اصول و تعالیم مذهبی آیین تائو (اصول اخلاقی)

فعالیت ها و صفات تائو از دیدگاه تائوته کینگ

تائو اساسا غیر قابل توصیف است، با این حال تائوته کینگ کوشش می کند فعالیت ها و صفات آن را شرح دهد.
1- «اصیل، ازلی، قل از آسمانها و زمین، غایی، آرام، بدون شکل، بدون تغییر و بی نام».
2- «تنها منبع امرار معاش همه موجودات»؛ «منشاء تولید متواضعانه و تغذیه همه اعیان».
3- «فراگیر، بی ادعا، خلاق»
4- «راه آسمان (تی ین تائو) همواره به آرامی و فارغ از خودپرستی در حال تاثیر است».
5- «تنها از راه الهام قابل شناخت است».
6- «دانستن اینکه تنویر ابدی است».
7- «دارنده تائو عمر طولانی خواهد داشت».
8- «تائو بدون نام است و قابل شرح و بیان نیست و به حد غیر قابل توصیفی بزرگ است».
9- «با این وجود، گویی همچون خدای پدر است».
10- «همچنین شبیه یک مادر است».
11- «شناسنده خود را شریفترین افراد در زیر سقف آسمان می سازد».
12- «شناسنده خود را طویل العمر و وی را زوال ناپذیر می سازد».
13- «شناسنده خود را بدون ترس، رویین تن و فنا ناپذیر می سازد. او دیگر به گردونه مرگ تعلق نخواهد داشت».
14- «قطعا تائو فاقد کوشش و غیر فعال است».

ب) دو اصل یانگ و یین
در چین باستان، دو اصل مذکر و مؤنث یانگ و یین، وجود داشت که از آمیزش آنها، جهان به وجود آمد. این آموزه در آیین تائو نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

ج) نظام اخلاقی دین تائویی
آیین تائو بر رعایت اصول اخلاقی تأکید می کند. اصل زیر بنایی اخلاقی این آیین، ایثار و گذشت است. تقوای سه گانه آیین تائو عبارتند از: اقتصاد، سادگی در حیات و میانه روی. اخلاق تائویی بر این حکم، استوار است که باید نیکی کنیم حتی بر آنان که به ما بدی روا داشته اند. این آیین، جنگ و خونریزی را محکوم می کند. در آئین تائو عنوان تقواى سه گانه شهرت فراوان دارد: 1- اقتصاد 2 - سادگى در زندگى 3- اخلاق و نیکى حتى با افرادى که با ما بدى کرده اند. این سه عنوان، از اهم دستوران لائوتسه بشمار آمده است. آئین تائو با جنگ و خون ریزى مخالف است. در این آئین، قتل، فریب، دزدى غارتگرى نافرمانى پدر و مادر، بدرفتارى زن با شوهر و... عدم معالجه امراض، لاابالى گرى عدم تعلیم و تربیت فرزندان، عدم توجه به خانواده، به خاک نسپردن مرده سگ و گریه و... گناه محسوب مى شود و مجازات دارد.

اصول اخلاقی دین تائویی
آرمان اخلاقی مندرج در تائو ته کینگ، مثل خود «عرش و یا آسمان»، نوعا ساده، آرام و راحتی بخش می باشد. انسان ایده آل دین تائویی نیز، مثل تائو، آرام و بدون اضطراب است. حداقل هشت واژه مترادف چینی برای بیان آرامش پایدار و قابل تحسین تائو و افراد تائویی کامل به کار می روند. فروتنی و خضوع مکررا مورد تاکید قرار گرفته است. «آسمان را آن جهت عمر طویل دارد و یا زمین بدین خاطر زید دوام می آورد که آنها از خود و برای خود زندگی نمی کنند. از این روی انسان حکیم شخص خود را در آخر قرار می دهد و با این حال نخستین جایگاه را دارد. بزرگترین تعالی این است که انسان، مانند آب، به همه چیز نفع رساند و دست آخر نیز پایین ترین مکان ها را، که همه از آن بدشان می آید، اشغال کند». شاید بتوان از عبارات زیر به عنوان دو عبارت بسیار ظریف و لطیف در سراسر این متن نام برد: «به کسانی که با من خوب هستند من هم خوبم و آنهایی هم که با من خوب نیستند باز من خوبم. بدین ترتیب همه چیز خوب می شود. نسبت به آنهایی که با من صمیمی ام. بدین ترتیب همه صمیمی خواهد شد». «زخم را با محبت جبران کن» با این وجود کامل کسی است که عمدتا آرام و ملایم و نسبت به خود خشنود بوده و نسبت به همه افراد و همه اشیا بی تفاوت باشد، حتی شبیه به ذات متعال. «هدف خود را بی توجهی و عدم علاقه مفرط قرار ده بالاترین درجه آرامش ممکن را حفظ کن». «انسان حکیم فکر خود را نسبت به همه بی تفاوت نگه می دارد». «گناهی بزرگتر از تجویز جاه طلبی نیست و هیچ مصیبتی هم بزرگتر از عدم قناعت به سهم خود و هیچ تقصیری نیز بزرگتر از آرزوی زیاد داشتن نیست. بنابراین کفایت رضایت، کفایتی با دوام و تغییر ناپذیر است». «آسمان و زمین هیچ گونه خیرخواهی را به نمایش نمی گذارند. نزد آنها ده هزار پدیده عالم مثل سگ های کاهی هستند. انسان مقدس نیز اهل نیکخواهی نیست. پیش وی نیز صد نفر آدم مثل سگ های کاهی هستند». اصطلاحی که بیش از همه بیانگر تفکر اصلی دین تائویی است «وو- وی» و یا اصل «عدم کوشش» و «عدم فعالیت» است. «این امر شرط نظم خوب جهانی است». «تنها آدم ساکت و غیر کوشا موفق است» بنابراین، آدم مقدس می گوید: «من وو- وی را انجام می دهم». «به یک حالت سادگی طبیعی که عبارت از رضایتمندی و فقدان جنگ، حکومت، نوشتن، سفر کردن و یا ترس از مرگ است، بازگرد». آرمان اخلاقی در رساله متاخر تای شانگ نیز به نحو مشابهی ترکیبی از اجزای ممتاز و حقیر و فرومایه است.

