جستجو

آزارها و سنگ اندازیها در تاریخ اسلام

آزار و اذیت مصلحان و خیر اندیشان جامعه، از شیوه های دیرینه ی منحط است و تاریخ پیامبران بزرگ ما از این اصل بیرون نبوده و پیوسته در طول دعوت، خصوصا از بعثت تا هجرت مورد ایذاء و آزار جاهلان، و سنگ اندازیهای کج اندیشان بوده است.
قرآن هرچند خصوصیات آزار ایشان و یاران با وفای او را معترض نمی شود، ولی کلیاتی را مطرح می کند که از آن می توان پایه ی فشار و ایذاء را به دست آورد. قرآن در مقام تسلی پیامبر گرامی (ص) مشکلات پیامبران پیشین و بردباری آنان را یادآور می شود، و به او فرمان شکیبایی در مقابل آزار جاهلان را می دهد و می فرماید: «و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا على ما کذبوا و أوذوا حتى أتئهم نصرنا و لا مبدل لکلمات الله و لقد جاءک من نبإى المرسلین؛ پیامبرانی پیش از تو تکذیب شدند، بر تکذیب و ایذاء (قوم خود) صبر کردند. برای کلمات خدا تبدیل کننده ای نیست، اخبار پیامبران مرسل به تو رسید.» (انعام/ 34)
همیشه رهبران صالح اجتماع که براى هدایت توده هاى مردم به وسیله ارائه مکتب و طرحهاى سازنده با افکار منحط و خرافات و سنن غلط جامعه به پا مى خاستند با مخالفت سرسختانه جمعى سودجو و زورگو که با پر و بال گرفتن مکتب جدید، منافعشان به خطر مى افتاد، روبرو مى شدند. آنها براى پیشرفت مقاصد شوم خود از هیچ کارى ابا نداشتند، و از تمام حربه ها؛ حربه تکذیب، تهمت محاصره اجتماعى، آزار و شکنجه، قتل و غارت و هر وسیله دیگر استفاده مى کردند، اما حقیقت با جاذبه و کشش و عمقى که دارد سرانجام، طبق یک سنت الهى، کار خود را خواهد کرد، و این خارهاى سر راه برچیده خواهند شد، اما شک نیست که شرط اساسى این پیروزى بردبارى و مقاومت و استقامت است.
در آیه ی دیگر، صبر و بردباری پیامبران «اولوالعزم» را یادآور می شود و به او فرمان می دهد که مانند آنان بر شداید و سختیها صبر کند چنانکه می فرماید: «فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل و لا تستعجل لهم؛ بردبار باش همان طور که پیامبران «اولوالعزم» بردباری به خرج دادند و برای آنان عجله مکن!» (احقاف/ 35)
تنها تو نیستى که با مخالفت و عداوت این قوم مواجه شده اى، همه پیامبران اولوالعزم با این مشکلات روبرو بودند و استقامت کردند، نوح (ع) پیامبر بزرگ خدا 950 سال دعوت کرد اما جز گروه اندکى به او ایمان نیاوردند، پیوسته آزارش مى دادند و به سخریه اش مى گرفتند.
ابراهیم (ع) را به میان آتش افکندند و موسى (ع) را تهدید به مرگ نمودند، و قلبش از نافرمانیهاى قومش پر خون بود، و عیسى مسیح (ع) را بعد از آزار بسیار مى خواستند به قتل برسانند که خداوند نجاتش داد، خلاصه تا بوده دنیا چنین بوده است، و جز با نیروى صبر و استقامت نمى توان بر مشکلات پیروز شد. در آیه ی سوم دستور صبر می دهد و تلویحا می رساند که محاکمه ی موذیان و آسیب رسانان را به خدا واگذار کن، چنانکه می فرماید: «و اتبع ما یوحى إلیک و اصبر حتى یحکم الله و هو خیر الحکمین؛ از آنچه که به تو وحی می شود پیروی نما و بردبار باش تا خدا داوری کند، او بهترین داروها است.» (یونس/ 109)
خلاصه، قرآن در هیجده مورد به پیامبر فرمان صبر صادر می کند گاهی می فرماید: «و اصبر و ما صبرک إلا بالله و لا تحزن علیهم و لا تک فى ضیق مما یمکرون؛ شکیبا باش و صبر تو برای خدا است و برای آنان اندوهگین مباش.» (نحل/ 127) و باز پیامبر را همراه با مؤمنان قلیلی که با او بودند دعوت به صبر می نمایند و می فرماید: «و اصبر نفسک مع الذین یدعون ربهم بالغداة و العشی؛ و با کسانى که پروردگارشان را صبح و شام مى خوانند و خشنودى او را مى جویند شکیبایى کن.» (کهف/ 24) بار سوم یادآور می شود که مبادا جام صبر او لبریز گردد و مانند ینس بیتاب گردد چنانکه می فرماید: «فاصبر لحکم ربک و لا تکن کصاحب الحوت؛ به حکم پروردگار خود صبر کن و مانند مصاحب ماهی (یونس) مباش.» (قلم/ 48)
بار چهارم دستور می دهد که صبر پیشه باشد و جاهلا را ترک گوید، چنانکه می فرماید: «واصبر علی ما یقولون واهجرهم هجرا جمیلا؛ بر گفته های آنان صبر کن و آنها را به صورت زیبا ترک بنما.» (مزمل/ 10)
از مجموع این آیات پایه ی ایذاء و آزار، و اندازه ی زخم زبانهای آنان به دست می آید و کتابهای حدیث و سیره و تاریخ، تفصیل آزارهایی را که قوم پیامبر بر او و یاران او روا داشته اند متذکر شده اند.

 

منابع

  • جعفر سبحانی- منشور جاوید- جلد 6 صفحه 166
  • ناصر مکارم شیرازی- تفسیر نمونه- جلد ‏5 صفحه 212 ؛ جلد ‏21 صفحه 377

کلید واژه ها

تاریخ اسلام پیامبر اکرم کفار باورها در قرآن جاهلیت صبر سیره نبوی اولوالعزم

مطالب مرتبط

کژاندیشیهای جاهلانه پاسخ خداوند به غذا خوردن پیامبر اکرم پاسخ خداوند به طعنه کفار بر ثروتمند نبودن رسول اکرم بهانه مشرکان بر ثروتمند نبودن رسول اکرم دلداری دادن به رسول خدا و تهدید و تکذیب کنندگان ایراد نداشتن ثروت به رسول اکرم شرایطی دشوار برای انجام رسالت

اطلاعات بیشتر

آزار رسول اکرم به وسیله منافقین دلداری دادن به رسول خدا و تهدید و تکذیب کنندگان نفرین بر ابولهب کژاندیشیهای جاهلانه

ابزار ها