طبقات راویان حدیث غدیر از علماء قرن چهاردهم

1- سید احمد بن زینى بن احمد دحلان مکى- شافعى؛ (در سال 1232 در مکه متولد و در سال 1304 در مدینه منوره وفات یافته) مفتى شافعیان در مکه مشرفه و شیخ الاسلام آنجا بوده، عالمى است ذیفنون که از علوم مختلفه بهره مند بوده، مؤرخى است محیط، تألیفات بسیارى دارد که بالغ بر بیست جلد از آنها چاپ شده، ابوبکر عثمان بن محمد بکرى دمیاطى کتابى جداگانه به شرح حال او اختصاص داده، به نام «نفحة الرحمن فی مناقب سید احمد زینى دحلان» (چاپ مصر). در موضوع تهنیت روایتی از او نقل شده است.
2- شیخ یوسف بن اسمعیل نبهانى بیروتى؛ رئیس محکمه حقوق در بیروت، مؤلف کتاب «منتخب الصحیحین من کلام سید الکونین» که در سال 1329 در مصر چاپ شده. سخنور بزرگى است و در علم و ادب سهم کافی احراز نموده، حداد در جلد 1 «القول الفصل» ص 444 از او به: عالم عصر شیخ علامه تعبیر نموده است، در حدیث و ادب تألیف بسیار نموده که در حدود پنجاه مجلد از تألیفات او در مصر و بیروت چاپ شده، شرح حال خود را نامبرده به قلم خود در کتاب خود «الشرف المؤبد» ص 140- 143 ثبت نموده، در داستان مناشده رحبه حدیثی از او روایت شده است.
3- سید مؤمن بن حسن مؤمن شبلنجى؛ مؤلف «نور الابصار فی مناقب آل بیت النبى المختار» که پنج مرتبه یا بیشتر به چاپ رسیده، در آغاز آن شرح حال خود را ثبت و استادان خود را در علوم مختلفه ذکر نموده و بعض از تألیفات خود را تعداد کرده. در حدود سال 1250 متولد شده ولى از تاریخ وفات او اطلاعى به دست نیامده، حدیثی از او در باب نزول آیه "سأل سائل" پیرامون قضیه غدیر نقل شده.
4- شیخ محمد عبده بن حسن خیرالله مصرى؛ متوفاى 1323 مفتى و علامه بزرگوار دیار مصر نامبرده در مراتب علمى شهرت طولانى دارد و در اصلاحات اجتماعى و سعى در مصالح امت ثابت قدم بوده، تاریخ، این خصوصیات را براى او در اوراق جلد 1 «مشاهیر الشرق» ص 300 و «تاریخ الادب العربى» ص 434- 439 و غیرهما تسجیل و ضبط نموده است، حدیثی از او در نزول آیه تبلیغ درباره امیرالمؤمنین (ع) پیرامون قضیه غدیر مطرح شده است.
5- سید عبدالحمید بن سید محمود آلوسى بغدادى شافعى؛ نابینا، در سال 1232 متولد و در 1324 وفات یافته در بغداد پایتخت کشور عراق علامه و ادیب یگانه بوده، کتاب او موسوم به «نثر اللئالى فی شرح نظم الامالى» به چاپ رسیده، نامبرده حدیث غدیر را در ص 166 کتاب مزبور از فضائل امیرالمؤمنین (ع) به شمار آورده و در ص 170 در مفاد آن و در مسلم الصدور بودن آن از مصدر وحى الهى سخن گفته و در ص 172، غدیر خم را تعیین نموده و به حدیث مزبور اشاره کرده است.
