کیفر سهل انگاری در نماز

کیفر کسى که به نماز خود اهمیت نمى دهد
«عن أبی بصیر قال دخلت على أم حمیدة أعزیها بأبی عبد الله ع فبکت و بکیت لبکائها ثم قالت یا أبا محمد لو رأیت أبا عبد الله عند الموت لرأیت عجبا فتح عینه ثم قال اجمعوا لی کل من بینی و بینه قرابة قالت فلم نترک أحدا إلا جمعناه قال فنظر إلیهم ثم قال إن شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلاة؛ ابوبصیر نقل کرده است که به خدمت ام حمیده (همسر گرامى امام صادق (ع)) شرفیاب شدم تا شهادت آن حضرت را به آن بانو تسلیت عرض کنم. بانو به گریه افتاد و من نیز از گریه او، گریان شدم سپس آن بانو به من فرمود: اى ابامحمد اگر به هنگام شهادت حالت آن حضرت را مى دیدى در شگفت مى شدى، (در حالت احتضار) چشمان مبارک خود را گشود و فرمود: تمام نزدیکان و بستگان مرا حاضر کنید! ما نیز در اجراى فرمان آن حضرت، از بنى هاشم و بستگان آن حضرت، به هر کسى که دسترسى داشتیم در آنجا جمع کردیم. حضرت نگاهى به آنان انداخت و فرمود: براستى، که شفاعت ما (خاندان) شامل حال کسى که نماز را کوچک (و بى اهمیت) بشمارد، نمى گردد».

کیفر کسى که به درستى سجده نکند
«عن زرارة قال سمعت أبا جعفر ع یقول دخل رجل مسجدا فیه رسول الله ص فخفف سجوده دون ما ینبغی و دون ما یکون من السجود فقال رسول الله ص نقر کنقر الغراب لو مات مات على غیر دین محمد ص؛ زراره بن اعین روایت کرده است که از امام باقر (ع) شنیدم که فرمود: مردى وارد مسجدى شد که رسول خدا (ص) در آن مسجد بود، آن مرد سجده نماز خود را با شتاب و کوتاه انجام داد، و آن را به گونه اى که مى بایست، بجاى نیاورد، پس رسول خدا (ص) (در باره او) فرمود: بدان گونه که کلاغ (بر زمین) نوک مى زند (او هم) منقار بر زمین کوفت!، اگر در همین حال قالب تهى کند، بر دینى به غیر دین محمد (ص) خواهد مرد»

کیفر کسى که در نماز، سه بار روى خود را برگرداند
«عن حصین بن عبد الله عن أبی عبد الله ع قال سمعته یقول إذا قام العبد إلى الصلاة أقبل الله عز و جل علیه بوجهه فلا یزال مقبلا علیه حتى یلتفت ثلاث مرات فإذا التفت ثلاث مرات أعرض عنه؛ حصین نقل کرده است که از امام صادق (ع) شنیدم که مى فرمود: چون بنده اى به نماز ایستد، خداوند بزرگ به او روى مى آورد (و توجه مى کند) و هیچ گاه روى خود را از او برنمى گرداند، مگر آنکه سه بار خود را (از قبله) برگرداند (و از خدا غافل شود) و چون چنین کند خداوند نیز از او روى گردان شود (و او را به خود واگذارد)»

