تعاریفی درباره مفهوم تعقل

مفهوم تعقل از آن مفاهیم که چه در زمان گذشته و چه در دوران معاصر از نظر روان شناسی و فلسفی و ادبی از یک تعریف مشخص محروم است. به بعضی از تعریفاتی که بیان شده است توجه فرمایید:
1-عقل، نیرویی است که مواد خام محسوسات را جمع آوری نموده آنها را هماهنگ می سازد.
2-عقل، تشکیلات مخصوص اعصاب دماغی است که بر درک شده های حسی حاکم بوده و آنها را منظم می نماید.
3-عقل، نیرویی است که کلیات را درک می کند.
4-عقل، فعالیتی است در درون ما که تجرید و اضافه می کند، حذف و انتخاب می نماید.
5-عقل، پدیده ای است در درون ما که اصول ریاضی را درک می کند.
6-عقل، عاملی است که اصولی را مانند اصل «این همانی» و «این نه آنی» را زیر بنا قرار داده و باقی قضایا را با آنها تطبیق می نماید.
7-عقل، کارگاهی است که محصولش تشخیص حق و باطل است.
8-عقل، نیرویی است که حرکات طبیعی حیوانی ما را کنترل می نماید.
9-عقل، راهنمایی است که مجهولات را به وسیله معلومات روشن می سازد.
10-عقل، خاصیتی است که از خواص روانی ما که می تواند «بی نهایت» را بسازد و مرز محدودیت ها و تشخصات محسوسات را در هم شکند.
11-عقل، فعالیتی است که مانند دانه های نور فوتون هر لحظه ریزش می کند و محصول این ریزش در حس مشترک ذهنی ما به صورت مفاهیم کلی و قضایای قانونی در می آید.
12-عقل، همان هوش و استعداد است که فعالیت منظم انجام می دهد.
13- عقل، همان تفکر است که پای بند اصول و قوانین است.
14- عقل، یک نیروی الهی است که ادراکات و محسوسات ما را تنظیم نموده و قانون بهره برداری می سازد.
15-عقل، یک وسیله درونی است که هدف را انتخاب و وسایل مربوطه را تشخیص می دهد.
همه این تعریفات که گفته شد، حقایقی را بیان می کنند که همگی با کیفیت و کمیت های معینی در درون انسان ها مشاهده می شوند. بدین معنی که ما درون خود مواد خام محسوسات را که به توسط حواس فرا گرفته ایم با همدیگر هماهنگ می سازیم و به صورت مفاهیم و قضایای کلی در می آوریم، تشکیلات مخصوص اعصاب دماغی، میدان فعالیت عقلانی و تخیلی و حافظه و اراده ما است، همچنین موضوع خارجی را که مشاهده می کنیم می توانیم تشخصات و خصوصیاتی به آنها بیفزاییم که فی نفسه آن خصوصیات را دارا نمی باشند و بالعکس خصوصیاتی را از موضوع خارجی منها می کنیم، در صورتی که موضوع مفروض دارای آن خصوصیت ها می باشد و همچنین خاصیت فعالیت ریزشی را در مقابل انعکاس خالص -که ذهن مانند آینه می شود- در مغز خود احساس می کنیم.