6- شیخ محمد حبیب الله بن عبدالله یوسفى از حیث نسب؛ و مدنى از جهت مهاجرت او به آنجا، و شنقیطى از لحاظ اقلیم و منطقه سخنور و علامه و محدث مصر بوده کتاب «اکمال المنه» در موضوع اتصال سند مصافحه که موجب دخول بهشت می شود، و «ایقاظ الاعلام» در موضوع وجوب پیروى رسم الخط مصحف امام، و کتاب «ثبت الشیخ الامیر الکبیر» و «الخلاصة النافعه» از او است و در دنباله کتاب اخیر الذکر ارجوزه دارد که به «النصایح الدینیه» موسوم است، و تمام این کتب در حدود سال 1345 به چاپ رسیده، نامبرده در کتاب خود «کفایة الطالب لمناقب على ابن ابى طالب (ع)» چاپ مصر در ص 28- 30 حدیثى را که ترمذى از ابى سریحه یا زید با بررسى در سند روایت نموده و حدیثى را که ابن سمان از براء بن عازب و احمد از زید در مسندش و از عمر در مناقبش با بررسى در سند روایت نموده، و حدیث مناشده در رحبه را از طریق ابى حاتم، و از طریق احمد از سعید بن وهب و حدیث رکبان را از طریق احمد و بغوى و حدیثى را که ابن عبدالبر در «استیعاب» از بریده و ابى هریره و جابر و براء و زید از داستان غدیر روایت نموده اند ذکر کرده است.
7- قاضى بهلول بهجت شافعى- قاضى زنکه زور؛ مؤلف «تاریخ آل محمد (ص)» که بلغت ترکى نوشته و ادیب دانشمند میرزا مهدى تبریزى آن را به فارسى و فاضل بزرگوار شیخ میرزا على قمشه آن را به عربى ترجمه نموده اند، و این کتاب نامبرده از محسنات این عصر است و نمودارى است از احاطه و تسلط مؤلفش در حدیث و تاریخ، و اطلاع مبسوط او در مباحث دینى، و از تألیفات او کتابى است به نام «المأة یوم» یعنى: صد روز، در واقعه صفین، که جنبه روائى دارد، و «الارشاد الحمزوى» و «حجر بن عدى» که منظوم است، و «الحقوق الارثیه» و «آثار آذربایجان» که کتابى است ادبى- تاریخى- جغرافى، اشاره به طرقى که نامبرده براى حدیث غدیر ذکر کرده.
8- نویسنده شهیر، عبدالمسیح انطاکى- مصرى؛ نامبرده یکى از شعراى غدیر استدر قرن چهاردهم است.
9- دکتر احمد فرید رفاعى؛ در حاشیه «معجم الادباء» جلد 14 ص 48 دو بیت امیرالمؤمنین (ع) را درباره غدیر ذکر نموده.
10- استاد احمد زکى عدوى مصرى؛ رئیس قسمت تصحیح در دارالکتب المصریه- نامبرده به وسیله حواشى که در کتب متعدده دارد، آثار گرانبها و جاودانى از خود گذارده، نامبرده در حواشى «الاغانى» جلد 7 ص 363 از چاپ اخیر داستان غدیر را ذکر نموده است.
11- استاد احمد نسیم مصرى؛ عضو قسمت ادبى در- دار الکتب المصریه- نامبرده داستان غدیر را در حاشیه بر دیوان مهیار جلد 3 ص 182 ذکر نموده.
12- استاد حسین على اعظمى- بغدادى؛ مدیر دانشکده حقوق در بغداد، یکى از شعراء غدیر است، نامبرده شخصا به مؤلف معظم «الغدیر» خبر داده که کتابى درباره امیرالمؤمنین (ع) تألیف نموده و در آنجا نیز حدیث غدیر را ذکر کرده است.
13- سید على جلال الدین حسینى مصرى؛ سخنورى است محیط و مسلط و ادیبى است شاعر، دیوان او موسوم به «حدیث النفس» و کتاب او به نام «الحسین (ع)» در دو جزء در قاهره به چاپ رسیده، حدیث ولایت را نامبرده در جلد 1 تألیف مزبور ص 132 ذکر نموده است.