کیفر کسى که در غیر وقت نماز، نماز بخواند
1- «عن هشام الجوالیقی عن أبی عبد الله ع قال قال رسول الله ص من صلى الصلاة لغیر وقتها رفعت له سوداء مظلمة تقول ضیعک الله کما ضیعتنی و أول ما یسأل العبد إذا وقف بین یدی الله عز و جل عن الصلاة فإن زکت صلاته زکى سائر عمله و إن لم تزک لم یزک عمله؛ هشام جوالیقى، از امام صادق (ع) روایت کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: هر کس در خارج از وقت نماز، نماز بخواند، نمازش (به صورت) تیره و تاریک بالا مى رود (و به او نفرین مى کند) و مى گوید: خداوند تو را تباه کند که مرا تباه کردى! و فرمود: اولین چیزى که در پیشگاه الهى (به هنگام قیامت) از بنده بازخواست مى شود، نماز است، اگر نمازش پاک (و از آلایشها به دور) و قابل قبول بود، اعمال دیگر او نیز، مورد قبول قرار خواهد گرفت، و اگر نماز او بدان گونه که باید شایسته و بایسته نباشد سایر اعمال او نیز شایسته (پذیرش و قبول درگاه الهى) واقع نگردد».
2- «عن أبی بصیر عن أبی عبد الله ع قال الصلاة وکل بها ملک لیس له عمل غیرها فإذا فرغ منها قبضها ثم صعد بها فإن کانت مما تقبل قبلت و إن کانت مما لا تقبل قیل له ردها على عبدی فینزل بها حتى یضرب بها وجهه ثم یقول له أف لک لا یزال لک عمل یغنینی (یعنتنی)؛ ابوبصیر از امام صادق (ع) روایت کرده است که: خداوند فرشته اى بر نماز مى گمارد که کارى جز (نظارت بر آن) ندارد و زمانى که نمازگزار از نماز خود فارغ مى شود، آن فرشته آن نماز او را با خود به بالا (آسمان) مى برد، اگر (از نمازهاى) قابل قبول باشد، پذیرفته مى شود، و اگر دست رد بر سینه نماز او بگذارند (و مورد قبول واقع نشود) به آن فرشته خطاب مى شود که: آن را به بنده ام باز گردان! و فرشته به همراه نماز فرود مى آید و آن را به صورت نمازگزار مى کوبد و (با نفرت) مى گوید: اف بر تو باد! که همیشه از تو کارى سر مى زند که مرا به زحمت وامى دارد».
3- «عن إسماعیل بن أبی زیاد عن أبی عبد الله ع عن أبیه عن آبائه عن أمیر المؤمنین ع قال قال رسول الله ص لا یزال الشیطان هائبا لابن آدم ذاعرا منه ما صلى الصلوات الخمس لوقتهن فإذا ضیعهن اجترى علیه فأدخله فی العظائم؛ اسماعیل بن ابى زیاد، از امام صادق (ع) و آن حضرت از پدر بزرگوارش (ع) نقل کرده است که امیر مؤمنان (ع) به نقل از رسول خدا (ص) فرمود: شیطان همواره از فرزند آدم مى ترسد، (البته) تا زمانى که نماز پنجگانه خود را در اول وقت بخواند؛ و چون این (توفیق) را از دست داد، شیطان با گستاخى در (دل) او راه پیدا مى کند و او را به گناهان بزرگ (کبیره) آلوده مى سازد».

کیفر کسى که به امامى اقتدا کند و سوره حمد را هم بخواند!
«عن زرارة و محمد بن مسلم عن أبی جعفر ع قال کان أمیر المؤمنین ع یقول من قرأ خلف إمام یأتم به فمات بعثه الله على غیر الفطرة؛ زراره و محمدبن مسلم از امام باقر (ع) روایت کرده اند که امیر مؤمنان على (ع) فرمود: هر کس در نماز به امامى اقتدا کند و سوره حمد را تلاوت نماید، پس از مردن بر دینى غیر دین حنیف برانگیخته مى شود».

کیفر کسى که در صفهاى نماز جماعت فاصله اندازد
«عن أبی بصیر قال سمعت أبا عبد الله ع یقول إن رسول الله ص قال یا أیها الناس أقیموا صفوفکم و امسحوا بمناکبکم لئلا یکون فیکم خلل و لا تخالفوا فیخالف الله بین قلوبکم و إنی أراکم من خلفی؛ ابوبصیر از امام صادق (ع) روایت کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: اى مردم! صفها (ى نماز جماعت) را بر پا دارید، و دوش به دوش هم بایستید تا (در میان شما) فاصله نیفتد، و نظم صفها را بر هم مزنید، خداوند در میان دلهاى شما دورى و اختلاف نیندازد؛ و بدانید که من شما را از پشت سر مى بینم».

