش اش برای جلال خداست. عطیه خدا برای انسان بازگشته تولد تازه است. چگونگی تولد تازه بحث مغلق در کلیساها است و تعریف بخصوصی ندارد. بهرحال تولد تازه به معنای تازگی فکر، عمل و روح انسان است. وقتی فرد مسیحی نشان میدهد که طرز دید او احساس او و اعمال او در برابر دیگران تغییر کرده و در حالت تغییر است در حقیقت نمایانگر تولد تازه اوست. نتایج نجات چه ها اند؟ 1-عادل شمردگی: یعنی خدا شخص گناهکار را بخشیده شده اعلام می کند. 2- فرزند خواندگی: شخص مسیحی فرزند خدا است و حق دارد خدا را پدر خطاب کند. تقدیس: خدا فرزندش را تقدیس میکند یعنی جدا می سازد تا وقف او شود. پیرامون اینکه خود شخص چه نقشی در نجات خود دارد دو عقیده متفاوت در الهیات مسیحی جریان دارد. یکی ایده کالفین (1509-1564 John Calvin) است که ادعا داشت نجات بر اساس پیش گزینی خدا است. یعنی خدا بدل خواه خود از قبل اشخاصی را برگزیده و ایمان را صرفا به آنها عطا میکند تا نجات یابند. در این دیدگاه ایمان و نجات محض فیض خداست. نجات فیض است و انسان نمی تواند بخود ببالد. دیدگاه دوم از ارمینوس (1609-1560 Jacobus Arminius) است. او ایده پیش گزینی را قبول نداشت. خدا هیچ کسی را از قبل بر نگزیده است و نجات انسان وابسته به انتخاب خودش است. ایمان یک عمل فردی است نه عطیه خدا. الهیات لیبرال نجات را کاملا وابسته به قربانی عیسی مسیح نمی داند. سوال بر سر سرنوشت کسانی است که قبل از مسیح می زیستند، آیا آنها از فیض خدا محروم اند؟ زیرا شانش ایمان آوردن به عیسی مسیح را نداشتند. و هم کسانی که هرگز چیزی از پیام انجیل و فیض خدا نشنیده اند آیا اینان همه از بخشش گناهان محروم اند؟ لیبرال ها عقیده دارند که خدا انسان را همچنان به تناسب اعمالش داوری خواهد کرد. در حالی که محافظه کاران عقیده دارند که همه کسانیکه شانس دریافت پیام انجیل را نداشته اند به دوزخ خواهند رفت.

کتاب مقدس
کتاب مقدس در طول 1500 سال بوسیله 40 شخص به تحریر در آمده است. این کتاب شامل 66 کتاب جداگانه است که با هم کاملا همآهنگی دارند. کتاب مقدس به زبانهای عبری، آرامی و یونانی نوشته شده است. الهیات محافظه کار تمام کتاب مقدس را الهام خدا می داند و هیچ کلمه ای را در آن از انسان نمی داند. گرچه بدست انسان نوشته شده ولی همه الهام خداست. در الهیات مسیحی علم تأویل یا exegesis و علم تعبیر hermeneutics تدریس می شود. تأویل به معنی مطالعه و تحقیق کتاب مقدس به منظور کشف معنای اولیه که مقصود نویسنده بوده است. تعبیر به معنی کشف پیام کتابمدس برای انسان امروزی. همچنان الهیات مسیحی خود را مشغول نقد کتابمدس میسازد که این نقد به درجات و اشکال مختلف صورت میگیرد. مثلا نقد نسخ یا Textual Criticism به سوالات پاسخ میدهد مثل، نویسنده این قسمت یا کتاب کی بوده، در چه زمانی نوشته شده، در کجا و برای کی نوشته شده است و غیره. نقد برتر یا Higher Criticism بیشتر بوسیله لیبرال ها صورت می گیرد و این نقد اعتبار کتاب مقدس را زیر سوال می برد. آیا واقعا موسی نویسنده پنج کتاب تورات بوده است؟ چه اسنادی برای ثبوت این فریضه داریم؟ این اسناد چه اعتباری دارند؟ چنین سوالات و مجهولات طی نقد برتر بررسی می گردند. نقد تاریخی و نقد ادبی نیز اهمیت زیادی در الهیات مسیحی دارند. لیبرال ها الهامی بودن کتاب مقدس را زیر سوال میبرند. تعدادی از آنها به این باور اند که کتاب مقدس نه کمله به کلمه الهام خداست بلکه پیام آن می تواند الهام خدا باشد. نسخه های اصلی کتاب مقدس همه از بین رفته اند و ما هیچ یک از آنرا بدست نداریم هرچه هست همه کاپی های نسخه هاست و این کاپی ها تفاوتهای زیادی با همدیگر دارند. پس چه بگوییم، آیا همه این کاپی های متفاوت از خدا الهام شده اند؟ نتیجه گیری واقعی بینانه این است که پیام کتاب مقدس الهام خداست، زیرا گرچه واژه ها در کاپی ها باهم تفاوت دارند ولی همه صرفا یک پیام را میرسانند.

آخرت شناسی
در آخرت شناسی مسیحی موضوعات چون بازگشت مسیح، رستاخیز مردگان، داوری ها، سلطنت هزارساله مسیح و آسمان و زمین جدید و... تدریس و مطالعه می شوند.

بازگشت اول مسیح
عیسی مسیح کاملا برزمین نمی آید بلکه ایمانداران ربوده می شوند تا در هوا مسیح را ملاقات کنند. مسیحیان وفات یافته قیام می کنند ولی آنانیکه زنده اند ربوده می شوند. مسیح پیروان خود را پاداش می دهد.

بازگشت دوم مسیح
بعد از ربوده شدن، سال های مصیبت و سختی فرا میرسد. برای هفت سال مردم جهان دچار مصیب های طبیعی و انسانی قرار می گرند. قدرت های بزرگ دنیا علیه یهودیان در اسراییل جبهه می گیرند تا آن را از بین ببرند. ناگهان عیسی مسیح در مقابل چشمان همه با فرشتگانش ظاهر می شود و دشمنان اسراییل و حکومت های شریر را از بین می برد. بعدا مسیح برای هزار سال بر جهان حکومت میکند در پایان این دوره همه مردم (غیر مسیحیان)، از مرده و زنده نزد تخت مسیح حاضر میشوند و مورد داوری قرار میگیرند.

دوره هزار ساله
اکثرا عقیده بر این است که مسیح برای هزار سال حکومت خواهد کرد. این دوره صلح، عدالت و رفاه خواهد بود. بعد از این دوره، زمان داوری فرا می رسید. شیطان با فرشتگان و کسانیکه پیروی شیطان بوده اند به دریاچه آتش افگنده میشوند. پیرامون زمان دوران مصیبت و زمان حکومت هزار ساله مسیح، توافق نظر میان مسیحیان وجود ندارد. آسمان و زمین جدید، بعد از داوری ها، خدا آسمان و زمین را از نو بنا خواهد کرد. بهشت در الهیات مسیحی جای مشارکت با خداست. در بهشت ایمانداران خدا را می پرستند و جلال میدهند. بهشت جای صفا، قدوسیت و سلامتی است. دوزخ جای عذاب و رنج دایمی توصیف شده است. کتاب مقدس می فرماید که دوزخ برای شیطان و فرشتگانش مهیا شده ولی انسانهای خدا نترس نیز به آنجا خواهند رفت.