14- استاد محمد محمود رافعى مصرى؛ شرح او بر هاشمیات (کمیت) که چندین بار در مصر چاپ شده نمودارى است از احاطه و تسلط او در تاریخ و ادب، نامبرده در شرح این بیت (کمیت):
و یوم الدوح دوح غدیر خم *** ابان له الولایة لو اطیعا
در ص 81 چنین گوید: «دوح درخت بزرگى است، واحد آن دوحة است و غدیر خم موضعى است بین مکه و مدینه» ابان. یعنى آشکار کرد: رسول خدا (ص) فرمود: «اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله» و فرمود: «من کنت مولاه فعلى مولاه.» بعد از فرمایشات پیغمبر (ص) عمر گفت: «خوشا به حال تو یا على صبح نمودى در حالی که مولاى هر مرد و زن مؤمن هستى.»
15- استاد محمد شاکر خیاط نابلسى- ازهرى مصرى؛ شارح هاشمیات «کمیت» که در سال 1321 در مصر چاپ شده، نامبرده در شرح مزبور ص 60 در شرح قول کمیت:
و یوم الدوح دوح غدیر خم *** ابان له الولایة لو اطیعا
گوید: غدیر خم موضعى است بین مکه و مدینه در جحفه ابان له الولایة امام احمد از ابى الطفیل روایت کرده که گفت: على (ع) در سال 35 مردم را در میدان وسیع کوفه (رحبه) جمع کرد، سپس به آنها گفت: «شما را به خدا قسم می دهم، هر مرد مسلمى که روز غدیر خم سخنان رسول خدا (ص) را شنیده است، برخیزد.» در نتیجه سى تن از مردم برخاستند و شهادت دادند به اینکه رسول خدا (ص) فرمود: «من کنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.»
16- استاد عبدالفتاح عبدالمقصود مصرى؛ صاحب کتاب «الامام على» در 4 مجلد، نامبرده در تقریظى که به این کتاب، نموده اشاره به حدیث غدیر خم نموده است.
17- استاد، شیخ محمد سعید دحدوح؛ یکى از ائمه جماعت در حلب، نامبرده در نامه که به علامه حجت- شیخ محمد حسین مظفرى نوشته داستان غدیر را در آن درج نموده.
18- استاد صفا خلوصى؛ مقیم لندن و فارغ التحصیل دانشگاه آنجا و مدرس در همانجا، نامبرده داستان غدیر را در نامه که به مؤلف جلیل القدر نوشته قطعى تلقى نموده است.
19- حافظ مجتهد- ناصرالسنه شهاب الدین ابوالفیض احمد بن محمد بن صدیق؛ صاحب تألیقات گرانبها، نامبرده داستان غدیر را در کتاب مهم و ارجمند خود «تشنیف الآذان» ص 77 نقل از گروه بسیارى از حفاظ به اسناد آنها از پنجاه و چهار تن از صحابه ذکر کرده. نامهاى صحابه مذکورین از این قرار است: على امیرالمؤمنین (ع)- امام سبط- حسن بن على (ع)- امام سبط- حسین بن على (ع) عبدالله بن عباس- براء بن عازب- زید بن ارقم- بریده- ابوایوب- حذیفة بن اسید سعد بن ابى وقاص- انس بن مالک- ابوسعید خدرى- جابر بن عبدالله- عمرو بن ذى مره مره- عبدالله بن عمر- مالک بن حویرث- حبشى بن جناده- جریر بن عبدالله بجلى عماره- عمار بن یاسر- ریاح بن حارث- عمر بن خطاب- نبیط بن شریط- سمرة بن جندب- ابولیلى- جندب انصارى- حبیب بن بدیل- قیس بن ثابت- زید بن شرحبیل- عباس بن عبدالمطلب- عبدالله بن جعفر- سلمة بن اکوع- زید بن ابى ثابت- ابوذر غفارى- سلمان فارسى- یعلى بن مره- خزیمة بن ثابت- سهل بن حنیف- ابورافع- زید بن حارثه- جابر بن سمره- ضمرة الاسلمى- عبدالله بن ابى اوفى- عبدالله بن بسر مازنى- عبدالرحمن بن یعمر دیلمى- ابوالطفیل عامر- سعد بن جناده- عامر بن عمیره- حبه عرنى- ابو امامه- عامر بن لیلى- وحشى بن حرب- عایشه- ام سلمه- طلحة بن عبیدالله.

Sources

Keywords