کیفر کسى که عمدا نماز واجب را نخواند
1- «عن برید بن معاویة العجلی عن أبی جعفر ع قال قال رسول الله ص ما بین المسلم و بین الکافر إلا أن یترک الصلاة الفریضة متعمدا أو یتهاون بها فلا یصلیها؛ بریدبن معاویه عجلى، از امام باقر (ع) روایت کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: (ظاهرا) در میان فرد مسلمان و کافر، فرقى جز ترک نماز واجب وجود ندارد، و (چنانچه) مسلمانى عمدا آن را نخواند و در وقت معین، نماز واجب خود را بجاى نیاورد (با کافر، فرقى نخواهد داشت)».
2- «عن عبد الله بن میمون عن أبی عبد الله عن أبیه ع عن جابر قال قال رسول الله ص ما بین الکفر و الإیمان إلا ترک الصلاة؛ عبدالله بن میمون از امام صادق (ع)، و آن از پدر بزرگوارش (ع) روایت مى کند که جابر (انصارى) از رسول خدا (ص) نقل کرده است که فرمود: در میان کفر و ایمان چیزى جز ترک نماز فاصله نیست».

کیفر کسى که نماز عصر را دیر بخواند
1- «عن محمد بن هارون قال سمعت أبا عبد الله یقول من ترک صلاة العصر غیر ناس لها حتى تفوته وتره الله [أهله و ماله یوم القیامة؛ محمدبن هارون از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: هر کس از روى عمد (و نه از فراموشى) (آنقدر) نماز عصر را آنقدر به تأخیر بیندازد تا وقت آن سپرى شود، خداوند در روز قیامت، او را (تنهاى تنها و) جدا از افراد خانواده و دارائیش برانگیزد»
2- «عن أبی سلام العبدی قال دخلت على أبی عبد الله ع فقلت ما تقول فی رجل یؤخر صلاة العصر متعمدا قال یأتی یوم القیامة موترا [موتورا أهله و ماله قال قلت جعلت فداک و إن کان من أهل الجنة قال و إن کان من أهل الجنة قال قلت و ما منزله فی الجنة قال موترا [موتورا أهله و ماله یتضیف أهلها لیس له فیها منزل؛ ابوسلام عبدى نقل کرده است که به محضر امام صادق (ع) شرفیاب شدم، و پرسیدم: درباره کسى که نماز عصر را از روى عمد به تأخیر مى اندازد، چه مى فرمائید؟ حضرت فرمود: در روز قیامت (تنهاى تنها) و جدا از افراد خانواده و دارائیش محشور مى شود. عرض کردم: فدایت گردم! حتى اگر از اهل بهشت باشد؟ فرمود: حتى اگر از اهل بهشت باشد! پرسیدیم: پس مقام و منزلتش در بهشت چه خواهد بود؟! (فرمود): در بهشت (تنهاى تنها و) جدا از افراد خانواده و دارائیش بسر خواهد برد؛ (و در ادامه سخنان خود فرمود): ساکنان بهشت به عنوان میهمان (و نه صاحب خانه) از او پذیرائى مى کنند، چرا که در بهشت جایگاه معینى ندارد».
3- «عن أبی بصیر قال قال لی أبو جعفر ع ما خدعوک عن شی ء فلا یخدعونک عن العصر صلها و الشمس صافیة فإن رسول الله ص قال الموتر [الموتور أهله و ماله من ضیع صلاة العصر قلت و ما الموتر [الموتور أهله و ماله قال لا یکون له أهل و لا مال فی الجنة قلت و ما تضییعها قال یدعها و الله حتى تصفر الشمس أو تغیب؛ و به همین سند از ابوبصیر نقل شده است که امام باقر (ع) به من فرمود: (مراقب باش که در مورد) هر چیزى تو را فریفتند، در مورد نماز عصر، تو را فریب ندهند (و) آن را به هنگامى که آفتاب (هنوز) روشن و صاف است بخوان، زیرا که رسول خدا (ص) فرمود: بى خویش و مال کسى است که (توفیق قرائت) نماز (اول وقت) عصر را از دست بدهد. راوى مى گوید: از امام (ع) پرسیدم: مراد از بى خویش و مال شدن چیست؟ فرمود: براى چنین کسى در بهشت، خویشاوند و ثروتى نخواهد بود (و تنهاى تنها در بهشت بسر خواهد برد)؛ پرسیدم: چه چیزى موجب این کار مى شود؟ فرمود: نماز عصر خود را آنقدر به تأخیر بیندازد که پرتو زرد رنگ آفتاب (به هنگام غروب) پدیدار شود و یا آنکه خورشید، غروب کند».