د) سرنوشت انسان در دین تائو
در این آیین، سخن از بهشت ها و دوزخ هایی است که پس از حسابرسی، نیکوکاران و بدکاران در آن جای می گیرند. در آیین تائو، سخنان بسیاری در این رابطه وجود دارد؛ هر چند گفته می شود که در متن مقدس این دین، سخن زیادی در این خصوص نبوده، بلکه از ادیان دیگر وارد آن شده است. آئین تائو عقیده به بهشت و جهنم و کیفر و پاداش را از آئین ماهایاناى ژاپنى اقتباس کرده و در چین رواج داده است و عقاید تناسخ ارواح را از آئین بودائى گرفته است. در نظر لائوتسه علم و دانش، معرفت و فضیلت نیست، بلکه هر چه دامنه آموزش و علوم گسترش یابد، بر تعداد اراذل افزوده مى شود. لائوتسه مخالف وجود حکومت بوده و مى گفت: مردم بدون حکومت بهتر مى توانند زندگى کنند، زیرا ستمکارى وقتى دامنه دار مى شود که دولت قدرتمندى بر ملت چیره شود. از نظر پیروان لائوتسه ارواح بدون دخالت خدایان کار خود را انجام مى دهند و نیکوکاران را پاداش و بدکاران را کیفر مى نمایند. اگر پادشاه در انجام مراسم مذهبى کوشا باشد و آنها را نیکو انجام دهد، محصولات کشاورزى فراوان مى شود؛ نوامیس طبیعت با قوانین اخلاقى و اجتماعى متحدا عمل نموده، اساس نظام اجتماعى را به بهترین صورت تدارک مى بیند. طبق افسانه هاى باستانى وویى یکى از خدایان شانگ، خدانشناس و گمراه بوده که با خدایان چین به مبارزه برخاست و به روح جهان بالا ناسزا گفت و دستور داد تا یکى از درباریان به جاى روح عالم بالا با وى شطرنج بازى کند و چون در این بازى برنماینده روج جهان بالا پیروز شد که آن روح را به استهزاء گرفت. بر اثر این اهانت صاعقه اى از آسمان آمدو او را هلاک نمود.

مقایسه دین تائویی و دین کفوسیوس پیرامون زندگی پس از مرگ
دین کنفوسیوسی چیزی برای گفتن در مورد زندگی پس از مرگ ندارد، اگرچه کتابهای آن شامل مقرراتی در موضوع رعایت آیین نیاکان است که به طور ضمنی مبین اعتقاد به یک حیات جاودانی است. اما اعتقاد به تائوئیسم، یعنی تائوئیسم به عنوان یک دین، مطالب زیادی در این مورد دارد. اما اینکه آیا همه این مطالب در اصل از تعلیمات لائوتسه سرچشمه گرفته اند یا نه همچنان مورد سوال است. صاحبنظران تصور می کنند که این مطلب عمدتا به خاطر نفوذ و گسترش دین بودایی در چین است که عقاید کاملا توسعه یافته ای در مورد وجود چندین بهشت و جهنم را با خود به چین آورد. همچنین گفته شده که به خاطر همین عدم اهمیت حیات آینده در ادیان بومی چین بوده که دین وارداتی بودایی تا این حد مورد استقبال مردم چین قرار گرفته است. به هر حال بدون توجه به اینکه منشاء واقعی آن از کجا است، دین تائویی تاکید شدیدی بر حیات اخروی دارد. در مقابل اخلاقیات انسان گرایانه دین کنفوسیوسی که اساس دعوت آن در تعلیمات اخلاقی آن دین معمولا بر اصول و احکام اجتماعی و این دنیایی بود، دین تائویی در قالب طرح بهشت ها و جهنم های گوناگونی که برای پاداش نیکوکاران و جزای بدکاران مقرر شده به احکام مربوط به دنیای دیگر روی آورد. از خصایص اصلی معابد دین تائویی یکی همین بود که سرنوشت فیزیکی موجودات پس از مرگ، و به ویژه سرنوشت شیطان را به نمایش می گذاشت. علاوه بر این، احتمالا به منظور منع و نهی کسانی که ممکن بود به کارهای زشت دست بزنند، انواع و اقسام شکنجه های قابل تصور نیز به نمایش در آورده شدند.

Sources

Keywords