کیفر کسى که تا نیمه شب بخوابد و از نماز خفتن (عشاء) باز ماند
«عن زرارة عن أبی جعفر ع قال ملک موکل یقول من نام عن العشاء إلى نصف اللیل فلا أنام الله عینه؛ زراره بن اعین از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که فرمود: (به فرمان حضرت حق) فرشته اى مأمور است که بهنگام، ندا مى کند: هر کس تا نیمه شب بخوابد و از نماز عشا بازماند، خداوند چشم او را از خواب باز دارد (راحتى را از او بگیرد)».

کیفر کسى که (بدون دلیل) در نمازهاى جماعت و جمعه حاضر نشود
1- «عن عبد الله بن سنان عن أبی عبد الله ع قال صلى رسول الله ص الفجر فلما انصرف أقبل بوجهه على أصحابه فسأل عن أناس هل حضروا فقالوا لا یا رسول الله فقال أ غیب هم فقالوا لا فقال أما إنه لیس من صلاة أشد على المنافقین من هذه الصلاة و العشاء؛ عبدالله بن سنان، از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: رسول خدا (ص) نماز صبح را خواند و پس از فراغت از آن به اصحاب خود رو کرد و از آنان سراغ برخى از افراد را (با ذکر نام) گرفت و پرسید که آیا اینان (امروز) در نماز جماعت حضور داشتند؟! عرض کردند: نه، یا رسول الله! و حضرت (از روى تعجب و شگفتى) پرسیدند: آیا به مسافرت رفته اند (که غایبند)؟! و در ادامه سخنان خود فرمودند: هیچ نمازى بر منافقان، سخت تر از این نماز (نماز صبح) و نماز خفتن (عشاء) نیست».
2- «عن عبدالله بن میمون عن أبی عبد الله عن أبیه ع قال اشترط رسول الله ص على جیران المسجد شهود الصلاة و قال لینتهن أقواما [لینتهین أقوام لا یشهدون الصلاة أو لآمرن مؤذنا یؤذن ثم یقیم ثم آمر رجلا من أهل بیتی و هو علی ع فلیحرقن على أقوام بیوتهم تحرز [بحزم من الحطب لا یأتون الصلاة؛ عبدالله بن میمون، از امام صادق (ع) و آن حضرت از پدر بزرگوار خود (ع) روایت کرده است که: رسول خدا (ص) از همسایه هاى مسجد قول گرفته بود که در نماز جماعت حضور یابند! و فرمود: گروهى که به نماز حاضر نمى شوند، بایستى دست از این کار بردارند، وگرنه به مؤذن فرمان دهم که (با صداى بلند) اذان و اقامه بگوید، و بعد به مردى از اهل بیتم -که على (ع) باشد- فرمان مى دهم تا خانه هاى مردمى را که (بدون دلیل و عذر موجه) در نماز جماعت حضور نمى یابند، و از این فرمان سرپیچى مى کنند، در آتش بسوزاند».
3- «عن أبی بصیر و محمد بن مسلم قال سمعنا أبا جعفر محمد بن علی الباقر ع یقول من ترک الجمعة ثلاثا متوالیات بغیر علة طبع الله على قلبه؛ ابوبصیر و محمدبن مسلم -هر دو- از امام باقر (ع) روایت کرده اند که فرمود: هر کس سه هفته پیاپى و بدون هیچ عذر موجه شرعى در نماز جمعه شرکت نکند، خداوند دل او را مهر مى کند (و به حال خود وامى گذارد)».
4- «عن زرارة عن أبی جعفر ع قال صلاة الجمعة فریضة و الاجتماع إلیها فریضة مع الإمام فإن ترک رجل من غیر علة ثلاث جمع فقد ترک ثلاث فرائض و لا یدع ثلاث فرائض من غیر علة إلا منافق و قال من ترک الجماعة رغبة عنها و عن جماعة المؤمنین من غیر علة فلا صلاة له؛ زراره، از امام باقر (ع) روایت کرده است که: (شرکت در) نماز جماعت (جمعه) یک فریضه است (واجب است) و حضور مردم براى بجاى آوردن آن با امام (معصوم) نیز واجب مى باشد، و جز منافق بیش از سه بار (سه هفته) این امر واجب را ترک نمى کند. و نیز فرمود: نماز کسى که از روى بى میلى، نماز جماعت را ترک کند، و از اجتماع مؤمنان بدون (عذر و) علت کناره گیرى نماید، پذیرفته نیست».

منـابـع

کلیــد واژه هــا